Co to jest saturacja? Jak zbadać saturację pulsoksymetrem?

Nasz organizm potrzebuje tlenu do funkcjonowania komórek. Gdy jest dobrze dotleniony, saturacja krwi jest nieprzerwanie na odpowiednim poziomie. Natlenienie jest więc jednym z podstawowych parametrów życiowych, dającym informację o naszym stanie zdrowia. Pomiar saturacji jest też jednym z badań zalecanych np. podczas zakażenia koronawirusem, kiedy może dochodzić do spadku wydolności oddechowej i ataków duszności, wymagających pomocy medycznej.

Saturacja – normy

Natlenienie krwi oznacza się symbolem SpO2. Saturacja na danym poziomie (np. 95%) oznacza, że w momencie badania co najmniej tyle procent hemoglobiny przenosi tlen do tkanek organizmu.

Prawidłowy poziom saturacji:

• u osób poniżej 70. roku życia mieści się w zakresie 95-98%;
• u osób powyżej 70 roku życia - w zakresie 94-98%.
• Podczas podawania tlenu saturacja może sięgać nawet 99–100%.

U chorych z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) saturacja na stałe może być obniżona. Saturację poniżej 94% u osób bez POChP oraz poniżej 90% u pacjentów z POChP należy uznać za stan alarmowy i zgłosić go lekarzowi.

Czym grozi za niska saturacja

Niska saturacja oznacza, iż krew nie jest odpowiednio wysycona tlenem. Do komórek naszego ciała nie jest więc dostarczana wystarczająca liczba cząsteczek tlenu. Skutkuje to niedotlenieniem tkanek i zaburzeniami w funkcjonowaniu całego organizmu. Niskie SpO2 (poniżej 90%) jest zagrożeniem zdrowia i życia. Hipoksemia (niedotlenienie) może doprowadzić do ostrych działań niepożądanych w narządach i układach. W pierwszej kolejności skutki uboczne dotykają mózgu, serca oraz nerek.

Objawy niedotlenienia

Najbardziej typowym objawem obniżonej saturacji jest duszność. Poza tym podczas niedotlenienia mogą pojawić się:

• przyspieszone bicie serca
• zawroty, bóle głowy
• duża senność
• kaszel
• dezorientacja

Co robić, gdy saturacja jest za niska

Zwiększyć wysycenie krwi tlenem można poprzez głębokie i wolne wdechy i wydechy. Jest to szybki sposób, o którym warto pamiętać. Niska wartość saturacji zawsze powinna być pilnie konsultowana z lekarzem.

Do badania saturacji – pulsoksymetr

Nasycenie krwi tlenem zbadamy pulsoksymetrem. To niewielkie urządzenie ma w środku diodę emitującą światło o określonej długości, które w różnym stopniu jest pochłaniane przez hemoglobinę związaną i niezwiązaną z tlenem. Klips z czujnikiem zakładamy na opuszkę palca, skrzydełko nosa albo małżowinę uszną. Na wyświetlaczu pojawia się wartość saturacji SpO2 i wartość tętna PRbpm (ilość uderzeń na minutę – nie powinno przekraczać 100 uderzeń na minutę w spoczynku). Urządzenie nie wymaga kalibrowania, do badania nie trzeba się też specjalnie przygotowywać. Trzeba jednak pamiętać, by nie badać saturacji bezpośrednio po dużym wysiłku fizycznym.

Jak zmierzyć saturację pulsoksymetrem?

Badanie powinno być wykonane w spoczynku, w trakcie nie należy chodzić ani ruszać palcem, na którym jest pulsoksymetr. Wynik badania odczytujemy po 1-2 minutach od założenia czujnika – jeśli pojawi się wcześniej (po kilku sekundach), może być niemiarodajny (zwykle jest za niski). Wynik mierzony na palcu mogą zakłócić też ciemny lakier na paznokciach lub zmiany grzybicze. Badanie przeprowadzane w silnym świetle może rzutować na wynik, dlatego wskazane jest miejsce zacienione. Tętnice ręki, na której dokonywany jest pomiar, nie powinny być uciśnięte a palec odpowiednio ukrwiony.  

Jak często badać saturację?

Zaleca się, aby osoby zakażone koronawirusem leczone w domu miały monitorowaną saturację 2-3 razy na dobę oraz zawsze wtedy, gdy odczuwają duszności. Z pulsoksymetru powinni także korzystać pacjenci ze schorzeniami układu oddechowego lub narażeni na niewydolność oddechową. Pozwoli to na stałe monitorowanie stanu zdrowia. Korzystać z urządzenia powinni pacjenci cierpiący na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, zapalenie płuc, anemię, nowotwór płuc, astmę czy choroby serca. Pomiary należy wykonywać w czasie zaostrzenia choroby (każdorazowo gdy pojawią się duszność, zawroty głowy, osłabienie) oraz dla zachowania bezpieczeństwa także w okresie jej wyciszenia.

Na co zwrócić uwagę, wybierając pulsoksymetr?

Urządzenie powinno być wyrobem medycznym. Daje to gwarancję prawidłowości wykonywania pomiarów i bezpiecznego użytkowania. Sklasyfikowanie pulsoksymetru jako urządzenia medycznego rozpoznać można po oznaczeniu CE i numerze jednostki certyfikującej (np. CE 0483). Przed zakupem urządzenia warto przeanalizować parametry takie jak dokładność pomiaru, zakres mierzonych wartości, intuicyjność obsługi sprzętu oraz czytelność wyświetlacza.