Nietolerancja laktozy - objawy. Czym się różni nietolerancja laktozy od alergii na mleko?

Szacuje się, że co trzeci Polak cierpi z powodu nietolerancji laktozy. Znalezienie się w tej grupie nie jest więc takie trudne, zwłaszcza, gdy jest się seniorem albo po prostu osobą dojrzałą.

Przyczyny niepożądanych reakcji organizmu po zjedzeniu pożywienia zawierającego laktozę mogą być trojakie. Wyróżniamy:

• wrodzony niedobór laktozy – w tym przypadku mamy do czynienia z alaktazją uwarunkowaną genetycznie – jej objawy pojawiają się już w okresie noworodkowym, a jedyną metodą leczenia jest eliminacja laktozy z diety do końca życia;
• hipolaktazję pierwotną typu dorosłych – niedobór laktazy wynika w tym przypadku z sukcesywnego fizjologicznego spadku jej aktywności;
• wtórny niedobór laktazy – powstaje w wyniku uszkodzenia kosmków jelitowych i może prowadzić do ograniczenia lub całkowitej utraty czynności tego enzymu.

Laktoza – cukier z mleka

Laktoza to cukier, a dokładniej dwucukier, znajdujący się w mleku. Znajdziemy ją więc w przetworach mlecznych oraz w samym mleku i to nie tylko krowim, ale też w kozim, owczym oraz w produktach, w których się jej zupełnie nie spodziewamy.

Może kogoś to zdziwi, ale producenci dodają mleko pod różną postacią - mleko, mleko w proszku, serwatka z mleka, białka mleka z laktozą - prawie wszędzie: do pieczywa (zwłaszcza pszennego), do wędlin, płatków śniadaniowych, ciastek, cukierków, gotowych dań typu krokiety, pierogi, pulpety oraz do sosów, pasztetów a nawet chrzanu i lodów sorbetowych, nie mówiąc już o zwykłych lodach i np. czekoladzie.

Osoby, które borykają się z nietolerancją laktozy muszą więc wykazać się nie lada czujnością.

Laktaza – enzym trawiący laktozę

Nietolerancja laktozy to dysfunkcja organizmu polegająca na trudności w trawieniu tego cukru mlecznego.

Po zjedzeniu np. sera żółtego, który jest przetworem mlecznym, laktoza nie jest rozkładana tak jak być powinna w jelicie cienkim na dwa cukry proste glukozę i galaktozę, a co za tym idzie, nie może zostać wchłonięta przez komórki śluzówki. Niestrawiona dopiero w jelicie grubym rozkładana jest przez florę bakteryjną do kwasu mlekowego, dwutlenku węgla, wodoru, metanu i wodorotlenków, co wywołuje różne jelitowe dolegliwości.

Enzym trawiący laktozę to laktaza. Nietolerancja laktozy może być spowodowana albo upośledzonym wydzielaniem tego enzymu, albo jego całkowitym zanikiem, spowodowanym np. chorobą. Z wiekiem problem nietolerancji laktozy może się pogłębiać.

Objawy nietolerancji laktozy

Objawami nietolerancji laktozy są:

• wzdęcia,
• bóle brzucha,
• nadmierne wytwarzanie gazów spowodowane pracą bakterii w jelicie grubym,
• kruczenie czyli słyszalne ruchy perystaltyczne jelit,
• przelewanie,
• uczucie napięcia i pełności,
• biegunki.

Dolegliwości pojawiają się w czasie od 30 minut do 2 godzin od spożycia pokarmu z laktozą i nie u wszystkich osób występują tak samo intensywnie. Wszystko zależy od stopnia niedoboru laktazy i ilości spożytego cukru. A dokładniej?

Część osób jest w stanie spożywać niewielkie ilości produktów zawierających laktozę, nie ryzykując przykrych dolegliwości, inne nie. Albo inaczej: u części osób po zjedzeniu produktów zawierających laktozę objawy są wyjątkowo silne, u innych nieznaczne.

Laktaza w tabletkach Osoby walczące z nietolerancją laktozy mogą wspomagać się preparatami farmaceutycznymi zawierające laktazę - enzym trawiący laktozę. Występują one w formie tabletek lub płynnej. Tabletki zwykle zażywa się pół godziny przed posiłkiem, farmaceutyki płynne miesza się z jedzeniem przed spożyciem.

Jaka dieta przy nietolerancji laktozy?

W przypadku nietolerancji laktozy powinno się przejść na dietę bezlaktozową, co oznacza eliminację z codziennego menu mleka i jego przetworów oraz produktów, w których składzie jest laktoza, czyli np. większości wędlin i słodyczy.

Należy też, i to bezwzględnie, czytać etykiety zamieszczane na produktach, nawet te na łososiowej paście do chleba czy na konserwach rybnych, np. na zamkniętych w puszkach szprotach w sosie pomidorowym, mimo że wydawałoby się, że w tych produktach mleka nie będzie.

I mimo, że wydaje się to arcytrudne, można takie bezlaktozowe odżywianie się doprowadzić do perfekcji. Tym bardziej, że producenci coraz częściej myślą o osobach mających problem z trawieniem cukru mlecznego i specjalnie dla nich tworzą produkty bez laktozy albo typowo mleczne oczyszczają z problematycznego cukru. Mamy więc masło bez laktozy, ser żółty a nawet mleko.

Eliminacja produktów mlecznych będących głównym źródłem wapnia w diecie wymaga zastąpienia ich innymi produktami bogatymi w ten pierwiastek.

Produkty bogate w wapń, zalecane przy diecie bezlaktozowej to:

• fasola,
• soja,
• liście pietruszki,
• kapusta,
• szczaw,
• jarmuż,
• figi,
• morele suszone,
• migdały,
• orzechy laskowe,
• sezam,
• słonecznik,
• mak,
• sardynki ,
• amarantus,
• glony (zwłaszcza odmiany hijiki i wakame).

Warto też spożywać mleko roślinne np. mleko sojowe lub ryżowe wzbogacone o wapń.

Pułap nietolerancji na laktozę

Zanim też całkowicie się wyeliminuje produkty z laktozą, warto sprawdzić swój pułap nietolerancji. Niektóre osoby nietolerujące laktozy mogą bez problemów pić fermentowane produkty mleczne, inne nie. Jelita jednych dobrze zareagują na czekoladę, która ma 70 proc. zawartości ziaren kakaowca, jelita innych „nie walczą" dopiero przy 90 proc. (im więcej kakao, tym mniej laktozy w czekoladzie).

Nietolerancja laktozy a alergia

Mleczni alergicy uczuleni są najczęściej nie na samo mleko, lecz na białko mleka krowiego. Osoby takie – w przeciwieństwie do osób nietolerujących laktozy, która jest przecież cukrem występującym w mleku wszystkich ssaków – nie będą więc miały przykrych dolegliwości ze strony układu pokarmowego po zjedzeniu np. sera koziego.