Aspiryna to zwyczajowa nazwa kwasu acetylosalicylowego, jednego z najstarszych leków znanych ludzkości. Ekstrakty z kory i liści wierzby, które zawierają ten związek, stosowane były już w czasach Hipokratesa. Syntezę kwasu salicylowego przeprowadzono pod koniec XIX wieku. To jeden z najpowszechniej używanych leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych.
Aspiryna - co warto o niej wiedzieć
Kwas acetylosalicylowy należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Laboratoryjną metodę syntezy kwasu acetylosalicylowego opracowano już w XIX wieku i preparat pod nazwą handlową Aspirin został wprowadzony do sprzedaży ponad 100 lat temu przez firmę Bayer. Stąd, potocznie często używa się określenia aspiryna na wszystkie preparaty zwierające kwas acetylosalicylowy. Kwas acetylosalicylowy jest najczęściej stosowanym lekiem z grupy NLPZ. Na polskim rynku dostępnych jest kilkadziesiąt preparatów zawierających go w swoim składzie.
Na co pomaga aspiryna? Jak dawkować aspirynę?
Salicylany są lekami powszechnie stosowanymi w leczeniu bólu (zwłaszcza bólów głowy, mięśni i stawów, w tym bólów reumatycznych). W większych dawkach (250–500 mg) działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo a w mniejszych dawkach (75–100 mg) zmniejsza ryzyko zawału serca czy udaru niedokrwiennego mózgu.
>> Leki na ból głowy, leki przeciwbólowe
>> Leki na ból mięśni i stawów, leki przeciwzapalne, maści rozgrzewające i plastry
Leki z kwasem acetylosalicylowym po podaniu doustnym wchłaniane są szybko. Działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe rozpoczyna się zwykle w czasie do 30 minut od chwili zastosowania, osiągając maksimum po 1–3 godzinach. Po zastosowaniu pojedynczej dawki działanie przeciwbólowe utrzymuje się przeciętnie przez 3–6 godzin.
Jak działa aspiryna?
Aspiryna działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Dzienna dawka - do 10 tabletek.
Aspirynę stosujemy na bóle:
- grypowe,
- zębów,
- reumatyczne,
- głowy,
- mięśni,
- pourazowe.
Kwas acetylosalicylowy sprawdza się jako lek przeciwzakrzepowy, pod warunkiem jednak, że jest stosowany regularnie przez dłuższy czas. Może też zdaniem naukowców zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory trzustki, przełyku, prostaty, jelit i płuc.
Liczne badania potwierdziły wpływ aspiryny na zmniejszenie ryzyka wystąpienia kolejnego zawału lub udaru.
Aspiryna pomaga na ból głowy i migrenę
U części pacjentów aspiryna pomaga złagodzić migrenowy ból głowy przed upływem 2 godzin. Wysokie dawki aspiryny łagodzą nudności, wymioty oraz wrażliwość na światło i dźwięki - typowe objawy migreny.
Stosowanie aspiryny razem ze środkami przeciwwymiotnymi bardzo dobrze hamuje nudności i wymioty spowodowane migreną.
Jednak aspiryna nie nadaje się dla każdego, kto doświadcza nagłych ataków migreny. Indywidualną odpowiedź na działanie różnych leków warunkują różnice genetyczne.
Aspiryna - przeciwwskazania. Kto nie może brać aspiryny?
Kwasu acetylosalicylowego nie powinni zażywać:
- nadwrażliwi na lek,
- chorzy na astmę,
- chorzy na wrzody żołądka,
- kobiety podczas miesiączki,
- karmiące matki,
- dzieci, które nie skończyły 12 lat.
UWAGA! Salicylany są przeciwwskazane w gorączce towarzyszącej chorobom wirusowym u dzieci, ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a, ciężkiego stanu prowadzącego do uszkodzenia wątroby i mózgu, mogącego stanowić zagrożenie życia.
Skutki uboczne brania aspiryny
Najczęstsze działania niepożądane po zażyciu aspiryny to:
- krwawienia
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- pokrzywka,
- napad astmy u osób z nadwrażliwością.
- zaburzenia pracy przewodu pokarmowego,
- krwawienie z nosa,
- zmniejszenie skuteczności leków na nadciśnienie.
Aspiryna może też wywoływać wewnętrzne krwawienia.
Chorzy na astmę i alergicy powinni zachować szczególną ostrożność z powodu zwiększonego ryzyka wystąpienia napadu astmy lub skurczu oskrzeli powodującego trudności w oddychaniu po zastosowaniu kwasu acetylosalicylowego. Już po zastosowaniu pojedynczej dawki leku może dojść u nich do wystąpienia napadu tzw. astmy aspirynowej)
Kwas acetylosalicylowy u osób uczulonych może wywołać reakcję alergiczną, w tym – nawet wstrząs anafilaktyczny. O wszelkich niepokojących objawach po zażyciu leków należy informować lekarza. A przed przyjęciem - dokładnie przeczytać ulotkę dla pacjenta.
Aspiryna przyjmowana w dużych dawkach może powodować dzwonienie w uszach lub nasilać szumy uszne.
Kto powinien brać aspirynę profilaktycznie
Małe dawki kwasu acetylosalicylowego (zwykle 75–150 mg na dobę) stosowane są powszechnie w celu ochronnego działania na układ sercowo-naczyniowy. Są grupy pacjentów, którzy regularnie powinni łykać aspirynę:
- Pacjenci po zawale – regularne przyjmowanie małych dawek aspiryny chroni ich przed kolejnym zawałem,
- Pacjenci po udarze – regularne przyjmowanie małych dawek kwasu acetylosalicylowego chroni ich przed kolejnym udarem.
Profilaktycznie aspirynę powinni regularnie przyjmować także pacjenci z miażdżycą, która daje objawy, pacjenci po niektórych operacjach serca czy naczyń oraz tacy, którzy doświadczyli przemijającego epizodu niedokrwiennego.
Jaka dawka aspiryny profilaktycznie?
To lek, który w małych dawkach jest dostępny bez recepty. Nie jest dobrym pomysłem, by pacjenci w ramach profilaktyki sami po niego sięgali. W takiej sytuacji dawkę aspiryny powinien dobierać lekarz, na podstawie badania pacjenta i oceny możliwych powikłań. Lekarz jest w stanie zmniejszyć ryzyko powikłań dobierając nie tylko odpowiednią dawkę aspiryny, ale i dodając odpowiednie dodatkowe leki czy inne zalecenia.
Osoby z chorobą wieńcową powinny unikać innych niż aspiryna niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące aspiryny
Aspiryna nie jest zalecana do stosowania u dzieci ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye'a, poważnej choroby neurologicznej, która może prowadzić do uszkodzenia wątroby i mózgu. W przypadku bólu lub gorączki u dzieci zalecane są inne leki, takie jak paracetamol lub ibuprofen, które są bezpieczniejsze i skuteczne w łagodzeniu objawów. Przed podaniem dziecku jakiegokolwiek leku należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Aspiryna, podobnie jak każdy lek, może powodować skutki uboczne, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu lub przyjęciu zbyt dużej dawki. Może to obejmować problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak ból brzucha, zgaga, nudności i wymioty. Istnieje również ryzyko krwawienia (szczególnie u osób z chorobami układu krążenia), a także uczulenia na aspirynę.
Dawka aspiryny zależy od celu jej stosowania. W przypadku leczenia bólu lub gorączki zwykle zaleca się 325-500 mg co 4-6 godzin, jednak nie należy przekraczać 4 g na dobę. Dla profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych zalecana dawka wynosi zazwyczaj od 75 do 100 mg na dobę. Przed zastosowaniem tego leku, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Aspiryna jest lekiem przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym, który może być stosowany na różnego rodzaju bóle, w tym bóle głowy, bóle zębów, bóle mięśniowe i bóle menstruacyjne. Może również pomóc w łagodzeniu bólu pourazowego i zapalenia stawów. Jednak przed zastosowaniem aspiryny należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu ustalenia odpowiedniej dawki i uniknięcia potencjalnych interakcji lekowych.
