Ospa wietrzna - objawy, przebieg, leczenie

​Na ospę choruje się raz w życiu, po jej przebyciu wykształcamy przeciwciała, które przed nią chronią. Jednak patogen choroby pozostaje w organizmie, ukryty we włóknach nerwowych i może się uaktywnić np. przy obniżonej odporności jako półpasiec. 

Na ospę można zachorować w każdym wieku, zwykle diagnozowana jest ona u dzieci w wieku 5-9 lat. Im później dojdzie do zakażenia wirusem, tym przebieg ospy jest cięższy. Dzieci zwykle przechodzą ospę typowo, dość łagodnie i bez powikłań. U dorosłych objawy są cięższe, a ryzyko powikłań większe. Najbardziej niebezpieczna sytuacja to ospa u ciężarnej, ponieważ wirus przenika przez łożysko i może uszkodzić płód.

>> Produkty na ból i gorączkę dla dzieci, czopki, syropy

>> Preparaty wzmacniające odporność u dzieci, witamina C, tran

Ospa – jak dochodzi do zakażenia?

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i razem z powietrzem lub poprzez kontakt z wydzieliną z pęcherzyków. Nazwa choroby – ospa wietrzna – niekiedy określana też jako „wiatrówka” nawiązuje do tego, ze zarazić można się „z powietrza” będąc w odległości nawet kilkudziesięciu metrów od osoby chorej. Dla osoby nieuodpornionej niebezpieczny jest kontakt nie tylko z chorymi na ospę, ale i na półpaśca. Bezpośrednia droga zakażenia polega na kontakcie z przedmiotami osoby chorej (sztućce, naczynia, ręczniki, zabawki) na której są pozostałości wydzieliny z pęcherzyków skórnych.

Chory zakaża już na ok 2 doby przed pojawianiem się charakterystycznej wysypki (czyli kiedy jeszcze nie wiemy, że mamy do czynienia z ospą), aż do czasu przyschnięcia wykwitów. Ryzyko zachorowania na ospę po zetknięciu się z wirusem jest bardzo duże, nawet do 90 proc. Co ważne, wirus ospy nie przeżywa na ubraniach czy skórze człowieka, który miał kontakt z chorym, innymi słowy – kontakt z kontaktem nie niesie ze sobą ryzyka zakażenia.

Czytaj więcej: Zapalenie ucha środkowego u dzieci. Skąd się bierze i jak je leczyć?

Czytaj więcej: Najczęstsze dolegliwości niemowlaka

Wysokie ryzyko ospy występuje u:

• osób, które wcześniej nie chorowały
• małych dzieci
• osób nieszczepionych przeciwko ospie
• przy obniżonej odporności

Jak wygląda ospa?

Niemal wszyscy wiemy, jak wygląda ospa. Charakterystycznym symptomem i wyróżnikiem infekcji jest oczywiście wysypka. Aby nie pomylić jej z objawami innych chorób i dolegliwości, warto poznać szczegółową charakterystykę wysypki. Oto najważniejsze objawy, przebieg i leczenie ospy.

Czytaj też: Bostonka u dzieci i dorosłych – objawy, leczenie

Ospa wietrzna - objawy i przebieg

Czas wylęgania się choroby jest długi i wynosi od 10 do 21 dni. Zwykle na dwie doby przed pojawieniem się pęcherzykowej wysypki pojawia się gorączka i ogólne złe samopoczucie.

Wysypka w ospie:

• pojawia się na całym ciele, nieregularnie, w tym na owłosionej skórze głowy;
• może występować także w błonach śluzowych – jama ustna, okolice odbytu, wargi sromowe;
• wykwity na skórze początkowo mają postać czerwonych plamek, następnie przechodzą w stan pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą, kolejny etap to mętnienie płynu w krostkach, które ostatecznie zaczynają wysychać i samoistnie;
• wykwity są bardzo swędzące;
• zdrapywane mogą pozostawić trwały ślad na skórze (blizny, ubytki w naskórku);
• w jednym czasie na skórze znajdują się wykwity z różnych faz, ponieważ ich wysyp następuje falami.

Od pojawienia się pierwszych krost do momentu ich przyschnięcia i odpadnięcia mija zwykle od 7-10 dni. Ospa wietrzna może przebiegać łagodnie z małymi objawami ogólnymi i niewielkim nasileniem zmian na skórze, jak i z wysoką temperaturą oraz licznymi wykwitami. Przy krostach w jamie ustnej dzieci mają problemy z połykaniem, często nie mają apetytu.

Jak leczy się ospę?

Leczenie ospy wietrznej sprowadza się do postępowania objawowego. U dzieci gorączkę należy obniżać preparatami na bazie paracetamolu, a nie ibuprofenu.

Aby zmniejszyć uporczywy świąd i przyspieszyć wysychanie krostek można ewentualnie je smarować wodnym roztworem gencjany lub spryskiwać octaniseptem. Na zmiany w okolicy krocza poleca się stosować żel z lidokainą. Ulgę mogą też przynieść okłady z rumianku - dwie torebki suszonego rumianku zalać wodą, a gdy przestygnie moczyć w nim ręcznik i delikatnie przykładać na zmienioną skórę. Jeśli świąd nie jest bardzo nasilony, skóry można nie smarować w ogóle.

Przy ospie istnieje ryzyko nadkażeń skórnych, ograniczyć można je poprzez częstą zmianę ubrań i pościeli, codzienne kąpiele lub prysznice w letniej wodzie, delikatne osuszanie skóry. Do kąpieli można dodać rozcieńczony nadmanganian potasu.

Dzieci powinny mieć krótko obcięte paznokcie, aby nie mogły zdrapywać krostek. Małym dzieciom warto zakładać bawełniane rękawiczki, szczególnie na noc.

Ospa wymaga odpoczynku, picia dużych ilości płynu. Niekoniecznie trzeba leżeć w łóżku, jednak na pewno nie należy wychodzić z domu, by nie zarażać innych.

Powikłania po ospie

Powikłania po ospie występują rzadko, w szczególności, kiedy chorobę przechodzą dzieci. Ich ryzyko wzrasta u dorosłych oraz osób z obniżoną odpornością. Do najczęściej obserwowanych powikłań zalicza się:

• bakteryjne zapalenie skóry
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie płuc,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
• małopłytkowość,
• zapalenie wątroby, nerek, stawów,
• zapalenie mięśnia sercowego.

Leki przeciwwirusowe przy ospie?

U chorych z grup ryzyka (pacjenci z niedoborem odporności) zalecane jest leczenie przeciwwirusowe w momencie pojawiania się pierwszych objawów ospy. W pozostałych przypadkach nie jest ono rekomendowane, aby nie doprowadzić do oporności wirusa ospy na acyklowir (na takiej samej zasadzie, jak nadużywanie antybiotyków może prowadzić do oporności bakterii na jego działanie). Acyklowir podany w ciągu 24 godzin od wystąpienia objawów ospy może łagodzić jej przebieg (zmniejsza liczbę wykwitów, skraca czas trwania choroby). Podawanie leku przeciwwirusowego niesie ze sobą także określone ryzyko, dlatego u osób ogólnie zdrowych, u których ryzyko powikłań po ospie nie jest duże, nie zaleca się leczenia acyklowirem.

Szczepienie przeciwko ospie

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej należy do szczepień zalecanych, płatnych. Szczepionka zawiera żywy, odpowiednio osłabiony wirus ospy i półpaśca, podaje się ją w dwóch dawkach, w odstępach co najmniej 6 tygodni, a maksimum 3 miesiące. Szczepić można dzieci powyżej 9. miesiąca życia. Szczepić powinny się kobiety planujące ciążę, które wcześniej nie przechodziły ospy.​Skuteczność szczepienia przeciwko ospie jest bardzo wysoka – po podaniu 2 dawek sięga 98% (80-85% po jednej dawce).  U pacjentów, którzy rozwinęli ospę pomimo szczepienia najczęściej ma ona łagodny przebieg.