Czy mięśniaki macicy dają objawy? Kiedy potrzebna jest operacja?

Mięśniak macicy – wielkość, gdzie może wystąpić?

Mięśniaki macicy powstają z komórek gładkich mięśnia macicy. Są kuliste, zbite, mają różną wielkość: niektóre są jak ziarnko grochu, inne dorównują rozmiarem macicy. Często rosną bardzo powoli lub w ogóle przestają się powiększać. Tylko 1 proc. tych zmian rośnie szybko – te wymagają przyspieszonej diagnostyki i obserwacji. Mięśniaki macicy na ogół występują mnogo, ale nie dają przerzutów do innych tkanek. Dzieli się je na trzy typy ze względu na położenie:

• mięśniaki macicy podsurowicówkowe – występują po zewnętrznej stronie, tuż pod błoną śluzową macicy (endometrium) w obrębie zewnętrznej warstwy mięśnia macicy. Zmieniają zewnętrzny obrys macicy. Występują dość często – stanowią ok. 55 proc. wszystkich mięśniaków;
• mięśniaki macicy śródścienne – znajdują się w środkowej warstwie mięśnia macicy i stanowią ok. 40 proc. wszystkich mięśniaków. Ich objawy mogą przypominać te, które występują przy mięśniakach podsurowicówkowych;
• mięśniaki podśluzówkowe – znajdują się tuż pod endometrium, uwypuklają się do wnętrza jamy macicy i modelują leżącą na nich błonę śluzową jamy macicy. Do najczęstszych objawów tego typu mięśniaków zaliczane są obfite i długotrwałe krwawienia (wynikające z zaburzeń w gojeniu się endometrium po fazie złuszczania). Mięśniaki podśluzówkowe mogą powodować problemy z płodnością, utrudniając zagnieżdżenie się zarodka. Ten typ stanowi około 5 proc. wszystkich mięśniaków.

Mięśniaki macicy – objawy

Mięśniaki macicy mogą nie dawać żadnych objawów, a jeśli objawy się pojawiają, zależą w dużej mierze od rozmiaru i umiejscowienia mięśniaków. Na występowanie mięśniaków mogą wskazywać:

• krwawienia między miesiączkami,
• ból w podbrzuszu,
• częste oddawanie moczu, parcie na pęcherz (jeśli guz uciska pęcherz moczowy), 
• zaparcia (jeśli guz uciska jelita),
• obfite krwawienia z dróg rodnych, także zmiana miesiączki na bardziej obfitą.

Bardzo często mięśniaki macicy wykrywane są przypadkowo podczas rutynowego przezpochwowego badania USG (m.in. dlatego takie badania powinno się wykonywać profilaktycznie raz do roku). Duże zmiany można wykryć nawet podczas badania ginekologicznego, bardzo rzadko zdarzają się mięśniaki wypadające – wychodzą przez szyjkę macicy i widoczne są we wzierniku założonym do pochwy.

>> Badanie ginekologiczne — na czym polega i kiedy należy je wykonać?

Mięśniaki macicy po 50. roku życia

Na ogół nie pojawiają się przed 20. rokiem życia. Wraz z wiekiem rośnie częstotliwość ich występowania – po 50. roku życia występują u ok. 70 proc. kobiet.

Mięśniaki macicy a ciąża

Mięśniaki macicy mogą powodować trudności z zajściem w ciążę lub utrudniać utrzymanie ciąży, prowadząc do poronienia. Guzy bardzo dużych rozmiarów mogą wpływać na ułożenie płodu oraz zwiększać ryzyko ukończenia ciąży przez cesarskie cięcie. Dzieje się tak jedynie w rzadkich wypadkach, na ogół występowanie mięśniaków nie ma wpływu na płód i poród.

Leczenie mięśniaków macicy – kiedy potrzebna jest operacja?

Jeśli mięśniaki macicy nie powodują dolegliwości, na ogół monitoruje się ich wzrost. O metodzie leczenia mięśniaków macicy zawsze decyduje lekarz ginekolog w porozumieniu z pacjentką. Poinformuj lekarza także o tym, czy planujesz zajść w ciążę – mięśniaki mogą utrudniać zagnieżdżenie zarodka oraz utrzymanie ciąży, dlatego w takiej sytuacji warto rozważyć ich usunięcie.

Leczenie zachowawcze mięśniaków macicy

Leczenie zachowawcze polega na kontrolowaniu objawów i monitorowaniu rozwoju mięśniaków. Jeśli mięśniaki są małe lub nie powodują żadnych objawów (co jest dość częste), można zdecydować się jedynie na ich obserwację. W wielu przypadkach pomóc może także zmiana stylu życia, wdrożenie zdrowej diety oraz regularnej aktywności fizycznej.

Leczenie farmakologiczne

W przypadku pojawienia się dolegliwości o nieznacznym nasileniu można zastosować leki hormonalne, w tym środki antykoncepcyjne zawierające estrogen i progesteron oraz regulujące cykl miesiączkowy i zmniejszające obfitość krwawień. Wśród innych leków stosowanych do leczenia mięśniaków znajdują się antagonisty gonadoliberyny (GNRH), progestageny, inhibitory aromatazy oraz  niehormonalne leki przeciwkrwotoczne. Leczenie farmakologiczne stosowane jest przy niewielkich objawach lub przy przeciwwskazaniach do zabiegu operacyjnego.

Zabiegi chirurgiczne: operacja, embolizacja

• Embolizacja tętnicy macicznej to zabieg chirurgiczny o minimalnej inwazyjności. Polega na zablokowaniu dopływu krwi do mięśniaka, co prowadzi do jego zmniejszenia;
• Miomektomia – chirurgiczne usunięcie mięśniaków przy zachowaniu macicy. Może być przeprowadzone laparoskopowo, histeroskopowo lub przez tradycyjne cięcie. Leczenie laparoskopowe jest najmniej inwazyjne, jednak dobór metody operacji zawsze zależy od indywidualnej sytuacji pacjentki i dokonuje go chirurg;
• Histerektomia – całkowite usunięcie macicy. Jest to zabieg stosowany u kobiet, które nie planują powiększenia rodziny oraz w sytuacji, kiedy mięśniaki są dużych rozmiarów.

Operacyjne leczenie mięśniaków macicy wiąże się z koniecznością rekonwalescencji po zabiegu – należy wtedy przestrzegać zaleceń lekarza (będą inne w zależności od wybranej metody operacyjnej). 

Czy mięśniaki macicy mogą nawracać?

Tak – nawrót choroby jest możliwy, a szanse na powrót mięśniaków zależą m. in. od pierwotnej wielkości i liczby mięśniaków, zastosowanej metody leczenia oraz cech indywidualnych cech pacjentki  takich jak jej wiek i poziom hormonów. Szczególnie poziom hormonów może mieć wpływ na powstawanie mięśniaków macicy, dlatego nie można wykluczyć ich powrotu.

Należy pamiętać o kontrolach ginekologicznych w czasie zaleconym przez lekarza, także o kontrolach USG. To badanie ultrasonograficzne jest najważniejsze, pozwala bowiem uwidocznić mięśniaki macicy.

Dlaczego mięśniaki macicy powstają? Czy powoduje je kawa?

Przyczyny powstawania mięśniaków nie są znane – wiadomo, że ich wzrost ma związek z działaniem żeńskich hormonów płciowych, czyli estrogenów. Do czynników ryzyka rozwoju mięśniaków należą:

• wiek okołomenopauzalny;
• rasa czarna;
• wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki;
• późne wystąpienie ostatniej miesiączki;
• czynniki genetyczne – także występowanie mięśniaków u osób z najbliższej rodziny.

Czynniki ryzyka rozwoju mięśniaków macicy, na kóre mamy wpływ, to:

• otyłość,
• niekontrolowane nadciśnienie tętnicze,
• spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa,
• nadużywanie alkoholu.

Uważa się, że ryzyko rozwoju mięśniaków zmniejszają ciąża przed 25. rokiem życia, wielorództwo i stosowanie antykoncepcji hormonalnej.

>> Leki na menopauzę, preparaty i tabletki na menopauzę