Jak wygląda kalendarz szczepień noworodka? Powikłania i przeciwwskazania do szczepień

Szczepienia noworodka rozpoczynają serię wieloletnich szczepień obowiązkowych zawartych w kalendarzu szczepień. Powikłania poszczepienne są rzadkością.

Jakie szczepienia dla noworodka?

Kalendarz szczepień noworodka obejmuje dwie szczepionki – pierwszą dawkę szczepionki przeciw WZW typu B i szczepionkę BCG na gruźlicę.

Szczepienia noworodka powinny zostać przeprowadzone jednocześnie w ciągu 24 godzin po urodzeniu lub w innym możliwym terminie przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego.

Pierwsze szczepienie noworodka – szczepionka przeciwko WZW typu B

Pierwsze szczepienie noworodka to szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, które wymaga jeszcze dwukrotnego podania, żeby uzyskać pełną odporność. Po zaszczepieniu noworodka w szpitalu kolejną dawkę szczepionki na WZW B podaje się po ukończeniu 6. tygodnia życia, jednocześnie z pierwszą dawką szczepienia podstawowego przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, czyli DTP. Następnie trzecią dawkę szczepionki na WZW B podaje się w 7. miesiącu życia. Szczepionki dla noworodka przeciwko WZW typu B należą do szczepionek nieżywych.

Szczepionka podawana jest domięśniowo lub podskórnie w przednioboczną część uda. Przeciwwskazaniami do jej wstrzyknięcia są nadwrażliwość na składniki preparatu (np. białka drożdży) i choroba, która objawia się gorączką lub stanem podgorączkowym. Normalnym schematem należy szczepić wcześniaki. W przypadku dzieci urodzonych z masą ciała poniżej 2000 g szczepionka może być nieco mniej efektywna, ale po podaniu kolejnej dawki generuje taką samą odporność jak u dzieci urodzonych o czasie.

Powikłania u noworodka po szczepieniu na WZW typu B

Szczepienie na WZW typu B jest bezpieczne i dobrze tolerowane. Powikłania pojawiają się bardzo rzadko.Występują najczęściej:

• zaczerwienienie i stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia,
• gorączka,
• ogólne złe samopoczucie i objawy przypominające grypę,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• obniżenie ciśnienia krwi,
• wymioty,
• biegunka.

Szczepionka na gruźlicę dla noworodka

Po szczepieniu na WZW typu B noworodkowi podawana jest szczepionka na gruźlicę. Stosuje się szczepionkę BCG, której nazwa pochodzi od pierwszych liter nazwisk francuskich naukowców, którzy ją opracowali, czyli Bacillusa, Calmetta i Guerina. To szczepionka żywa, atenuowana. Zawarty w niej szczep bakterii to mutant prątka bydlęcego (Mycobacterium bovis) o znacznie osłabionej zjadliwości, pozbawiony działania chorobotwórczego, który ma właściwości antygenowe i alergizujące. Dawka szczepionki wynosi 0,1 ml i zapewnia czynne uodparnianie na gruźlicę.

Szczepionka na gruźlicę u noworodka podawana jest śródskórnie w zewnętrzną jedną trzecią górną część lewego ramienia. Po szczepieniu pojawia się bąbel o średnicy około 7 mm, który po 3-4 tygodniach zmienia się w grudkę, a następnie w krostkę. Po 1-2 tygodniach krosta pęka, pojawia się owrzodzenie i z ranki może wypłynąć kilka kropel ropnej wydzieliny. Zmiana goi się samoistnie w ciągu 2-3 miesięcy od zaszczepienia. Pozostawia po sobie jasną bliznę o średnicy kilku milimetrów. Rana po szczepionce nie powinna być opatrywana. Nie wolno stosować na nią żadnych środków przyspieszających gojenie i zdrapywać strupka. W związku z odczynem poszczepiennym stwierdza się też nieznaczne powiększenie węzłów chłonnych zlokalizowanych w pobliżu miejsca podawania szczepionki.

Przeciwwskazania do szczepienia noworodka na gruźlicę

Wśród przeciwwskazań do szczepienia noworodka na gruźlicę są zwłaszcza: ciężkie niedobory odporności (które w przypadku noworodka ciężko zdiagnozować, lecz jeśli w najbliższej rodzinie takowe występują, szczepienie należy odroczyć), dzieci matek chorych na gruźlicę, ciężki, niestabilny stan noworodka, ciężkie urazy okołoporodowe (wylew wewnątrzczaszkowy, zamartwica), ciężkie wady rozwojowe. Powszechnie przyjęty kalendarz szczepień BCG noworodka nie obowiązuje też dzieci przedwcześnie urodzonych z masą ciała wynoszącą mniej niż 2 kg.

Powikłania u noworodka po szczepieniu na gruźlicę

Powikłania po szczepieniu noworodka na gruźlicę zdarzają się niezwykle rzadko, wśród nich wymienia się m.in.:

• keloid,
• rumień guzowaty,
• toczeń,
• wysoką gorączkę,
• zapalenie kości wywołane BCG,
• zapalenie ucha środkowego,
• duży obrzęk lub guz pod pachą po stronie szczepienia z chełbotaniem (pod palcami wyczuwa się przesuwanie płynu).