Zaparcia u noworodka i niemowlaka – z czego wynikają?

Zaparcie u dziecka (potocznie: zatwardzenie) to – obok wzdęć i bólów brzucha – jedne z najczęstszych dolegliwości ze strony jamy brzusznej.

>> Preparaty na zaparcia - czopki, syropy, saszetki

>> Środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe dla dzieci

>> Preparaty na kolki dziecięce, krople, zawiesiny

Czy to zaparcie?

Aby stwierdzić, czy niemowlę lub noworodek cierpi na zaparcie, należy obserwować zarówno częstość wypróżnień, jak i konsystencję stolca. Jeśli dziecko wypróżnia się rzadziej niż dwa razy w tygodniu i robi to z wysiłkiem, a dodatkowo stolec niemowlęcia jest twardy (czasami nawet zawiera ślady krwi), to wówczas prawdopodobnie występuje problem z zaparciem. W takim przypadku najlepiej od razu udać się do lekarza.  Warto mieć na uwadze, że zaparcia u noworodka wymagają szczególnie wzmożonej obserwacji, bo dziecko nie jest nam w stanie opowiedzieć o dolegliwości.

Zaparcie u niemowlaka po mleku modyfikowanym

U noworodków zaparcia nie występują często, dlatego że większość z nich karmiona jest mlekiem matki – rzadkie oddawanie stolca u noworodka może być objawem niedożywienia, w przypadku niemowlaków występuje często zmienny rytm wypróżnień (jeśli w tygodniu wystąpi mniej wypróżnień niż zwykle – zazwyczaj nie ma powodu do obaw), a problem zaparcia może się częściej pojawić u dziecka karmionego mlekiem modyfikowanym (co wynika często nie tyle z wady takiego rozwiązania, ile z błędów w przygotowaniu mieszanki).

Czytaj więcej: Karmienie dziecka - naturalne czy sztuczne?

Czytaj więcej: Jakie mleko modyfikowane wybrać dla niemowląt?

W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym bardzo ważny jest wybór butelki (najlepiej wybrać taką, która w dotyku, napięciu i ruchu w czasie karmienia najbardziej przypomina pierś mamy); odpowiednie przygotowanie mieszanki (w tym celu koniecznie należy stosować się do instrukcji na opakowaniu od producenta – jeśli w wodzie wymiesza się za dużo mleka w proszku, to przygotowany w ten sposób posiłek może być zbyt ciężkostrawny i skutkować zaparciem); odpowiednia pozycja dziecka w czasie karmienia (jedną z łatwiejszych pozycji jest ułożenie dziecka na zgięciu swojego przedramienia).

>> Butelki, smoczki, kubki dla dzieci

Zaparcie u noworodka lub niemowlaka – przyczyny

Jakie mogą być przyczyny zaparć u dziecka? Przyczyny zaparć można podzielić na mechaniczne (np. niedrożność jelit, Choroba Hirschsprunga – rzadka choroba unerwienia jelit, jedna z częstych przyczyn niedrożności przewodu pokarmowego u noworodków); psychiczne (stres); czynnościowe (np. zaparcie spastyczne, którego przyczyną jest skurczone jelito grube); toksyczne (przyjmowanie niektórych leków, alergie); metaboliczne (wywołane chorobami takimi jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy).

Częstą przyczyną zaparć u dziecka jest niewłaściwa dieta (szczególnie za mało błonnika i wody w diecie) lub przejście z karmienia piersią na sztuczne mieszanki.

>> Dowiedz się, jak rozszerzać dietę niemowlęcia

Objawy zaparcia u dziecka

• bolesne wypróżnianie;
• twarda konsystencja stolca;
• stolec oddawany rzadziej niż dwa razy w tygodniu;
• ślady krwi w stolcu;
• płacz;
• bóle brzucha;
• rozdrażnienie;
• wzdęcia;
• wymioty;
• twardy brzuszek.

Zaparcia u dziecka – leczenie

Nie należy leczyć zaparcia u niemowlaka samodzielnie – podstawą leczenia zaparć u dziecka jest profesjonalna diagnoza specjalisty i wykluczenie poważniejszych chorób. Specjalista oceni również, czy są to zaparcia organiczne, czy czynnościowe. Wszystkie niepokojące symptomy (przede wszystkim ślady krwi w stolcu) należy zgłosić pediatrze, który oceni dietę dziecka.

Leki na zaparcia u dzieci

Przewlekłe zaparcia u dzieci to problem, który często wymaga długotrwałego leczenia farmakologicznego. Leki stosowane na zaparcia to m.in. leki działające osmotycznie (laktuloza, makrogole, np. Forlax, Moxalole). Działanie leków osmotycznych polega na mechanizmie zatrzymania wody w jelicie – w ten sposób zmiękczana jest masa kałowa, dzięki czemu możliwe jest łatwiejsze wypróżnianie.

>> Mleka modyfikowane, preparaty odżywcze, herbatki dla dzieci

Do leków osmotycznych zaliczane są środki hipersmotyczne oraz sole przeczyszczające. W przypadku zalegania w odbytnicy dużej ilości mas kałowych poza działającymi przeczyszczająco makrogolami stosowana jest również wlewka doodbytniczej z mieszanki fosforanowej lub parafina. U niemowląt nie stosuje się parafiny, a makrogole można zastąpić laktulozą, która powoduje napływ wody do jelita i rozluźnienie mas kałowych. Lek ten dodatkowo ma właściwości prebiotyczne i stymuluje wzrost korzystnych dla organizmu bakterii. Decyzję o wyborze leczenia zawsze powinien podjąć lekarz.

>> Probiotyki i synbiotyki dla dzieci

Dieta na zaparcia u dzieci

Jeśli leczenie farmakologiczne zaparć nie przynosi rezultatów, najczęściej wykonywane są wówczas badania w kierunku chorób organicznych, m.in. zwężenie jelita grubego, choroba Hirschprunga, niedoczynność tarczycy.

Zalecenia dietetyczne w przypadku starszych dzieci z problemem zaparć zazwyczaj polegają na włączeniu do diety większej ilości surowych warzyw i owoców, zastąpienie białego pieczywa ciemnym, wzbogaceniu diety o grube kasze. Częstym zaleceniem jest również zwiększenie aktywności fizycznej.