Jeśli planujesz ciążę, warto upewnić się, że żadne schorzenie nie zagraża tobie, a później dziecku, należy wykonać badania kontrolne, takie jak m.in. morfologia, cytologia, badania poziomu cukru lub hormonów tarczycy.
Badania kontrolne, które warto wykonać przed planowaną ciążą
Lekarze są zgodni co do tego, że twoja kondycja i styl życia będą miały decydujący wpływ na przebieg ciąży. Przygotowania do 9-miesięcznego, obciążającego organizm okresu oczekiwania na narodziny dziecka, warto zacząć nawet pół roku przed jego poczęciem. Jeśli wyniki badań okażą się niezadowalające, zdążysz przeprowadzić odpowiednią kurację, a także wzmocnić organizm. To także dobry moment na odstawienie antykoncepcji hormonalnej i detoks od papierosów oraz alkoholu.
Czytaj również: Jakie szczepienia wykonać przed planowaną ciążą?
Badanie u lekarza pierwszego kontaktu
Planowanie ciąży dobrze jest zacząć od konsultacji z lekarzem rodzinnym, który wykonuje tzw. badanie przedmiotowe. Jego celem jest kontrola wydolności najważniejszych narządów (serca, płuc, itd.) oraz pomiar ciśnienia tętniczego.
To ostatnie badanie jest niezmiernie ważne − nadciśnienie jest niewskazane dla ciężarnej i wiąże się z zagrożeniem dla matki oraz dziecka. Lekarz pierwszego kontaktu wypisuje skierowanie na podstawowe badania laboratoryjne, które należy wykonać w drugiej kolejności.
Badania krwi konieczne przed ciążą i w jej trakcie
Morfologia − badanie jakości składników krwi pozwala wykryć groźne choroby. Najczęstszą z nich jest niedokrwistość związana z niedoborem żelaza. Zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się podczas ciąży dwukrotnie, ponieważ czerwone krwinki muszą dostarczyć tlen do wszystkich komórek matki i płodu. Morfologia krwi pozwala też wykryć stany zapalne w organizmie czy zaburzenia krzepliwości krwi.
Poziom glukozy − wahania stężenia glukozy we krwi ciężarnej są bardzo niebezpieczne dla płodu. Badanie pozwala wykryć cukrzycę, która wcześniej nie dawała żadnych symptomów. Wykonuje się je na czczo.
Sprawdź: Poziom cukru we krwi – tabela. Jak interpretować wynik badania poziomu cukru?
Grupa krwi, czynnik Rh − to badanie wykonuje zarówno kobieta, jak i jej partner. Jest ono niezbędne dla określenia ryzyka konfliktu serologicznego, który wystąpi, jeśli twoja grupa krwi ma współczynnik Rh-, zaś twojego partnera Rh+. Jeśli dziecko odziedziczy po partnerze współczynnik Rh+, system immunologiczny matki zaatakuje przenikające do jej krwiobiegu krwinki dziecka. Aby temu zapobiec, matce podawane są specjalne leki hamujące rozwój choroby oraz częściej kontroluje się stan płodu.
Poziom hormonów tarczycy − zaburzenia pracy tarczycy to wśród młodych Polek bardzo częsty problem. Przed planowaną ciążą należy ustalić, czy nie cierpisz na niedoczynność, która może być przyczyną niepłodność lub poronienia. Nadczynność tarczycy może z kolei wywołać przedwczesny poród. Niezbędna jest wizyta u endokrynologa, który wyrówna poziom hormonów tarczycy i może skierować na dalsze badania, takie jak USG tarczycy.
>> Choroba Hashimoto – objawy, dieta w chorobie Hashimoto, leczenie
Test na obecność wirusów cytomegalii, różyczki i toksoplazmozy − badanie określa, czy masz przeciwciała świadczące o tym, że przebyłaś te choroby i chroniące cię przed nową infekcją. Zarażenie się nimi podczas ciąży groziłoby zarażeniem płodu, zaburzenie jego rozwoju fizycznego i nerwowego.
Dodatkowe badania, które trzeba zaplanować przed ciążą to badanie ogólne moczu oraz wizyta u dermatologa. Pierwsze pozwala wykluczyć infekcje czy zakażenie układu moczowego. Drugie jest wskazane dla kobiet, które mają na skórze znamiona oraz pieprzyki, które w trakcie ciąży mogą pod wpływem hormonów zezłośliwieć. Dermatolog może zlecić wycięcie niektórych znamion. Oprócz badania krwi i moczu, potrzebna jest oczywiście wizyta u ginekologa. Podstawowym wykonywanym badaniem w gabinecie ginekologicznym jest cytologia.
>> Witaminy i minerały dla kobiet planujących ciążę – jakie i w jakich dawkach?
Cytologia
Badanie polega na pobraniu komórek nabłonka z tarczy i kanału szyjki macicy. Ma na celu wykrycie ewentualnych stanów zapalnych oraz nadżerki. Nadżerkę można łatwo wyleczyć za pomocą leków, np. w postaci globulek dopochwowych. W trakcie ciąży nadżerka może powiększyć się pod wpływem hormonów, zaś nieleczona niesie ryzyko zezłośliwienia.
Badanie czystości pochwy
Przed planowaną ciążą należy sprawdzić, czy wydzielina z pochwy nie zawiera niepożądanych bakterii oraz grzybów. Leczenie infekcji intymnych grzybiczych i bakteryjnych pochwy przeprowadza się jednocześnie na obojgu partnerach i trwa ono ok. 2 tygodni.
Stosowane preparaty to sulfonamidy, antybiotyki i preparaty przeciwgrzybicze – doustne, dopochwowe, a w przypadku leczenia infekcji u mężczyzny – w postaci maści do smarowania.
Zobacz także: Antybiotyki a grzybica pochwy
USG narządu rodnego (transwaginalne)
Badanie pozwala ustalić wady w budowie macicy lub obecne w niej guzy, czyli mięśniaki. Mięśniaki mogą utrudnić zajście w ciążę, a potem wywołać poronienie. U ciężarnych kobiet − w zależności od wielkości i usytuowania guzów − usuwa się je laparoskopowo, przez pochwę lub w czasie tradycyjnej operacji brzusznej.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące badań kontrolnych, które warto wykonać przed planowaną ciążą
Choć teoretycznie wykonanie badań przed zajściem w ciążę nie jest obowiązkowe, decyduje się na to większość kobieta. Dzięki kompleksowej diagnostyce można z wyprzedzeniem wykryć ewentualne nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu narządów rodnych, a także później monitorować przebieg rozwoju płodu. Badania przed zajściem w ciążę można wykonywać zarówno prywatnie, jak i w ramach wizyt refundowanych przez NFZ.
Zajście w ciążę bez wcześniejszych badań kontrolnych może być ryzykowne zarówno dla kobiety, jak i dla płodu. Ciąża to stan, w którym organizm matki jest silnie obciążony, dlatego warto upewnić się, że przyszła mama jest zdrowa i w pełni sił. Do typowych badań poprzedzających zalicza się m.in. morfologię, poziom cukru, diagnostykę moczu, testy na HIV oraz przeciwciała na cytomegalię i toksoplazmozę.
Choć zdecydowaną większość badań kontrolnych przed ciążą można przeprowadzić, korzystając z opieki NFZ, coraz więcej kobiet decyduje się na zlecenie ich prywatnie. Powodem jest przede wszystkim długi czas oczekiwania na wizytę w państwowej służbie zdrowia, a także coraz wyższy poziom usług świadczonych poza tym systemem. Koszt rutynowych badań kontrolnych obejmujących kompleksową diagnostykę krwi, moczu i hormonów to koszt rzędu kilkuset złotych.
Skierowanie na badania kontrolne przed ciążą nie musi być wypisywane przez ginekologa. Kobieta może otrzymać je także od lekarza internisty lub rodzinnego. Dotyczy to zwykle skierowań na badania laboratoryjne (np. diagnostykę krwi i moczu). Warto jednak rozważyć wizytę u ginekologa, ponieważ w trakcie spotkania można rozwiać ewentualne wątpliwości i zasięgnąć porady, co do dalszego postępowania.
