Mleko modyfikowane dla niemowląt – pełnowartościowa alternatywa dla karmienia piersią?

Jak ważne dla matki i dziecka jest karmienie piersią?

Maria Labudda: Karmienie piersią to według wytycznych WHO najlepszy sposób żywienia niemowląt w pierwszym półroczu życia. Zaspokaja zapotrzebowanie na niezbędne składniki odżywcze, zapewnia harmonijny rozwój psychomotoryczny i stanowi pierwotny bodziec kształtujący umiejętność interakcji społecznej. Niemowlę otrzymuje w ten sposób wszystkie składniki odżywcze potrzebne do wzrostu i rozwoju.

Z karmienia piersią płynie też wiele korzyści dla matki. W momencie kontaktu ze skórą noworodka w jej organizmie uwalniana jest oksytocyna. Związek ten, zwany „hormonem miłości” oraz „hormonem przytulania”, pojawia się także wtedy, gdy dziecko ssie pierś podczas karmienia. Oksytocyna ma również działanie przeciwdepresyjne. Każdy kolejny miesiąc karmienia zmniejsza ponadto prawdopodobieństwo zachorowania na wiele nowotworów, w tym raka piersi, jajnika i macicy.

Czy wszystkie kobiety są w stanie karmić piersią?

ML: Przeciwwskazania do karmienia piersią dotyczą stanu lub kondycji fizycznej matki i dziecka. Przeciwwskazania ze strony matki to:

• nieleczona gruźlica,
• ciężka choroba psychiczna,
• niewydolność krążenia IV stopnia,
• opryszczka brodawki lub otoczki sutka (do momentu wyleczenia),
• stosowanie radioaktywnych izotopów w celu leczniczym lub diagnostycznym,
• chemioterapia lub stosowanie niektórych leków onkologicznych (jest to przeciwwskazanie czasowe, do momentu wydalenia leku z moczem),
• zakażenie wirusem HIV,
• uzależnienie od narkotyków,
• stosowanie leków przeciwwskazanych w okresie laktacji.

Przeciwwskazania ze strony dziecka obejmują:

• choroby metaboliczne (galaktozemia, fenyloketonuria),
• nietolerancję laktozy,
• rozszczep podniebienia,
• zespół Downa,
• niektóre choroby neurologiczne,
• ciężkie wady serca.

Mamy często zaprzestają karmienia piersią z powodu gorączki. Niepotrzebnie – podwyższenie temperatury ciała nie wpływa na wartości odżywcze mleka. Nie ma też przeciwwskazania do karmienia „małego alergika”. W takiej sytuacji wystarczy pod kontrolą lekarza stosować dietę eliminacyjną, wykluczając z diety alergizujące produkty.

Z jakimi problemami mierzą się matki karmiące piersią?

ML: Wydaje mi się, że większość problemów jest w głowie mamy. Zdarza się, że karmienie piersią wzbudza wyrzuty sumienia – mama zastanawia się na przykład, czy zjadła coś niedobrego, bo dziecko wydaje się niespokojne. To niewłaściwy tok myślenia. Nie dajmy sobie wmówić, że to nasza wina, że pokarm jest zły. Karmienia – tego, jak prawidłowo podać dziecku pierś – trzeba się nauczyć. Mamy często mają kłopot z tzw. nawałem pokarmowym czy zapaleniem piersi. W takim przypadku ważne, by prawidłowo opróżniać piersi po karmieniu, zastosować laktator. Czasami pojawiają się również wątpliwości, czy dziecko się najada, czy mama ma wystarczającą ilość pokarmu. Jeśli dziecko przybiera prawidłowo na wadze, nie należy się martwić. Problemem jest też czasem ból obkurczającej się macicy, pęknięcia brodawek. Tym ostatnim da się zapobiec, właściwie przystawiając dziecko do piersi.

Są mamy, które nie chcą karmić swoich dzieci piersią. Ta decyzja często spotyka się z negatywną reakcją otoczenia. Pojawiają się głosy, że matka, która nie karmi piersią, to nie matka, że tylko karmienie piersią pozwala stworzyć bliską więź z dzieckiem. Czy taka krytyka jest zasadna?

ML: To prawda, że karmienie piersią rozwija więź psychiczną matki z dzieckiem. Nie można temu zaprzeczyć. Myślę jednak, że nie należy oceniać uczuć mam na podstawie tego, czy karmią swoje maleństwa piersią czy mlekiem modyfikowanym. To wybór należący wyłącznie do rodziców i trzeba go uszanować. Jeśli mama nie chce karmić piersią, ma do tego pełne prawo i w żadnym wypadku nie zasługuje na potępienie. Każdą mamę powinno się traktować indywidualnie, należy wspierać ją w podejmowaniu decyzji, które – co wiem z doświadczenia z pracy z mamami – nie zawsze są jasne i proste.

Czym jest mleko modyfikowane i dla kogo jest przeznaczone?

ML: Mleko modyfikowane to mleko krowie odpowiednio przygotowane dla wciąż dojrzewającego układu pokarmowego niemowlęcia. Wzorcem podczas tworzenia takiego mleka jest pokarm matki. W trakcie procesu produkcji zmienia się skład mleka krowiego, jak najbardziej zbliżając go do składu mleka matki.

Kiedy stosowanie mleka modyfikowanego może być dobrym rozwiązaniem?

ML: Karmienie dziecka mlekiem modyfikowanym jest dobrym rozwiązaniem, gdy istnieją przeciwwskazania do karmienia piersią ze strony mamy lub dziecka, a także w momencie nieobecności mamy (np. z powodu podróży).

W jakich sytuacjach warto wprowadzić mieszany system karmienia?

ML: Karmienie mieszane można zastosować na przykład wtedy, gdy mama ma za mało pokarmu i próby pobudzenia laktacji nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Są też oczywiście inne sytuacje: ze względu na różne okoliczności życiowe mama musi na jakiś czas przerwać karmienie, u dziecka występuje wada anatomiczna, taka jak zbyt krótkie wędzidełko, dziecko ssie nieefektywnie, ponieważ jest słabe (co często zdarza się w przypadku wcześniaków urodzonych przed 35. tygodniem ciąży). System mieszany jest stosowany również wtedy, gdy u dziecka odnotowuje się nadmierny spadek masy ciała (powyżej 10% w stosunku do wagi urodzeniowej) lub jej niedostateczny przyrost, a także w sytuacji odwodnienia oraz w trakcie leczenia hipoglikemii.

Jak dziecko może zareagować na zmianę sposobu karmienia? Czy można jakoś ułatwić mu przystosowanie się do zmiany?

ML: Przestawienie dziecka z karmienia piersią na mieszankę nie jest łatwym procesem – taką decyzję zawsze należy skonsultować z pediatrą. Ważne, by zastosować metodę małych kroków. Przestawić musi się nie tylko dziecko, ale także mama, jej organizm. Należy stopniowo zmniejszać liczbę karmień, aby wyciszać laktację, bo tego nie osiągnie się z dnia na dzień. Zmienianie sposobu karmienia nie może odbywać się w trakcie choroby dziecka. Mama będzie musiała wykazać się cierpliwością, bo pojawi się płacz i niechęć do ssania butelki. Na początku można ściągać mleko mamy do butelki i podawać dziecku na przykład podczas popołudniowego karmienia, a następnie podczas karmienia rannego i wieczornego. Zmiana powinna następować stopniowo – najlepiej, żeby karmienie piersią i karmienie mieszanką odbywało się naprzemiennie. Dzięki temu dajemy czas na przygotowanie układu pokarmowego do przyjęcia innego pokarmu, co pozwala zminimalizować dolegliwości (wzdęcia, zaparcia, ulewania). Jeśli pojawią się tego typu problemy, można podawać mieszanki specjalistyczne, wspierające korzystną mikroflorę jelitową. Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego mają charakter przejściowy, nie każdy płacz dziecka jest reakcją na zmianę żywienia. Zawsze można zwrócić się o pomoc do doradcy laktacyjnego, położnej, pediatry, którzy pomogą przetrwać ten trudny czas. Można też zredukować objętość posiłków, karmić częściej, ale w mniejszych ilościach. Przy ulewaniach warto spróbować podawać mieszankę z zagęszczaczem typu AR, a przy kolce jelitowej – mleko modyfikowane z częściowo hydrolizowanym białkiem, ubogie w laktozę lub bezlaktozowe.

Mamy, które rozważają rezygnację z karmienia piersią i przejście na mleko modyfikowane, często mają wiele obaw. Czy są one uzasadnione? Jak mleko modyfikowane wpływa na zdrowie dziecka?

ML: Myślę, że obawy mam wobec mleka modyfikowanego nie mają uzasadnienia. Mleko modyfikowane stworzono dzięki specjalnie dobranej recepturze, przebadanej pod kątem jak największego podobieństwa do mleka matki. Dzisiejsze mleka modyfikowane są pełnowartościowe, dobrze zbilansowane. Ich skład podlega ścisłej kontroli i spełnia wszystkie normy określone przez rozporządzenia UE. W zależności od wieku dziecka skład mieszanki się zmienia, tak aby dostarczyć składniki potrzebne do prawidłowego wzrostu i rozwoju.

Na co zwrócić uwagę, wybierając mleko modyfikowane?

ML: Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na skład mleka modyfikowanego. Powinien być jak najbardziej podobny do składu mleka mamy – bogaty w białko, sód, żelazo, witaminy.