Anemia jest dość częstym powikłaniem u pacjentów z cukrzycą. Diabetycy rzadko jednak zdają sobie sprawę, że niedokrwistość może wynikać z ich choroby i zwiększa ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań mikronaczyniowych – retinopatii, nefropatii i neuropatii.
Anemia przy cukrzycy – przyczyny występowania, skutki dla organizmu
Ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań cukrzycy zwiększa nie tylko wysoki odsetek hemoglobiny glikowanej, ale także niski odsetek „zwykłej” hemoglobiny, czyli białka zawartego w krwinkach czerwonych (erytrocytach), którego zadaniem jest transport tlenu w organizmie. Przeprowadzone w tym zakresie badania potwierdzają, że anemia jest wczesnym powikłaniem cukrzycy sprzyjającym progresji powikłań naczyniowych i dysfunkcji wielu narządów. A fakt chorowania na cukrzycę zwiększa prawdopodobieństwo występowania niedokrwistości.
Czytaj również: Anemia – objawy, leczenie, przyczyny. Czym jest anemia i jak leczyć niedokrwistość?
Anemia przy cukrzycy – jak często występuje?
Wśród diabetyków anemia najczęściej diagnozowana jest wraz ze współistniejącą nefropatią cukrzycową. Co najmniej 30 proc. pacjentów z nefropatią ma niedokrwistość, która pogłębia się wraz z wiekiem pacjenta oraz obniżającym się GFR (wskaźnikiem przesączania kłębuszkowego, wskazującym na stopień niewydolności nerek).
U pacjentów z mikroalbuminurią ryzyko anemii jest dwukrotnie wyższe, a u pacjentów z białkomoczem 10-krotnie wyższe w porównaniu z osobami bez oznak uszkodzenia funkcji nerek. Sama niedokrwistość może być traktowana jako prognostyk nefropatii cukrzycowej, ale też retinopatii i neuropatii. Jedno z badań populacyjnych wykazało, że co piąty pacjent z cukrzycą ma anemię i że najczęściej poprzedza ona rozwój uszkodzeń w małych naczyniach krwionośnych. Stąd dzisiaj uważa się, że anemia jest czynnikiem zwiększonego ryzyka powikłań naczyniowych.
>> Diagnostyka anemii – interpretacja wyników badań
Jak anemia prowadzi do powikłań?
Anemia jest to stan obniżonego stężenia hemoglobiny, jedynego transportera tlenu w organizmie. Od stężenia hemoglobiny zależy dostępność tlenu do tkanek. Niedobór tlenu określa się mianem hipoksji i jest to czynnik sprzyjający powstawaniu zmian narządowych niezależnie od cukrzycy. W przypadku diabetyków rola niedotlenienia jest szczegółowo opisana w mechanizmie powstawania retinopatii cukrzycowej. Bezpośrednio wpływa na ekspresję genów i bierze udział w powstawaniu czynników wzrostu odpowiedzialnych za proliferację naczyń krwionośnych.
U osób z prostą retinopatią cukrzycową i hemoglobiną poniżej 12 g/dl aż pięciokrotnie wrasta ryzyko retinopatii przedproliferacyjnej i proliferacyjnej w porównaniu do osób z Hb powyżej 12 g/dl. Znaczna niedokrwistość utrudnia oszacowanie stopnia wyrównania cukrzycy dzięki badaniu hiperglikemią.
Sprawdź naszą ofertę suplementów przeciwko anemii!
Diagnostyka anemii u diabetyków i jej przyczyny
Rozpoznanie anemii nie stanowi z reguły większego problemu, w tym celu wystarczy skontrolować morfologię krwi. Zdecydowanie trudniej jest określić przyczyny niedoboru hemoglobiny całkowitej. Aby to zrobić, należy wykonać wiele badań od najbardziej oczywistych (np. poziom żelaza w organizmie) po bardziej specjalistyczne, np. w kierunku niedokrwistości złośliwej lub celiakii.
Najczęściej przyczyną anemii jest niedobór żelaza (około 80 proc. przypadków). Głównymi przyczynami niedoboru żelaza u diabetyków są:
1. Zaburzenia wchłaniania i wiele chorób przewodu pokarmowego, które częściej występują u pacjentów z cukrzycą niż u osób zdrowych. U dzieci z cukrzycą przyczyną niedoboru żelaza bywa współistniejąca z cukrzycą celiakia (obecnie choroby te często występują jednocześnie). Leczenie celiakii, a jednocześnie przyczyn niedoboru żelaza, polega na ścisłym przestrzeganiu diety bezglutenowej. Przyczyną zaburzeń wchłaniania mogą też być stosunkowo częściej spotykane u diabetyków zapalenie śluzówki żołądka, np. powodowane Helicobacter pylori oraz zanikowe zapalenie żołądka.
2. Autoimmunologiczne zapalenie żołądka przebiegające z niedoborem witaminy B12.
3. Ograniczenia w diecie – dieta niskobiałkowa lub wegetariańska, szczególnie stosowane w okresie intensywnego rozwoju fizycznego.
4. Nadmierne spożywanie pokarmów prowadzące do otyłości także przyczynia się do zmniejszenia rezerw żelaza w organizmie.
5. Zasoby żelaza w organizmie mogą się zmniejszyć w czasie długotrwałego leczenia metforminą (cukrzyca typu 2.).
6. Niedobór żelaza może być wynikiem przewlekłych stanów zapalnych w procesie leczenia stopy cukrzycowej, infekcji grzybiczych czy parodontozy, w czasie których żelazo zużywane jest przez bakterie.
7. Anemia częściej występuje u kobiet z cukrzycą niż u mężczyzn, gównie z powodu utraty żelaza w czasie menstruacji. Przy obfitych krwawieniach warto regularnie kontrolować wartość hemoglobiny.
Sięgnij po preparaty pomagające walczyć z anemią!
Niedokrwistość u diabetyków z nefropatią cukrzycową może wynikać z niedoborów erytropoetyny (niedokrwistość pochodzenia nerkowego). Niedobór erytropoetyny powoduje zmniejszenie produkcji czerwonych krwinek.
Szukanie przyczyn niedokrwistości u diabetyków bywa trudniejsze niż w przypadku osób bez cukrzycy. Niemniej istotne jest rozpoznanie przyczyn anemii i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Dzięki temu można zminimalizować ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań oraz poprawić samopoczucie pacjentów, eliminując takie objawy niedokrwistości jak ciągłe zmęczenie, osłabienie, tachykardia, duszności i bóle głowy.
