Alergia na roztocze kurzu domowego. Jak sobie z nią radzić?

Kurz domowy zawiera między innymi mikroskopijne drobinki złuszczonego naskórka, włosów i śliny człowieka, sierści zwierząt, włókna ubrań, dywanów, obić tapicerskich, popiół z papierosów i pieców, okruchy jedzenia, fragmenty owadów i ich odchodów czy zarodniki grzybów. Unoszą się w nim wirusy i bakterie, pleśń oraz niebezpieczne dla zdrowia i niewidzialne gołym okiem mikroskopijne pajęczaki (i ich odchody) – roztocze kurzu domowego, którym najlepiej smakuje złuszczony naskórek człowieka.

Prawidłowa nazwa to roztocze (pajęczaki), nie roztocza

Znamy około 45–46 tysięcy gatunków roztoczy. Zainteresowania alergologów koncentrują się na gatunkach roztoczy kurzu domowego. Mianem tym określa się gatunki roztoczy występujące w kurzu pochodzącym z łóżek, mebli tapicerskich oraz z podłóg w pomieszczeniach mieszkalnych. Najszerzej rozprzestrzenione oraz najlepiej poznane pod względem szkodliwości medycznej są roztocze Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae.

W warunkach naturalnych głównym pożywieniem dla roztoczy kurzu domowego jest złuszczony naskórek ludzki i zwierzęcy. Uważa się, że 150 mg ludzkiego naskórka wystarcza do zaspokojenia potrzeb pokarmowych populacji roztoczy liczącej trzy tysiące osobników w okresie od 2 do 3 miesięcy. Apogeum występowania roztoczy przypada na sezon grzewczy. Nie jest to jednak kwestia tego, że się intensywniej rozmnażają, ale po prostu rzadziej wietrzymy wtedy mieszkania.

Objawy alergii na kurz

W ciągu jednego dnia człowiek złuszcza tyle naskórka, że może wyżywić parę tysięcy tych pasożytów, i to przez parę miesięcy. Roztocza najlepiej rozwijają się w temperaturze 20-30o C, odpowiada im też znaczna wilgotność, dlatego objawy alergii nasilają się w sezonie jesienno-zimowym, kiedy odkręcamy kaloryfery i zamykamy okna.

Najwięcej roztoczy gromadzi się w:

• dywanach,
• wykładzinach,
• łóżkach,
• pościeli,
• meblach tapicerskich,
• materacach
• w pluszowych zabawkach.

Odchody roztoczy unoszą się, gdy wzbijamy je w powietrze, czyli np. przy słaniu łóżka, zmienianiu pościeli czy sprzątaniu.

Objawami uczulenia na kurz są:

• kaszel,
• kichanie (zwłaszcza rano – nasze łóżka są pełne tych żyjątek),
• wodnisty katar,
• świszczący oddech,
• duszności,
• łzawienie oczu,
• swędząca wysypka,
• ból głowy,
• problemy z oddychaniem.

Jak rozpoznać alergię na kurz?

W rozpoznaniu alergii na kurz najważniejszą rzeczą jest przeprowadzenie przez lekarza dokładnego wywiadu z chorym. Lekarz powinien zapytać o rodzaj występujących u pacjenta dolegliwości, ich nasilenie, związek z wykonywanymi czynnościami (na przykład ze sprzątaniem pomieszczeń) oraz porą dnia (czy objawy nasilają się rano, czy wieczorem oraz kiedy słabną). Dzięki wywiadowi i badaniu lekarz może podejrzewać przyczynę występowania objawów.

Dzięki testom (na zlecenie lekarza wykonuje się skórne, z krwi, czasem też prowokacyjne) wiadomo, na co pacjent jest uczulony i w jakim stopniu. Zdarza się, że u chorego zachodzą alergie krzyżowe – wówczas nie do przecenienia jest doświadczenie lekarza i jego wiedza.

Niektóre osoby mają większe skłonności do wystąpienia alergii na kurz niż inne. Do tej grupy zaliczamy osoby cierpiące na alergie z innych niż sam kurz powodów oraz osoby często zapadające na schorzenia dotyczące układu oddechowego.

Jak leczyć alergię na kurz?

Podobnie jak w innych przypadkach chorób alergicznych,  najskuteczniejszym sposobem leczenia jest wyeliminowanie alergenu z otoczenia osoby chorej. U osób z alergią na kurz można, tak jak i w innych rodzajach alergii, stosować leczenie farmakologiczne. Najczęściej przepisywane środki przeciwalergiczne dla różnych rodzajów uczuleń to leki przeciwhistaminowe (tzw. antagoniści receptorów H1), uniemożliwiające wyzwolenie u pacjenta reakcji biologicznej, np. skurczu oskrzeli.

Bardzo ważne, by pacjent skrupulatnie zastosował się do wskazań lekarza i nie czekał z kuracją do pierwszych odczuwalnych objawów alergii. W najcięższych przypadkach lekarz może zadecydować o wprowadzeniu glikokortykosterydów, jednak z powodu skutków ubocznych powinny być one stosowane tylko przez krótki czas.

Innym sposobem leczenia jest odczulanie, które polega na podawaniu (w formie zastrzyków, doustnie albo w postaci inhalacji) substancji, które u danej osoby wywołują objawy alergii.

Jak się chronić przed alergią na kurz?

Osoby uczulone na kurz nie powinny samodzielnie odkurzać czy wycierać półek, w tym względzie bardzo przydatna jest pomoc i troska pozostałych domowników. Mieszkanie alergika musi być często wietrzone, pościel regularnie zmieniana, warto też zrezygnować z dywanów i wykładzin na rzecz łatwych do czyszczenia płytek i paneli oraz z tekstylnych kanap i foteli na rzecz skórzanej, łatwej do przecierania tapicerki. Zamiast zasłon zalecane są żaluzje i rolety, zwłaszcza te montowane między szybami. Dobrze jest też zakupić dobry odkurzacz z filtrem wodnym, zatrzymującym możliwie największą ilość zanieczyszczeń.

• Wilgotność powietrza – roztocze najlepiej rozwijają się w wilgotnym środowisku, dlatego wilgotność względna wewnątrz domu powinna wynosić poniżej 50 proc., zwłaszcza w sypialni. Aby ją zmierzyć, kup specjalny wilgotnościomierz (higrometr) i w razie potrzeby osuszacz powietrza. Zrezygnuj z nawilżaczy powietrza.
• Temperatura – roztocze uwielbiają też ciepło, zatem warto obniżyć temperaturę w domu. Najlepiej utrzymywać średnią temperaturę (około 20-21 stopni C).
• Wietrzenie – uchylaj okno przynajmniej raz dziennie. Zwłaszcza w sezonie grzewczym pamiętaj o regularnym wietrzeniu pomieszczeń, nie zapominaj też o kuchni, łazience i piwnicy. W mroźne dni wywietrz pościel na balkonie. Żeby skutecznie pozbyć się roztoczy z pościeli potrzebne są odpowiednie temperatury oraz odpowiednio długi okres ich działania. Mróz jest naszym sprzymierzeńcem. Im większy tym lepszy, najlepiej, gdy przekracza  – 20 stopni Celsjusza. Pościel trzeba wystawić na zewnątrz na około 12 godzin, czyli całą noc lub cały dzień.
• Pranie – roztocze giną w temperaturze 55 stopni C lub wyższej. W niższej przetrwają mimo stosowania środków piorących i detergentów. Aby je zniszczyć, pierz pościel, koce, narzuty, zasłony, kołdry i poduszki w gorącej wodzie (co najmniej 60 stopni  C). Można też umieścić tkaniny na 20 minut w suszarce, a następnie wyprać w ciepłej wodzie. Pościel i koce pierz minimum raz na 1-2 tygodnie, a poduszki co tydzień. Materiały, które nie mogą być czyszczone w ciepłej wodzie, po prostu włóż do zamrażalnika na 24 do 48 godzin – w ten sposób zabijesz roztocza.
• Pościel – używaj kołder i poduszek wypełnionych włóknami syntetycznymi (wypełnienie anilanowe lub poliestrowe), zrezygnuj z pierza, puchu. Niektóre sztuczne wypełniacze zawierają dodatkowo substancje bakteriobójcze. Poduszki z syntetyków zmieniaj co 2 lata, a na materace zakładaj specjalne pokrowce nieprzepuszczalne dla roztoczy. Jak najczęściej wynoś pościel na słońce – liczba roztoczy zdecydowanie się zmniejszy.
• Dywany i wykładziny – najlepiej całkowicie z nich zrezygnować (zwłaszcza w sypialni), a jeśli już nie możesz się ich pozbyć, pamiętaj o codziennym odkurzaniu. Najlepiej nie używać tradycyjnego odkurzacza, który wydmuchuje na zewnątrz część zebranego kurzu i rozpyla go w powietrzu. Nie zapomnij też o wyczyszczeniu nim łóżka i materaca. W tym przypadku metody naszych babek również znakomicie się sprawdzają. Dywany można zostawić na noc na mrozie, a potem wytrzepać. Trzeba jedynie pamiętać, że nie powinna się tym zajmować osoba z alergią, bo jej objawy mogą się nasilić.
• Sprzątanie – usuwaj wszelkie rezerwuary kurzu, dbaj, aby nigdzie nie zalegał, powierzchnie przecieraj wilgotną szmatką (zamiatanie na sucho tylko rozprasza kurz) i poleruj pastami. Pamiętaj o miejscach, w które rzadko zaglądamy, czyli np. pod łóżkiem, na górze szafek czy na kaloryferach. Unikaj gromadzenia bibelotów, na których zbiera się kurz (figurek, świeczników, wazonów, rozmaitych innych ozdóbek), lub trzymaj je za szybą. Książki i płyty przechowuj w zamkniętych regałach, aby ograniczyć osiadanie na nich kurzu. Zrezygnuj z grubych i włochatych zasłon, dywanów oraz poduszek – wybieraj lekkie tkaniny. Firanki zastąp roletami lub żaluzjami.
• Kanapy i fotele – najlepsze będą meble pokryte skórą lub winylem, a nie tkaninami. Na obiciach tapicerskich gromadzi się masa roztoczy, dlatego dobrze jest nałożyć na nie powłoczki, które można prać.
• Pluszowe maskotki – magazynują kurz, więc trzymaj je w zamykanych pudłach lub workach foliowych w niskich temperaturach. Na noc ( minimum 12 godzin0 wkładaj je do zamrażalnika (przynajmniej raz na tydzień). Potem trzeba je odkurzyć, żeby usunąć odchody oraz resztki pancerzyków pajęczaków
• Łazienka – ze względu na panującą w niej wilgoć (pranie, długie kąpiele) może być siedliskiem roztoczy. Pamiętaj zatem o systematycznym sprzątaniu i wycieraniu do sucha wszystkich powierzchni w tym pomieszczeniu. Zasłona prysznica powinna być wykonana z szybkoschnącego materiału.