Pregoreksja, czyli anoreksja ciążowa. Ryzyko niedożywienia dla matki i dziecka

"Pregoreksja" nie funkcjonuje jeszcze jako termin medyczny, jednak sam problem zaburzeń odżywiania w ciąży jest obserwowany coraz częściej i staje się przedmiotem zainteresowania ginekologów, neonatologów, psychiatrów i psychologów klinicznych. Pregoreksja, jak każde inne zaburzenia odżywiania ma podłoże psychiczne, natomiast jej skutki są wyniszczające zarówno dla organizmu matki, jak i dziecka.

Pregoreksja - silna potrzeba kontroli - przyczyny

Kluczowym mechanizmem psychologicznym biorącym udział w rozwoju anoreksji jest silna potrzeba kontrolowania siebie, swojego ciała, własnych potrzeb. Okres ciąży, podczas której w ciele zachodzą zmiany niezależne od woli, może być bodźcem ujawniającym skłonności anorektyczne albo wywołującym powrót objawów tego ciężkiego zaburzenia.

Objawy pregoreksji

Charakterystyczny dla anoreksji jest brak akceptacji własnego ciała i postrzeganie go jako grube i zdeformowane (szczególnie niekorzystnie postrzegane są biodra i uda). Początki anoreksji i pregoreksji są dość niewinne, a zaburzenie rozwija się podstępnie pod osłoną dbania o ciało i zdrowie. Tym, co je odróżnia, jest towarzyszący zaburzeniu silny lęk przed przytyciem.

Objawy pregoreksji są bardzo podobne do typowego jadłowstrętu psychicznego - drastycznie ograniczane jedzenie i intensywna aktywność fizyczna. Efekty są weryfikowane na wadze, przy czym żadna redukcja masy ciała nie jest zadowalająca. Pojawiają się specyficzne zabiegi, zmierzające do opanowania uczucia głodu i ograniczenia przyjmowania pokarmów:

• Picie dużej ilości wody, aby wypełnić żołądek i stłumić głód. 
• Prowokowanie wymiotów i przyjmowanie środków przeczyszczających, aby zredukować ilości kalorii wchłaniających się z pożywienia. 
• Zwiększanie ilości wysiłku fizycznego, forsowne i długotrwałe ćwiczenia,stanie i spacerowanie zamiast siedzenia, napinanie mięśni w pozycji spoczynkowej.
• Manipulowanie otoczeniem - chowanie jedzenia, pozorowanie spożywania posiłków, spędzanie czasu w kuchni, szykowanie posiłków dla rodziny i ich niejedzenie. Nieustanne interesowanie się jedzeniem, dietami, w tym zasadami zdrowego odżywiania w ciąży. Studiowanie przepisów, oglądanie programów kulinarnych.
• Ukrywanie skutków tych działań, czyli ubytku wagi i wyniszczenia. Luźne stroje, wiele warstw odzieży, długie rozpuszczone włosy, aby ukryć wychudzenie.

Paradoks, który odróżnia anoreksję od zdrowego dbania o sylwetkę

Kobiety mające zaburzenia odżywiania nie eksponują szczupłego ciała, nie chwalą się sukcesami w redukcji wagi. Wręcz przeciwnie, ukrywają się często za zbyt obszernymi ubraniami.

Czym grozi pregoreksja?

Niedostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości pokarmu w okresie ciąży wiąże się z ogromnym ryzykiem niedoborów białka, witamin i mikroelementów niezbędnych dziecku do prawidłowego rozwoju w okresie prenatalnym. Niedożywienie ma też konsekwencje dla matki – nie jest ona przygotowana do prawidłowego porodu i połogu, w tym karmienia piersią. Towarzyszące restrykcjom dietetycznym ćwiczenia fizyczne mogą być ryzykowne w ostatnim trymestrze ciąży, natomiast środki przeczyszczające i moczopędne mogą doprowadzić do zaburzeń rozwoju płodu lub jego trwałych uszkodzeń. Jeśli ilość przyjmowanych płynów znacznie przekracza bezpieczne granice, wywołuje zbyt intensywną produkcję moczu i wypłukiwanie wielu mikroelementówpotrzebnych mamie i dziecku.

Pregoreksja – ryzyko dla dziecka

• poronienie,
• poród przedwczesny,
• zgon w okresie okołoporodowym lub niemowlęcym,
• wady wrodzone,
• niska masa urodzeniowa i brak właściwego przybierania na wadze w okresie niemowlęcym,
• zaburzenia wzrastania,
• niski wynik w skali Apgar,
• mniejszy obwód głowy,
• problemy z oddychaniem w okresie noworodkowym,
• słabe łaknienie, problemy ze ssaniem, a w przyszłości zaburzenia odżywiania,
• opóźniony rozwój psychoruchowy i poznawczy.

Pregorekcja – ryzyko dla kobiety

• niedokrwistość, czasem wymagająca hospitalizacji i odżywiania pozajelitowego,
• krwawienie z dróg rodnych,
• poronienie,
• konieczność cesarskiego cięcia,
• problemy z karmieniem piersią,
• depresja poporodowa.

Jak leczyć pregoreksję?

Kobiety cierpiące na anoreksję mają zazwyczaj ogromną wiedzę na temat zdrowej diety. Paradoksalnie jednak ta wiedza nie przenika przez system fałszywych przekonań co do własnego wyglądu i ciężarne nie są w stanie skorygować zachowania. Są też bardzo odporne na perswazję ze strony otoczenia. Wynika to z głębokich zaburzeń w postrzeganiu rzeczywistości i ma związek z emocjonalnym podłożem zaburzeń odżywiania, które nie są jedynie postawą wobec jedzenia. Z tego powodu pacjentki z pregoreksją wymagają pomocy przede wszystkim psychiatrów i psychologów, a nie dietetyków.