Rwa kulszowa – objawy i leczenie. Jakie ćwiczenia na rwę kulszową

Rwa kulszowa, czyli ischialgia bądź ischias potocznie nazywana atakiem korzonków nerwowych, to dość powszechne schorzenie, które statystycznie dotyka nawet 4 na 10 dorosłych. Najczęściej mają z nią problem osoby po czterdziestce oraz kobiety w zaawansowanej ciąży.

Rwa kulszowa sama w sobie nie jest chorobą, ale objawem uszkodzenia lub podrażnienia nerwu kulszowego. Przejawia się bólem w dolnej części pleców, w okolicy pośladka, który może promieniować w dół nogi, aż do palców stopy.

Atakowi korzonków sprzyja:

• otyłość,
• siedzący tryb życia,
• praca w wymuszonej pozycji,
• praca fizyczna ponad siły
• choroba zwyrodnieniowa stawów,
• cukrzyca,
• kontuzje.

Ból, który towarzyszy rwie kulszowej, może być tak silny, że  uniemożliwia on normalne funkcjonowanie chorego.  Może prowadzić również do omdleń.

Ze względu na czas trwania bólu w przebiegu rwy kulszowej można wyznaczyć dwie fazy:

• fazę ostrą
• fazę przewlekłą

Rwa kulszowa – przyczyny

O rwie kulszowej mówimy wówczas, gdy nerw kulszowy – najdłuższy i najgrubszy nerw naszego ciała, unerwiający mięśnie uda, łydki i stopy – jest uciskany lub drażniony. Problem może dotyczyć także pięciu korzeni nerwowych, które go tworzą.

Uszkodzenie całego nerwu kulszowego występuje rzadko, natomiast termin „rwa kulszowa” jest używany w stosunku do każdego bólu, który pochodzi z dolnej części pleców i promieniuje w dół nogi i którego istotą jest  podrażnienie, stan zapalny, lub ucisk nerwu w dolnej części pleców.

Ucisk na nerw kulszowy, może być spowodowany przez:

• przepuklinę krążka międzykręgowego, czyli chrzęstno-włóknistego elementu w kształcie dysku, który rozdziela kręgi kręgosłupa
• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, które sprawiają, że otwór międzykręgowy jest węższy niż powinien (rzadziej)
• uraz
• przesunięcie względem siebie kręgów
• nadwyrężenie mięśnia w obrębie pośladka
• ucisk rosnącej macicy u kobiet w ciąży
• zmiany nowotworowe lub ropne w kanale kręgowym (rzadko)

Uciskowi zwykle towarzyszy stan zapalny.

Maść Neo-Capsiderm Neo-Capsiderm to lek stosowany tradycyjnie jako środek rozgrzewający w bólach mięśniowych (naciągnięcia, bolesne skurcze mięśni), pomocniczo w bólach przy stanach zapalnych stawów oraz w nerwobólach (zapalenie korzonków nerwowych, rwa kulszowa). SPRAWDŹ I ZAMÓW

Objawy rwy kulszowej

Najbardziej charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest nagle pojawiający się silny, czasem trudny do zniesienia ból dolnego odcinka kręgosłupa promieniujący do bioder i pośladka, który może zejść jeszcze niżej, do tylno-bocznej części uda, łydki, a nawet stopy.

Ból nasila się przy kaszlu, kichaniu, śmiechu oraz zmianie pozycji ciała.

Inne objawy, które mogą towarzyszyć rwie kulszowej, to:

• zaburzenia czucia po zewnętrznej stronie łydki i trudności ze zgięciem kolana
• zaburzenia czucia na grzbiecie stopy, ból w środku stopy i w paluchu,
• zaburzenia czucia po bocznej stronie stopy i w podeszwie
• osłabienie siły mięśniowej kończyny dolnej
• niedowłady stopy
• osłabienie odruchów
• trudności z wypróżnianiem
• niekiedy gorączka i dreszcze
• problemy ze snem

Rwa kulszowa – diagnoza

Lekarz stawia diagnozę na podstawie dokładnego wywiadu i badania neurologicznego, oceniającego m.in. napięcie i siłę mięśni, odruchy oraz czucie.

Pomocne jest wykonanie testu Laseque'a, który potwierdza lub wyklucza rwę kulszową. Lekarz prosi pacjenta leżącego na plecach o uniesienie wyprostowanej nogi po stronie chorej. Jeśli ból nasili się lub jeśli pojawi się znaczne ograniczenie zgięcia w stawie biodrowym, świadczy to o występującej rwie kulszowej. 

Na podstawie w/w objawów lekarz jest w stanie określić, na jakim odcinku kręgosłupa doszło do ucisku, ponieważ poziom promieniowania bólu oraz parestezji odpowiada wysokości ucisku na nerw. Najczęściej dochodzi do zmian w odcinku lędźwiowo-krzyżowym na poziomie piątego kręgu lędźwiowego i pierwszego krzyżowego, rzadziej między 4. a 5. kręgiem lędźwiowym.

W niektórych przypadkach (np. przy niedowładach czy dużych zaburzeniach czucia lub gdy ból trwa długo) konieczne może być także wykonanie badań obrazowych tj.: zdjęcie RTG, tomografia kręgosłupa albo rezonans magnetyczny.

Ile trwa rwa kulszowa

Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ból w przypadku rwy kulszowej to zawsze kwestia indywidualna. Zarówno charakter bólu może być różny u różnych pacjentów, jak i czas jego trwania. Zależy to m.in. od stopnia uszkodzenia nerwu kulszowego, stanu zapalnego, metod leczenia i rehabilitacji. Najostrzejszy stan rwy kulszowej trwa dość krótko i może ustąpić w ciągu kilku dni, jednak odczucia dyskomfortu, ograniczenia ruchomości czy bolesności umiarkowanej trwać mogą dłużej.

Zwykle całkowite wyleczenie typowej rwy kulszowej, następuje po kilku tygodniach czy też miesiącach, ale zdarzają się też osoby u których ból i inne objawy utrzymują się nawet do roku.

Rwa kulszowa jak leczyć

Leczenie rwy kulszowej może przebiegać na dwa sposoby w zależności od etapu i zaawansowania zmian. Może to być leczenie zachowawcze obejmujące łagodzenie objawów bólowych oraz leczenie operacyjne, stosowane w momencie w którym ucisk na nerw jest na tyle duży, że powoduje nieodwracalne zmiany.

W leczeniu zachowawczym stosuje się:

• odpoczynek oraz pozycje ułożeniowe
• dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. ibuprofen, metamizol, diklofenak, meloksykam)
• maści, żele, plastry i aerozole przeciwbólowe i przeciwzapalne
• chłodne lub ciepłe okłady

Jeśli takie leczenie nie pomoże, powinniśmy skorzystać z dodatkowych możliwości, które zwykle ordynowane są przez lekarza. Będą to:

• silniejsze leki przeciwbólowe, w tym opioidy (np. tramal), sprzedawane wyłącznie na receptę
• leki obniżające napięcie mięśni
• suplementy diety, zwłaszcza witaminy z grupy B
• fizykoterapia (np. TENS, ultradźwięki, krioterapia, laseroterapia)
• kinezyterapia i masaże (można ją rozpocząć, gdy ustąpi ostry ból)

>> Leki na ból mięśni i stawów. Leki przeciwzapalne, maści rozgrzewające, plastry

Jeśli  powyższe metody zawiodą, lekarz może rozważyć jeszcze zastosowanie blokady nadoponowej lub skierować chorego na leczenie operacyjne. Takie postępowanie stosuje się  wtedy gdy dojdzie  do poważnych niedowładów, zatrzymania oddawania moczu bądź poważniejszych zmian w kręgosłupie na skutek dużej przepukliny i poważnego ucisku na nerw kulszowy.

Rwa kulszowa – leżeć czy chodzić

W przypadku rwy kulszowej bardzo ważne jest to, by się ruszać. Zatem na pytanie, czy raczej odpoczywać, czy chodzić odpowiedź jest jednoznaczna – ruszać się. Pacjentom z rwą kulszową zaleca się spacery, pływanie, delikatnie ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśni pleców. Musimy jednak pamiętać, że takie postępowanie możemy wdrążyć dopiero wtedy, kiedy największy objaw bólowy ustąpi.

Pozycje, które przynoszą ulgę

W leczeniu rwy kulszowej pomóc mogą także pozycje, które zmniejszają ucisk na nerw kulszowy. Powinno się je stosować głównie w fazie ostrej. Będą to np.:

• pozycja krzesełkowa w leżeniu na plecach – nogi zgięte w kolanach i biodrach. Łydki oparte o coś tak, aby kolana tworzyły kąt prosty;
• kołyska w leżeniu na plecach– pozycja krzesełkowa przy plecach wspartych o poduszki, tak, by ciało tworzyło łuk;
• pozycja embrionalna – na boku, z kolanami podciągniętymi do piersi.

Jak spać przy rwie kulszowej

Rwa kulszowa zwykle występuje po jednej stronie ciała. Zaleca się zatem sen na boku, który nie boli. Rekomendowane są także twardsze materace. W zmniejszaniu nacisku na nerw kulszowy pomaga niekiedy poduszka umieszona między nogami. W nocy, kiedy ból jest bardzo doskwierający można skorzystać z pozycji ułożeniowych i spać w jednej z tych pozycji. Szczególnie polecana jest pozycja krzesełkowa w leżeniu na plecach.

Rwa kulszowa – zapobieganie

W zapobieganiu rwie kulszowej pomagają:

• prawidłowa postawa ciała
• prawidłowa pozycja podczas pracy przy biurku
• umiarkowana aktywność fizyczna  zwłaszcza pływanie, ćwiczenia aerobowe, spacery itp
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe i mięśnie brzucha
• ostrożność przy przenoszeniu ciężkich przedmiotów, unikanie zbyt dużych obciążeń
• dbanie o prawidłową masę ciała

Ćwiczenia na rwę kulszową

1. Leżenie na plecach, nogi ugięte w kolanach, ręce wzdłuż tułowia. Ćwiczenie wykonujemy 8 – 10 razy

• wciągamy brzuch i „dociskamy pępek do kręgosłupa”
• napinamy mięśnie brzucha
• wytrzymujemy 3 sek.
• rozluźniamy

2. Leżenie na plecach, nogi ugięte w kolanach. Ćwiczenia wykonujemy na każdą stronę po 10 razy

• przyciągamy prawą nogę do klatki piersiowej, obejmujemy rękoma i przyciągamy bardziej do siebie. Lewą nogę prostujemy w kolanie
•  wytrzymujemy w takiej pozycji 5 sek.
• zmieniamy nogi

3. Leżenie na plecach, nogi ugięte w kolanach, ręce wzdłuż tułowia. Ćwiczenie powtarzamy 5-6 razy

• odrywamy stopy od podłoża, zbliżamy kolana do klatki piersiowej
• wykonujemy rowerek 10-15 sek.
• opuszczamy nogi, odpoczywamy chwilkę

4. Leżenie na plecach, nogi ugięte w kolanach. Ćwiczenie powtarzamy na tą samą nogę po 8-10 razy, potem zmieniamy stronę

• przyciągamy prawe kolano do klatki piersiowej, kładziemy dłonie na prawym kolanie i wykonując ruch w przeciwnym kierunku stawiamy opór nodze, tak aby nie można było wykonać żadnego ruchu. Dłonie napierają na kolano, a kolano napiera na dłonie
• wytrzymujemy w tym napięciu 8-10 sek.
• rozluźniamy

W/w ćwiczenia powtarzamy w seriach. Początkowo aby nie stwarzać sobie dodatkowych dolegliwości bólowych można wykonać pojedynczą serię 4 ćwiczeń z tyloma powtórzeniami, na ile pozwala nasz stan zdrowia. W miarę poprawy kondycji dodajmy większą ilość powtórzeń oraz dodatkową serię wymienionych ćwiczeń.