Jak leczyć trądzik – wskazówki dermatologa

Dorośli z trądzikiem  to ponoć coraz częściej pojawiają się w gabinetach dermatologów.

Dorota Kołodziejczyk: – Tak, problem trądziku osób dorosłych występuje coraz częściej, dzisiaj stanowi on już jedną czwartą wszystkich przypadków tej choroby. Dotyczy przede wszystkim kobiet, najczęściej między 25. a 35. rokiem życia. Wzrost zachorowalności na trądzik wśród osób dorosłych to tendencja ogólnoświatowa, można powiedzieć, że trądzik zmienił swój naturalny przebieg – przestał być chorobą skóry typową dla okresu dojrzewania. Zjawisko to jest obecnie badane, w szczególności w kontekście przyczyn tego stanu rzeczy, czy należy go upatrywać w sposobie odżywania się, trybie życia, nadmiernym stresie itp.

Czy trądzik osób dorosłych to taka sama choroba, jaka występuje u nastolatków, tylko pojawiająca się w późniejszym wieku?

DK: – Tak, to taka sama choroba o takim samym patomechanizmie powstawania. Różnica pomiędzy trądzikiem młodzieńczym a trądzikiem osób dorosłych może dotyczyć lokalizacji zmian chorobowych – u dorosłych częściej występują one w dolnej części twarzy.

Jakie są główne przyczyny trądziku?

DK: – W przypadku młodzieży, poza zmianami hormonalnymi typowymi dla okresu dojrzewania, zmianom trądzikowym sprzyja nadmierna keratynizacja w obrębie ujść mieszków włosowych, stan zapalny w obrębie jednostki włosowo-łojowej, nadaktywność gruczołów łojowych oraz bakteria Cutibacterium acnes, będąca naturalnym składnikiem flory skóry. W przypadku trądziku występującego u dorosłych kobiet, bardzo duże znaczenie mają zaburzenia hormonalne. Pozostałe przyczyny mogące powodować i zaostrzać trądzik w obydwu grupach to najprawdopodobniej: stres, czynniki środowiskowe, nieprawidłowa pielęgnacja czy nieprawidłowa dieta.

Czy niewłaściwa pielęgnacja może spowodować trądzik?

DK: – Spowodować nie, ale może być czynnikiem zaostrzającym trądzik już występujący. Do cery trądzikowej nie powinny być stosowane kosmetyki o właściwościach komedogennych, czyli zatykających pory skóry. Nie służą jej tłuste kremy i oleje. Dobrze sprawdzają się kosmetyki nawilżające o lekkiej konsystencji. Pielęgnacja skóry trądzikowej powinna być minimalistyczna, nie należy nakładać na nią wielu preparatów równocześnie.
Stan cery trądzikowej może pogorszyć się pod wpływem chloru, jeśli często korzystamy z basenu, ale też w efekcie przyjmowania niektórych leków. Wywołać lub zaostrzyć trądzik mogą: jod, brom, leki przeciwgruźlicze, niektóre hormony, a także witamina B12 podawana doustnie w dużych dawkach albo w iniekcjach. Takie leczenie stosuje się m.in. u pacjentów z problemami neurologicznymi.

Tu kupisz: Produkty na trądzik i wypryski

Tu kupisz: Kremy do cery trądzikowej

Jakie mamy obecnie możliwości leczenia trądziku młodzieńczego i trądziku dorosłych?

DK: – Leczenie trądziku młodzieńczego i osób dorosłych w zasadzie nie różni się. Dobiera się je indywidualnie w zależności od nasilenia zmian skórnych, ilości zmian zapalnych. Skuteczne są zarówno leki miejscowe, jak i do stosowania ogólnego. Terapia powinna przebiegać wg określnego schematu. Leczenie najczęściej zaczyna się od stosowania miejscowo leków o różnym, uzupełniającym się mechanizmie działania. Jeśli takie postępowanie jest nieskuteczne, do leków stosowanych miejscowo dodaje się antybiotyk doustnie (jako lek pierwszego rzutu stosuje się tetracyklinę). Kolejnym krokiem jest stosowanie retinoidów doustnie. Inna możliwość to hormonoterapia w połączeniu z leczeniem miejscowym, a z czasem także z antybiotykiem doustnym. Leczenie trądziku zawsze powinno być skojarzone. Błędem jest stosowanie samych antybiotyków (czy miejscowo, czy doustnie), ich działanie musi być połącznie z retinoidami stosowanymi miejscowo lub innymi środkami złuszczającymi. Trądzik powodują cztery różne czynniki, antybiotyk zabezpiecza tylko 2 z nich: działa na drobnoustroje i na stan zapalny skóry. Na problemy nadmiernego rogowacenia w ujściu mieszku włosowego oraz nadmiernej pracy gruczołów łojowych konieczne jest zastosowani retinoidów. 

Żeby wpływać na wszystkie cztery czynniki, które powodują trądzik należy połączyć działanie różnych preparatów, najczęściej antybiotyków z retinoidami.

Jedynym lekiem, który oddziałuje na wszystkie cztery czynniki powodujące trądzik, jest izotretinoina doustna, która jest jednak zarezerwowana dla ciężkich przypadków trądziku lub trądziku o średnim nasileniu, ale nie reagującym na leczenie ogólne. Dodatkowo izotretinoina bardzo korzystnie działa na blizny. Choć nie jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu trądziku, należy ją rozważyć u osób, mających tendencję do potrądzikowych blizn. Wtedy można pominąć kurację antybiotykiem doustnym. Ważne jest też, aby przy długotrwałym stosowaniu antybiotyków wprowadzić nadtlenek benzoilu, który oprócz korzystnego wpływu na proces trądzikowy, hamuje powstawanie lekooporności na antybiotyk.

Co jest największym wyzwaniem obecnie stosowanych terapii?

DK: – Na pewno bardzo istotny jest czas uzyskania poprawy stanu miejscowego. Należy pacjenta uprzedzić, że wyraźna poprawa nie  nastąpi w ciągu tygodnia ani dwóch. W przypadku stosowania leków miejscowych, wyzwaniem jest minimalizacja możliwego drażniącego działania niektórych substancji. Trzeba być na nie przygotowanym oraz umiejętnie dostosowywać pielęgnację do stanu podrażnionej, tkliwej czy przesuszonej skóry. Leczenie zawsze jest długotrwałe i obowiązkowe jest leczenie podtrzymujące.

Jak często zdarzają się pacjenci, u których leczenie trądziku wymaga przyjmowanie leków doustnych? Jakie mogą być skutki uboczne przewlekle stosowanych antybiotyków lub retinoidów?

DK: – Ok. 1/3 pacjentów z trądzikiem wymaga leczenia ogólnego, u większości wystarcza leczenie miejscowe. Skutki uboczne antybiotyków zarejestrowanych do leczenia trądziku to najczęściej nudności, bóle brzucha. Należy pamiętać o możliwości reakcji nadwrażliwości w tym reakcji nadwrażliwości na światło.
W przypadku leczenia ogólnego retinoidami w pierwszej kolejności należy pamiętać o właściwościach teratogennych tych substancji (toksyczne działanie na zarodek). Kobiety stosujące retinoidy nie mogą zachodzić w ciążę w czasie trwania kuracji i trzy miesiące po jej zakończeniu.  Poza tym, najczęstsze działania niepożądane to suchość czerwieni wargowej i śluzówek, dolegliwości bólowe stawów oraz zwiększona wrażliwość skóry podczas terapii i łatwa urażalność. Należy tez bardzo ostrożnie korzystać ze słońca i stosować ochronę o faktorze 50+. Lek nie jest fototoksyczy ani fotoalergiczny jednak przesusza skórę, a sucha skóra łatwo ulega poparzeniom. Aby zwiększyć tolerancję skóry na stosowane miejscowo pochodne witaminy A, należy początkowo stosować leki co drugi dzień, wyłącznie na noc.

Retinoidy aplikuje się bardzo cienką warstwą. Po wieczornym oczyszczeniu twarzy należy nałożyć krem nawilżający i odczekać min. 20 minut przed zastosowaniem leku z pochodnymi witaminy A. Nakładając preparat zawsze należy omijać powieki, kąciki ust oraz fałdy nosowo-policzkowe.

Czy trądziku można pozbyć się raz na zawsze, czy jest to raczej przewlekła choroba skóry, w której możemy jedynie łagodzić nasilenie zmian?

DK: – Trądzik wieku młodzieńczego jest chorobą całkowicie wyleczalną i po okresie nastoletnim zwykle nie obserwuje się nawrotów. Niestety zwiększa się liczba pacjentów, zwłaszcza w grupie kobiet, u których trądzik okresu młodzieńczego przechodzi w trądzik osób dorosłych. Nie należy jednak trądziku traktować jako choroby przewlekłej. Należy jedynie pamiętać ,że osoby z nadmierną keratynizacją w obrębie ujść mieszków włosowych oraz z łojotokiem są w grupie ryzyka ponownego wystąpienia zmian.

Czytaj więcej: Leki na trądzik. Tabletki, maści, żele na receptę i bez recepty