Zapalenie ucha środkowego u dzieci. Skąd się bierze i jak je leczyć?

Są dzieci, które nigdy nie mają problemów z uszami, mimo że przechodzą różne inne infekcje. Ale są i takie, u których prawie każda infekcja może skończyć się łagodniejszym, tzw. kataralnym zapaleniem ucha lub pełnoobjawowym ostrym zapaleniem ucha.

>> Produkty lecznicze i suplementy dla dzieci

Przyczyny zapalenia ucha środkowego

Ze względu na krótszy niż u dorosłych przewód łączący ucho środkowe z gardłem, jest to choroba najczęściej występująca u dzieci.

Ponieważ niemowlaki zwykle przebywają w pozycji leżącej, to wydzielina z nosa bardzo łatwo przechodzi do trąbek słuchowych i ucha. U części maluchów utajone lub jawne zapalenie błony śluzowej nosa i wyściółki ucha środkowego przenosi się na wiek przedszkolny.

U starszych dzieci duże znaczenie ma:

• osobnicza skłonność do zapaleń uszu,
• stan upowietrzenia wyrostka sutkowatego (mieszczącego się w sąsiedztwie ucha),
• zjadliwość wirusów i bakterii,
• odporność dziecka.

Gdy dojdzie do obrzęku błony śluzowej przewodu łączącego ucho z gardłem, tzw. trąbki, drobnoustroje mnożą się w uchu i wywołują stan zapalny.

>> Akcesoria do pielęgnacji uszu, jamy ustnej i nosa dzieci, termometry

>> Oliwki dla dzieci, mleczka i balsamy do ciała, pasty do zębów

>> Leki na grypę i przeziębienie u dzieci

Czynnikami sprzyjającymi zapaleniu ucha u dzieci są:

• niedojrzały układ odpornościowy,
• przerost trzeciego migdałka,
• niedostatek ruchu na świeżym powietrzu,
• nieodpowiednie odżywianie
• przebywanie w pomieszczeniach zanieczyszczonych dymem papierosowym.

Rozpoznanie zapalenia ucha środkowego

Każda infekcja zaczynająca się katarem może być groźna. Jeśli oprócz kataru wystąpi skok temperatury, dziecko wymiotuje, traci apetyt, jest płaczliwe, niespokojne, to może być sygnał, że ucho zostało zajęte.

Zapalenia ucha środkowego najtrudniej rozpoznać u niemowląt. Poza płaczem, w wyniku obserwacji u niektórych niemowląt zauważyć można, jak pociągają za chore uszko lub pocierają nim o poduszkę.

Kilkuletnie dziecko może poskarżyć się na:

• ból ucha,
• szumy,
• osłabione słyszenie,
• ból brzuszka.

Mogą też dołączyć wymioty i biegunka.

UWAGA! Gdy na poduszce dziecka pojawi się żółtawa plama, a ból ucha złagodnieje - należy pilnie zgłosić się do lekarza, gdyż może to oznaczać pęknięcie błony bębenkowej i wydostanie się z ucha wydzieliny zapalnej.

Większe zagrożenie ropnym zapaleniem ucha jest wtedy, jeśli katar ze śluzowo-surowiczego przechodzi w gęsty, żółty lub zielony. W przypadku stwierdzenia ropnego wysięku za błoną bębenkową, powinno się wykonać paracentezę, czyli przecięcie błony bębenkowej, żeby usunąć wydzielinę, która się tam zebrała. Takim sposobem zapobiega się powikłaniom.

Objawy ostrego zapalenia ucha środkowego u dzieci

To zapalenie najczęściej jest wywołane wirusami, ale może być też skutkiem infekcji górnych dróg oddechowych, nawet przy okazji zwykłego kataru. Dochodzi wtedy do rozprzestrzeniania się wirusa z błony śluzowej nosa na błonę śluzową trąbki słuchowej i ucha środkowego lub przez krwiobieg – w przypadku ogólnego zakażenia wirusowego.

Jako pierwszy objaw występuje ból ucha, uczucie pełności w uchu oraz zwykle podwyższona temperatura ciała. Te objawy wraz z nieżytem nosa cofają się zwykle w ciągu kilku lub kilkunastu dni i stan dziecka powraca do normy. Dużo uporczywiej przebiega zapalenie ucha środkowego u dzieci z obniżoną odpornością. W tych przypadkach częściej dochodzi do zakażenia bakteryjnego z ropnym wysiękiem w uchu środkowym.

Objawy zapalne (ból, gorączka) są wtedy bardziej nasilone i dziecko wymaga konkretnego leczenia. Choroba trwa od jednego do dwóch tygodni.

>> Pleśniawki u niemowląt - leczenie, przyczyny, objawy

>> Farmaceuta radzi - naturalne leki na przeziębienie u dzieci

Leczenie zapalenia ucha środkowego

Lekarz rodzinny, pediatra lub laryngolog zbada wnętrze ucha specjalnym przyrządem - otoskopem. Badanie to nie jest dla dziecka bolesne. Jeśli diagnoza się potwierdzi, lekarz najprawdopodobniej przepisze antybiotyk. Może zastosować również leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Najlepiej, by dziecko pozostało kilka dni w domu.

Ulgę mogą przynieść ciepłe i koniecznie suche okłady na uszko i w jego okolicach (np. wyprasowana chusteczka czy pieluszka, termofor z ciepłą wodą).

Jeśli dziecko cierpi na zapalenie ucha kilka razy w roku, warto skonsultować to z alergologiem, gdyż zapalenie może mieć podłoże alergiczne.

Powikłania nieleczonego zapalenia ucha środkowego

Kiedy zapalenie nie jest wyleczone do końca, najczęstszym powikłaniem jest przejście w stan przewlekły. Do przestrzeni ucha środkowego wydziela się surowiczo-śluzowy wysięk. Dochodzi do wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Jedynym objawem jest różnego stopnia niedosłuch, szumy uszne.

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego leczy się lekami rozrzedzającymi wydzielinę, udrożniającymi trąbkę słuchową oraz lekami przeciwalergicznymi. Jeśli wysięk trwa dłużej niż 3 miesiące – konieczny jest zabieg – drenaż ucha. Pozostawienie wysięku na miesiące i lata może doprowadzić do trwałych zmian w uchu środkowym.

U dziecka z wysiękowym zapaleniem ucha środkowego konieczna jest kontrola migdałka gardłowego (tzw. trzeciego migdałka). Jego patologiczny rozrost jest przyczyną niedrożności ujść gardłowych trąbek słuchowych i predysponuje do wysięku w uszach.

Adenotomia, czyli usunięcie migdałka gardłowego często wykonywane jest jednocześnie z drenażem uszu.

W przypadku przejścia zapalenia z ucha środkowego na ucho wewnętrzne może dojść do uszkodzenia słuchu. U dzieci taka sytuacja zdarza się bardzo rzadko.