Objawy cukrzycy typu 1.

Cukrzyca typu 1 to choroba powodowana zniszczeniem przez układ odpornościowy komórek beta trzustki produkujących insulinę (choroba z autoagresji). Nie wiadomo, jak długo trwa proces autoimmunologiczny, zanim pojawią się objawy cukrzycy typu 1. Wiadomo natomiast, że kiedy symptomy choroby już się pojawią to najczęściej bardzo szybko się nasilają.  Stąd od momentu pierwszy objawów do wykrycia choroby mija zwykle maksymalnie kilka tygodni.  

Główne objawy cukrzycy typu 1.

Do typowych objawów cukrzycy typu 1 zalicza się:

• częste oddawanie moczu – poliuria,
• wzmożone pragnienie – polidypsja,
• nagła utrata masy ciała,
• chroniczne zmęczenie.

Poliuria, polidypsja i zmęczenie pojawiają się w jednym czasie, utrata masy ciała zaczyna być widoczna po około 2 tygodniach wzmożonego pragnienia i częstego oddawania moczu.

Częste oddawanie moczu – poliuria

Gdy stężenie glukozy we krwi jest podwyższone, organizm stara się je obniżyć. Nadmiar glukozy wiąże cząsteczki wody, działając moczopędnie. Nerki starają się odfiltrować nadmiar glukozy, jest ona wydalana wraz z dużą ilością wody z nią związaną, co powoduje odwodnienie.  

Zdrowa dorosła osoba wydala w ciągu doby około 1–2 litry moczu. O poliurii mówimy, gdy wydalamy 3 i więcej litrów moczu dziennie. Osoby u których rozwija się cukrzyca typu 1 muszą korzystać z toalety często i zawsze oddają bardzo duże ilości moczu.

Do objawów poliurii zaliczamy:

• częste wizyty w toalecie,
• częste wstawanie do toalety w nocy (więcej niż 1 raz) – nykturia,
• niespodziewane moczenie u dzieci, które wcześniej nie występowało.

Wzmożone pragnienie – polidypsja

Podczas gdy nerki wydalają nadmiar glukozy wraz ze związanymi cząsteczkami wody, organizm się odwadnia. W efekcie próbuje nadrobić straty wody, zwiększając pragnienie.

Pacjenci, u których rozwija się cukrzyca typu 1., potrafią wypić nawet 6 litrów wody dziennie! Objawy, które powinny niepokoić, to ciągłe wzmożone pragnienie bez żadnego powodu oraz nieustające poczucie pragnienia mimo wypicia dużej ilości wody.

Zarówno większone pragnienie, jak i potrzeba częstego oddawania moczu w przypadku rozwijającej się cukrzycy typu 1 są bardzo uciążliwe. Żadne ilości płynów nie zaspokajają pragnienia, śluzówki są nieustannie przesuszone, a sen jest zaburzony koniecznością wielokrotnego wstawania do toalety.

Nagła utrata masy ciała

Utrata masy ciała w cukrzycy typu 1. spowodowana jest niedoborem insuliny w organizmie. Brak dostatecznej ilości insuliny powoduje, że komórkom brakuje ich podstawowego materiału energetycznego – glukozy. Aby uzyskać energię, organizm zaczyna spalać tłuszcz zawarty w tkance tłuszczowej oraz białko zawarte w mięśniach (do czerpania energii z tłuszczów i  białka insulina nie jest potrzebna). W takim właśnie mechanizmie osoby z rozwijającą się cukrzycą typu 1. tracą masę ciała, a zwłaszcza masę mięśniową.

O nagłej utracie masy ciała możemy mówić, kiedy nie jest ona wynikiem diety, leków bądź innych działań – przeważnie mówi się o utracie 5% i więcej masy ciała – licząc od masy wyjściowej.

Chroniczne zmęczenie

Osoby chorujące na cukrzycę typu 1. odczuwają przewlekłe zmęczenie, ponieważ w organizmie brakuje insuliny. Brak insuliny nie pozwala na dostarczanie energii w postaci glukozy do komórek – przez to pacjenci czują się senni i zmęczeni, mają problemy z koncentracją.

Pozostałe objawy cukrzycy typu 1.

Prócz czterech głównych objawów cukrzycy typu 1.: częstego oddawania moczu, wzmożonego pragnienia, nagłej utraty masy ciała i chronicznego zmęczenia, u chorych diagnozowanych w kierunku cukrzycy możemy obserwować także szereg innych objawów. Do najczęstszych należą odwodnienie, zaburzenie widzenia, skurcze mięśni i zaburzenia rytmu serca.

Odwodnienie jako objaw cukrzycy

Odwodnienie widoczne jest zwłaszcza w obrębie błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Śluzówki są znacznie przekrwione i pokryte włóknikowym nalotem. Również skóra jest mniej napięta i elastyczna. Często można stwierdzić stan zapalny narządów płciowych zewnętrznych – sromu u dziewczynek, a u chłopców żołędzi i napletka. Wysoki poziom glukozy w moczu sprzyja infekcji dróg rodnych oraz osłabia zdolność organizmu do ich zwalczania.

Skurcze mięśni a cukrzyca

Bolesne skurcze mięśni (zwłaszcza łydek) są spowodowane niedoborem potasu w komórkach organizmu. W prawidłowych warunkach potas jest transportowany do komórki wraz z glukozą, a sama glukoza – aby dostać się do komórki – potrzebuje insuliny. Gdy w organizmie w wyniku procesów destrukcji komórek beta zabraknie insuliny, transport tych substancji do komórek jest niemożliwy. Skutkuje to zarówno niedoborem glukozy, jak i potasu w komórkach. W konsekwencji tego zaburzenia cały potas znajduje się we krwi – stan ten nazywany jest hiperkaliemią. Hiperkaliemia (podwyższone stężenie potasu we krwi) prowadzi do zaburzeń rytmu serca o szerokim spektrum, które są bardzo groźne dla pacjenta i mogą doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia.

Nudności, wymioty, bóle brzucha

W przebiegu ostrej cukrzycy typu 1. nudności, wymioty i bóle brzucha są wynikiem pogłębiających się zaburzeń biochemicznych. Objawy te mogą imitować ostre zapalenie trzustki czy też ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Dlatego też lekarz powinien zachować czujność podczas badania pacjenta i interpretacji wyników laboratoryjnych.

Słodki, owocowy zapach z ust

Komórki organizmu w wyniku niedoboru insuliny nie mają możliwości czerpania energii z metabolizmu glukozy. By wyprodukować niezbędną energię, wykorzystują więc tłuszcze i białka. Produktami spalania tłuszczów są ciała ketonowe. Organizm, chcąc pozbyć się nadmiaru związków ketonowych, wydala je z moczem lub w formie acetonu wraz z wydychanym powietrzem – stąd słodki, owocowy zapach z ust.

Ostre objawy cukrzycy

Poza typowymi objawami cukrzycy typu 1, u niektórych osób może dojść do rozwinięcia się tzw. objawów ostrych. Świadczą one o bardzo dużym niedoborze insuliny.

Kwasica ketonowa jako objaw cukrzycy

O kwasicy ketonowej mówimy wówczas, gdy w organizmie jest wysokie stężenie ciał ketonowych. Ciała ketonowe to skutek uboczny spalania tłuszczu. Kiedy organizm nie może czerpać energii z glukozy, wykorzystuje do tego tkankę tłuszczowa, a efektem tego są ciała ketonowe (aceton) we krwi i w moczu.

U każdej osoby, u której rozwija się cukrzyca typu 1 mamy do czynienia z kwasicą ketonową. Różne może być jej nasilenie. Im większy jest niedobór insuliny, tym bardziej zakwaszony jest organizm. Jest to sytuacja niebezpieczna, zagrażająca życiu. W przypadku kwasicy ketonowej nie tylko poziom cukru we krwi jest bardzo wysoki, ale także dochodzi do znacznego odwodnienia organizmu, a przez to do groźnych zaburzeń elektrolitów.

Kwasicy ketonowej, poza typowymi objawami cukrzycy, czyli wzmożonym pragnieniem i potrzebą częstego oddawania moczu, towarzyszą często bóle brzucha, nudności, wymioty.

Przy kwasicy ketonowej organizm stara się wydalić jak najwięcej acetonu (związków ketonowych), stąd oddech pacjenta staje się wyraźnie pogłębiony i przyspieszony. Ma on swoją specjalną nazwę – oddech Kussmaula.

Śpiączka cukrzycowa

Kwasica ketonowa może doprowadzić do śpiączki cukrzycowej. Jest to stan zagrażający życiu, wymagający natychmiastowej hospitalizacji. Śpiączka cukrzycowa to stan, w którym poziom cukru we krwi i w moczu jest bardzo wysoki, podobnie jak poziom ciał ketonowych (a te są dla organizmu toksyczne), organizm jest odwodniony, występują zaburzenia elektrolitowe.