Czym jest remisja w reumatoidalnym zapaleniu stawów? Jak leczyć RZS, by osiągnąć remisję?

Dla pacjenta remisja to brak objawów choroby – uporczywego bólu, nasilonej sztywności stawów, brak ograniczeń w pracy zawodowej i codziennych aktywnościach. Lekarze do remisji podchodzą w sposób systemowy. Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami europejskiego i amerykańskiego towarzystwa do spraw zwalczania chorób reumatycznych (EULAR/ACR), z medycznego punktu widzenia o remisji w RZS mówi się wówczas, gdy pacjent spełnia następujące kryteria:

• ma co najwyżej 1 staw obrzęknięty i 1 bolesny,
• ocena natężenia bólu przez pacjenta na wizualnej skali VAS nie przekracza 1 cm (skala od 1 do 100 mm)
• wskaźnik aktywności choroby DAS28 < 2.6    

Pomiędzy aktywnym RZS a remisją jest jeszcze stan pośredni, określany jako niska aktywność choroby i wyrażany wskaźnikiem DAS28 pomiędzy 2.6 a 3.2.

Tu kupisz: Suplementy na stawy

Osiągnięcie remisji czy też stanu niskiej aktywności RZS to cel leczenia zarówno dla reumatologa, jak i pacjenta. Lekarz dąży do tego celu poprzez jak najszybsze wprowadzenie leczenia, monitorowanie aktywności choroby, a w miarę konieczności jego modyfikowanie. Pacjent ma za zadanie przyjmować leki zgodnie ze wskazaniami lekarza, zdrowo się odżywiać, pozostawać aktywnym fizycznie, zrezygnować z używek, w szczególności z palenia papierosów.

Tu kupisz: Maści przeciwbólowe i rozgrzewające na stawy, kremy, żele, aerozole

Leczenie RZS – jak osiągnąć remisję?

Po potwierdzeniu diagnozy RZS należy jak najszybciej wdrożyć leczenie. Lekiem od którego zazwyczaj rozpoczyna się terapię jest metotreksat, który na początku wprowadzany jest w małej dawce, która jest stopniowo zwiększana. Docelowa dawka leku uzależniona jest od reakcji pacjenta na jego działanie, tolerancji leczenia i występowania ewentualnych działań niepożądanych. Uzyskanie remisji zależy między innymi od czasu, jaki upływa od zachorowania do wprowadzenia farmakoterapii. Najlepsze i najszybsze efekty uzyskują chorzy, u których leczenie włączane jest w pierwszych 16 tygodniach od zachorowania.

Jeśli w okresie dużej aktywności choroby, pacjent doświadcza silnego bólu stawów, wówczas czasowo wprowadza się do leczenia także leki z grupy glikokortikosteroidów. Nie wpływają one na aktywność choroby, ale pozwalają złagodzić jej objawy do czasu, aż zacznie działać lek podstawowy, modyfikujący przebieg choroby.

Remisja jest możliwa do osiągnięcia po 6 miesiącach leczenia lekiem modyfikującym przebieg choroby, a już po 3 miesiącach powinna być zauważalna znaczna poprawa stanu pacjenta.

Leczenie metotreksatem, lekiem cytostatycznym, stosowanym w onkologii, bardzo często budzi obawy pacjentów z powodu jego licznych skutków ubocznych. Lekarze oceniają, że tylko 40% chorych na RZS w pełni stosuje się do zaleceń reumatologów. Wielu pacjentów na własną rękę zmniejsz dawkę leku lub całkowicie z niego rezygnuje.

Dlatego warto podkreślać, że dawki metotreksatu stosowane w RZS są znacznie mniejsze, niż w leczeniu onkologicznym.  Ponadto pacjent powinien mieć świadomość, że nie podejmując próby leczenia metotreksatem tak szybko jak to możliwe na początku choroby, może skazać się na gorsze efekty leczenia w późniejszym okresie i rozwój zmian destrukcyjnych w stawach.

Tu kupisz: Leki stosowane w leczeniu RZS

Badania pokazują, że remisję osiąga się trudniej u osób w zaawansowanym stadium choroby, u których doszło już do zmian w stawach

 Leczenie RZS – jak utrzymać remisję?

 Po osiągnięciu remisji lub niskiej aktywności choroby pojawia się wyzwanie, by stan ten utrzymać jak najdłużej. Co 3-4 miesiące pacjent powinien być poddawany badaniom kontrolnym (badania laboratoryjne i obrazowe), aby sprawdzić, czy leczenie jest skuteczne i czy nie niesie za sobą skutków ubocznych. W przypadkach gdy pojawiają się cechy zaostrzenia choroby lekarz musi intensyfikować, modyfikować  leczenie, zastosować drugi lek syntetyczny modyfikujący przebieg choroby lub dołączyć lek biologiczny. 

Niestety nawet szybkie wprowadzenie optymalnego leczenia nie zawsze jest gwarancją, że pacjent dobrze na nie odpowie. Trudności z osiągnięciem i utrzymaniem remisji nie muszą wynikać z jego zaniedbań, mogą być efektem agresywnego i trudnego w leczeniu RZS. Z obserwacji prowadzonych na pacjentach wynika, że wpływ na przebieg choroby i osiągnięcie remisji mogą mieć wysoka aktywność na początku choroby, wysoki wskaźnik przeciwciał anty-CCP oraz fakt zachorowania w późniejszym wieku.

Palenie papierosów a RZS

Czynnikiem znacznie zwiększającym ryzyko ciężkiego przebiegu choroby oraz nieprawidłowej odpowiedzi na leczenie jest palenie papierosów. Substancje zawarte w dymie tytoniowym, wpływając na enzymy  wątrobowe uczestniczące w metabolizmie leków,  zaburzają osiągnięcie prawidłowego, terapeutycznego stężenia preparatów stosowanych w RZS.

Paląc papierosy pacjent z RZS naraża się na agresywniejszy przebieg choroby i gorszą odpowiedź na leczenie. Tym samym zmniejsza swoją szansę na osiągnięcie remisji lub niskiej aktywności choroby.

Nadwaga i otyłość a RZS

Każdy pacjent chorujący na RZS musi zadbać o prawidłową masę ciała, gdyż wpływa ona nie tylko na zmniejszenie obciążenia stawów, ale także zwiększa szanse na remisję. Nadwaga i otyłość to znany czynnik zwiększonego ryzyka rozwoju wielu chorób – schorzeń sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, choroby zwyrodnieniowej stawów. Badania pokazują, że osoby z nadwagą i otyłością mają odpowiednio o  25%  i 47% mniejsze prawdopodobieństwie osiągnięcia remisji. Nadmiar tkanki tłuszczowej, w której zachodzą reakcje zapalne wpływa na aktywację makrofagów i utrzymywanie się stanu zapalnego. Otyłość, podobnie jak palenie papierosów,  jest w pełni modyfikowalnym czynnikiem wpływającym na przebieg RZS.