Liszaje płaskie – objawy, przyczyny, leczenie

Liszaj płaski – co to za choroba?

Mimo że liszaj płaski (inaczej: liszaj czerwony) jest często występującą chorobą, którą dość łatwo zdiagnozować, to wciąż nie są do końca poznane przyczyny jego występowania. Statystycznie ten rodzaj przewlekłej choroby skóry, paznokci, owłosionej skóry głowy lub błon śluzowych najczęściej występuje u osób miedzy 30. a 60. rokiem życia.

Jak wygląda liszaj?

W przebiegu choroby pojawiają się wykwity – najczęściej przyjmują postać drobnych grudek o kolorze czerwonym lub brunatno-fioletowym (na skórze) – cechą charakterystyczną jest połysk zmienionych chorobowo miejsc. Na owłosionej skórze głowy liszaj płaski może przyjąć formę niewielkich, swędzących grudek, zaś w jamie ustnej (na powierzchni błony śluzowej) występować w postaci siateczkowatej zmiany białego koloru. Na płytce paznokcia liszaj może powodować ubytki, objawiać się pojawieniem żółtawych bruzd, a w skrajnych przypadkach – prowadzić do zaniku płytki paznokciowej. Liszaj płaski to choroba zapalna. Warto podkreślić, że nie jest to choroba zakaźna.

Liszaj płaski – przyczyny

Choć przyczyny pojawienia się na skórze lub błonach śluzowych liszaja wciąż pozostają tajemnicą, to dolegliwość ta często łączona jest ze schorzeniami o podłożu autoimmunologicznym. Na immunologiczne podłoże choroby wskazuje fakt częstego współistnienia liszaja z chorobami autoimmunologicznymi (czyli takimi, w przebiegu których komórki układu odpornościowego z nieznanych przyczyn atakują własny organizm, eliminując „zdrowe” komórki).

Liszaj płaski może pojawić się u osób, u których zdiagnozowano cukrzycę, bielactwo, łysienie plackowate, niektóre choroby wątroby (m.in. zapalenie wątroby i marskość wątroby), wrzodziejące zapalenie jelit (chorobę Leśniowskiego i Crohna). Częstsze występowanie liszaja płaskiego stwierdza się również u osób po przeszczepie (a konkretnie jako reakcja na przeszczep przeciwko gospodarzowi – GVHD) lub zażywających niektóre leki (np. sole złota, penicylamina, metylodopa).

Liszaj płaski – objawy

• czerwone lub sinofioletowe grudki;
• zmiany skórne są zazwyczaj błyszczące;
• grudki z tendencją do zlewania się i występowania grupowo;
• białawe linie na powierzchni skóry (tzw. siateczka Wickhama);
• świąd skóry (swędzenie nie jest dokuczliwe, skóra zaczyna swędzieć po lekkim potarciu zmienionego chorobowo miejsca).

Objawy liszaja płaskiego zazwyczaj pojawiają się nagle – zmiany skórne w przebiegu liszaja zwykle mają charakter samoograniczający, wykwity nie powiększają się po wystąpieniu pierwszych objawów.

Liszaje płaskie – rodzaje

Istnieje wiele odmian liszaja płaskiego, m.in.: liszaj płaski przerosły, barwnikowy, guzowaty, pemfigoidopodobny, liniowy, mieszkowy, nadżerkowy. Rodzaj liszaja można też określić ze względu na miejsce występowania: liszaj płaski w jamie ustnej, liszaj na paznokciach, liszaj okołoodbytniczy, liszaj na narządach płciowych (w przypadku mężczyzn najczęściej liszaj płaski występuje na napletku i żołędzi, w przypadku kobiet liszaj może wystąpić na wargach sromowych – i przypominać leukoplakię).

Leczenie liszaja płaskiego

W przypadku wystąpienia zmian charakterystycznych dla liszaja płaskiego należy udać się do dermatologa. Różnicowanie liszaja płaskiego polega na wykluczeniu chorób o podobnym przebiegu (np. łuszczyca drobnogrudkowa, świerzb). W niektórych przypadkach do postawienia jednoznaczniej diagnozy wymagane jest badanie histopatologiczne.

Liszaj płaski to dolegliwość, która najczęściej ustępuje samoistnie (szacuje się, że u 90 proc. osób liszaj znika w ciągu 2 lat). Leczenie tej choroby polega przede wszystkim na łagodzeniu jej objawów – nie istnieje metoda leczenia przyczynowego.

Liszaj płaski – leki

• maści glikokortykosteroidowe – celem stosowania tego rodzaju maści na liszaj jest zredukowanie wykwitów oraz świądu;
• glikokortykosteroidy, kortykosteroidy, cytostatyki – stosowane są w leczeniu ogólnym liszaja;
• cyklosporyna – lek immunosupresyjny o silnym działaniu, stosowany w przypadku liszaja opornego na leczenie;
• retinoidy – pochodne witaminy A (m.in. tretynoina, izotretynoina) stosowane są przede wszystkim w przypadku liszaja, który obejmuje błony śluzowe.

Uzupełnieniem leczenia farmakologicznego liszaja może być fotochemioterapia (podanie leków uwrażliwiających skórę na promieniowanie, a następnie naświetlanie zmian skórnych długofalowym promieniowaniem).