USG ciąży – na czym polega badanie? Jakie są jego rodzaje i kiedy je wykonać?

Na czym polega USG ciąży?

USG ciąży jest badaniem, które wykorzystuje fale ultradźwiękowe niesłyszalne dla ludzkiego ucha i całkowicie bezpieczne dla płodu. Lekarz przeprowadzający kontrolę, przykłada do brzucha badanej specjalną głowicę (smarując ją wcześniej żelem umożliwiającym przesuwanie), która emituje wspomniane fale. Trafiają one na różne struktury i organy dziecka, odbijają się od nich i z powrotem trafiają do głowicy. Cały proces umożliwia uzyskanie obrazu widocznego na ekranie monitora.

W pierwszych tygodniach, kiedy płód jest jeszcze niewielkich rozmiarów, USG ciąży jest wykonywane za pomocą głowicy wprowadzanej dopochwowo.

USG ciąży – badanie dopochwowe

Badanie USG wykonywane przed 10. tygodniem ciąży nie jest obowiązkowe, ale często stanowi potwierdzenie tego stanu. Na tak wczesnym etapie jest ono przeprowadzane dopochwowo, nie zaś poprzez powłoki brzuszne.

>> Hemoroidy po porodzie – objawy i przyczyny choroby hemoroidalnej po ciąży

Kobieta po otrzymaniu dodatniego wyniku w teście ciążowym, pragnie potwierdzić diagnozę w gabinecie lekarskim i w tym celu zgłasza się na wizytę. Ginekolog może stwierdzić ciążę jedynie na podstawie badania fizykalnego i szczegółowego wywiadu. Niemniej USG ciąży przez pochwę pozwala skontrolować:

• czy zarodek zagnieździł się prawidłowo wewnątrz macicy (jeżeli nie, mamy do czynienia z ciążą pozamaciczną),
• pęcherzyk żółtkowy jest prawidłowy,
• zarodek wykazuje akcję serca (powinna być widoczna po 6 tygodniu),
• czy ciąża jest pojedyncza,
• czy ciąża rozwija się odpowiednio do wieku.

USG ciąży metodą dopochwową można przeprowadzić do końca pierwszego trymestru, rzadziej w drugim. Zależy to od stopnia rozwoju dziecka.

>> Badania w ciąży – kiedy badania prenatalne, USG w ciąży, KTG, posiew z pochwy

W kolejnych trymestrach USG dopochwowe wykonuje się zazwyczaj dla oceny długości szyjki, w czasie porodu do skontrolowania stopnia jej rozwarcia i zaawansowania akcji porodowej. W ciążach powikłanych pozwala np. ocenić, czy nie mamy np. do czynienia z łożyskiem przodującym.

USG ciąży dopochwowe w żaden sposób nie zagraża rozwijającemu się dziecku, nawet gdy jest wykonywane w późniejszym okresie. Nie wpłynie na przyspieszenie akcji porodowej, nie grozi uszkodzeniem pęcherza płodowego czy usunięciem czopu śluzowego.

USG ciąży w kolejnych trymestrach – na czym polega badanie?

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby kobiety ciężarne wykonały co najmniej trzykrotne badanie USG – między 11. a 13. tygodniem, między 18. a 22. tygodniem oraz pomiędzy 28. a 32. tygodniem ciąży. Kolejne, nieobowiązkowe dobrze jest wykonać w terminie porodu. Pozwoli ono ocenić, czy zbliża się akcja porodowa.

USG ciąży w pierwszym trymestrze (między 11. a 13. tygodniem) ma na celu ocenę kilku parametrów, wskazujących na to, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Analizie podlegają:

• wiek ciąży – istotne zwłaszcza w przypadku kobiet nieregularnie miesiączkujących, lekarz oceni wiek płodu z dokładnością do 7-10 dni,
• anatomia płodu – lekarz sprawdza, czy w obrębie głowy, tułowia, kończyn czy organów, takich jak pęcherz moczowy, mózg, żołądek czy kręgosłup, nie występują nieprawidłowości wskazujące na wady, przede wszystkim letalne,
• budowa i akcja serca,
• przezierność karkowa – nieprawidłowości w jej obrębie mogą świadczyć o chorobach genetycznych,
• kość nosowa (jej brak wskazuje na zespół Downa),
• przepływy w żyłach.

USG ciąży w drugim trymestrze, tzw. połówkowe, przez wielu specjalistów uważane jest za najważniejsze w całej ciąży. W trakcie jego trwania sprawdza się szereg parametrów dziecka. Należą do nich:

• ocena rozwoju płodu w odniesieniu do wieku ciąży (mierzy się wielkość dziecka, sprawdza się, czy nie występują jakieś wady anatomiczne),
• ocena szyjki macicy (czy nie wskazuje na wcześniejszy poród),
• kontrola umiejscowienia łożyska,
• ocena ilości płynów płodowych,
• diagnostyka budowy i rytmu serca,
• kontrola budowy kości nosowej i oczodołów,
• ponowne sprawdzenie przezierności,
• ocena anatomii układu szkieletowego i narządów wewnętrznych,
• sprawdzenie obecności górnej i dolnej wargi.

>> Suplementy i leki dla kobiet ciężarnych

Ponadto ginekolog sprawdza stan pępowiny.

USG ciąży w trzecim trymestrze jest ostatnim obowiązkowym do wykonania przed spodziewanym porodem. Stanowi ostateczne potwierdzenie, czy dziecko rozwija się prawidłowo i nie wykazuje żądnych wad rozwojowych czy anatomicznych.

Lekarz ponownie ocenia wagę dziecka oraz jego długość (mierząc kość udową). Na podstawie otrzymanych parametrów jest w stanie bardziej szczegółowo oszacować spodziewany termin porodu.

Bardzo ważnym czynnikiem, który sprawdza ginekolog, są ruchy dziecka oraz stopień dojrzałości łożyska. Wykryte nieprawidłowości mogą być wskazaniem do wcześniejszego terminowania ciąży (cięcia cesarskiego).

>> Czym cukrzyca ciążowa różni się od cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2. Poznaj 5 najważniejszych różnic

USG ciąży – jak się przygotować?

Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Jest ono w pełni bezpieczne i bezinwazyjne. Trwa ok 15-20 minut. Wyjątek stanowi bardziej dokładne USG połówkowe, które może się przedłużyć do 45 minut.

Przed przystąpieniem do USG należy jedynie zadbać o opróżnienie pęcherza, gdyż pełny może zaburzać odczyt.

USG ciąży – postępowanie po badaniu

W zależności od tego, co wykryje USG ciąży, postępowanie po badaniu może się różnić. W przypadku prawidłowo rozwijającego się dziecka i braku nieprawidłowości u matki kobieta powinna spokojnie oczekiwać kolejnej wizyty u ginekologa. Jeżeli jednak w trakcie przeprowadzanej diagnostyki lekarz stwierdzi pewne niejasności, powinien pokierować pacjentkę na bardziej szczegółowe badania.

Wady zagrażające życiu dziecka dzięki rozwojowi medycyny mogą być operowane w łonie matki. Często są to zabiegi, które pozwalają na pełne wyzdrowienie i donoszenie ciąży do terminu.

USG ciąży a płeć dziecka

Dodatkową zaletą USG ciąży jest możliwość poznania płci dziecka. W pierwszym badaniu jest to obarczone dużym ryzykiem błędu, gdyż dziecko jest na tyle małe, że może przyjmować w brzuchu mamy wiele pozycji. W trakcie badania połówkowego prawdopodobieństwo właściwego określenia płci wynosi ok. 80 proc., w ostatnim badaniu osiąg ok. 95 proc.

USG ciąży – rodzaje

Tradycyjnie dla celów diagnostycznych wykonuje się badanie USG 2D. Daje ono czarno-biały, płaski obraz, wystarczający, aby ocenić prawidłowości w rozwoju dziecka. W ostatnich latach, zwłaszcza w celach pamiątkowych, rodzice decydują się na badania 3D i 4D. USG ciąży 3D daje również czarno-biały obraz, jednak jest on trójwymiarowy, dziecko widać w różnych płaszczyznach. Obraz 4D jest z kolei wzbogacony w kolor, dzięki czemu dziecko na nagraniu staje się bardziej realne.

USG ciąży – cena badania

Mimo że prowadzenie ciąży jest refundowane przez NFZ, wiele kobiet decyduje się na korzystanie z prywatnych usług. W takim wypadku, za każde badanie USG należy zapłacić (doliczając jego koszt do ceny wizyty). Koszt badania bywa bardzo różny i zależy m.in. od tego, czy przeprowadza je lekarz z tytułem naukowym, czy bez. Średnia cena badania zaczyna się od 250 złotych, ale może wynieść nawet 500 złotych.

>> Test SANCO – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie