Test wykrywający anginę bakteryjną

Prawidłowe leczenie anginy bakteryjnej jest kluczowe, ponieważ pozwala uniknąć groźnych powikłań. Terapia celowana ma na celu identyfikację czynnika powodującego infekcję bakteryjną oraz ustalenie, jaki antybiotyk będzie najbardziej skuteczny w jej leczeniu.

Jakie bakterie wywołują anginę?

Angina bakteryjna to bardzo powszechna infekcja gardła. U dorosłych szczyt zachorowań obserwuje się jesienią i zimą, natomiast wśród dzieci - szczególnie najmłodszych jest to choroba całoroczna. Nawet do 3 na 10 infekcji gardła przebiegających z gorączką, powiększeniem węzłów chłonnych czy nalotem na migdałkach to angina bakteryjna. Może ona być wywołana przez kilka rodzajów bakterii, są to

• Paciorkowiec grupy A (Streptococcus pyogenes, paciorkowiec β-hemolizujący, PBHA)
• Fuso­bacterium necrophorum
• Paciorkowce grupy C i G
• Arcanobacterium haemolyticum 
• Haemophilus influenzae
• Moraxella catarrhalis
• Neisseria gonorrhoeae 

Ponad 95% przypadków anginy bakteryjnej wywołują paciorkowce grupy A (S.pyogenes). Dlatego pierwszym krokiem w celowanej terapii jest sprawdzenie, czy w wymazie z gardła są obecne antygeny tej bakterii (Strep A).

Wymaz z gardła - jak pobrać materiał do badania?

Wymaz jest formą pobrania materiału (próbki) do badania mikrobiologicznego lub wykonania testu diagnostycznego.

Ważne jest, aby próbkę wymazu z gardła pobrać:

• w ostrym okresie zakażenia
• przed rozpoczęciem leczenia antybiotykiem (leki przeciwbakteryjne). Jeżeli chory jest już leczony, zawsze należy zaznaczyć jak długo i jakim antybiotykiem.

Do pobrania wymazu z gardła używa się tzw. wymazówek. Jest to sterylnie zapakowany patyczek zakończony bawełnianą końcówką, za pomocą której pobiera się próbkę ze zmienionych chorobowo miejsc. W przypadku anginy wymaz pobiera się (delikatnie pocierając bawełnianą końcówką) z migdałków, bocznych ścian gardła i języczka. Bezpośrednio przed pobraniem wymazu powinno unikać się szczególnie płukania gardła, mycia zębów, stosowania pastylek do ssania, jedzenia i picia - co może potencjalnie wpłynąć na wynik badania.

Co dalej dzieje się z wymazem?

Pobrany materiał może zostać przeniesiony wprost na pożywkę (tzw. podłoże transportowo-hodowlane) w celu przesłania materiału do laboratorium lub posłużyć do natychmiastowego wykonania testu na antygen strepA (paciorkowce).

1. Test na antygen StrepA

Czas oczekiwania na wynik: 10 min

Szybie testy diagnostyczne wykonywane z wymazu z gardła są używane od ponad 20 lat. Pozwalają one sprawdzić czy w wymazie z gardła są obecne antygeny paciorkowców grupy A. Jest to najczęstsza przyczyna anginy bakteryjnej, dlatego lekarze wykorzystują ten test, aby potwierdzić lub wykluczyć zakażenia paciorkowcem. Wykonanie badania i otrzymanie wyniku nie trwa dłużej niż 15 minut, dlatego testy te są najczęściej wykonywane podczas wizyty lekarskiej. Pozwala to na ustalenie przyczyny zakażenia w czasie rzeczywistym i w razie konieczności podania antybiotyku.

Wynik pozytywny (dodatni) świadczy o obecności paciorkowców grupy A w gardle i stanowi potwierdzenie anginy bakteryjnej. W tym wypadku konieczna jest antybiotykoterapia. Lekiem z wyboru przy tej infekcji jest penicylina.

Wynik ujemny (negatywny) wskazuje, że infekcja gardła najprawdopodobniej ma podłoże wirusowe.

Test na anginę można wykonać również samodzielnie za pomocą testów diagnostycznych do użytku domowego z apteki. Wiarygodność i procedura wykonania badania nie różnią się od Strep testów dla lekarzy.

2. Badanie mikrobiologiczne (posiew i identyfikacja bakterii)

Czas oczekiwania na wynik: 3-4 dni

W przypadku badania mikrobiologicznego w laboratorium medycznym również w pierwszej kolejności sprawdza się, czy w gardle znajdują się paciorkowce. Dopiero, w momencie kiedy wynik posiewu jest ujemy w kierunku S.pyogenes, a objawy nadal wskazują na anginę bakteryjną - wykonuje się badania w kierunku innych gatunków.

Badanie mikrobiologiczne jest procesem wieloetapowym:

• Pierwszym etapem jest posiew i hodowla bakterii.
• Drugim etapem jest identyfikacja drobnoustrojów
• Trzecim etapem jest zwykle (powinno być) badanie wrażliwości wykrytych drobnoustrojów na leki, antybiotyki

Ocena lekowrażliwości (antybiogram) i MIC

Antybiogram wykonuje się przed leczeniem antybiotykiem po to, aby sprawdzić jaki lek zastosować. Odpowiednie dobranie antybiotyku umożliwia:

• najlepsze efekty leczenia (zahamowanie wzrostu bakterii wywołujących infekcję)
• wykluczenie sytuacji, w której antybiotyk nie zadziała (z uwagi na fakt, że szczep bakteryjny może być oporny na działanie danego antybiotyku)
• zastosowanie celowanej terapii, a nie antybiotyku o szerokim spektrum działania (antybiotyki o zastosowaniu ogólnym, działają bakteriobójczo na dużą liczbę drobnoustrojów, przez co również szkodzą w największym stopniu naszej naturalnej florze jelit)

Lekiem z wyboru przy leczeniu anginy paciorkowcowej jest penicylina. W tym wypadku nie ma konieczności wykonywania lekowrażliwości, ponieważ szczepy S.pyogenes nie są oporne na ten lek (penicylina hamuje rozwój anginy paciorkowcowej).

Jeżeli, okazuje się, że w wymazie z gardła są obecne inne bakterie - wykonywany jest antybiogram celem dobrania najbardziej skutecznego antybiotyku. Dodatkowo oznacza się również wartość MIC (Z ang. Minimal Inhibitory Concentration) - jest to najmniejsze stężenie hamujące wzrost i procesy życiowe bakterii. Dzięki oznaczeniu lekowrażliwości oraz wartości MIC jesteśmy w stanie uzyskać najlepsze efekty antybiotykoterapii oraz ograniczenie niepożądanych skutków działania na naszą naturalną mikrobiotę jelit.

Bibliografia:

[1] Dziekiewicz M., Radzikowski A.: Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
[2] Szczypa K.: Diagnostyka inwazyjnych zakażeń Streptococcus pyogenes, Laboratorium 11-12, 2104.[3] Narodowy Program Ochrony Antybiotyków, Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki antybiotykowej zakażeń w szpitalu,2015.