W okresie wakacyjnym spora część pacjentów pogotowia ratunkowego i bywalców w szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz izbach przyjęć to dzieci. A najczęstszą przyczyną interwencji ratowników oraz hospitalizacji są urazy. Większość zdarzeń ma miejsce w związku z lekceważeniem podstawowych zasad bezpieczeństwa.
Bezpieczne wakacje

Wakacje to szczególny czas dla ratownika medycznego – mamy więcej zgłoszeń do zdarzeń zagrażających zdrowiu i życiu, których ofiarami są osoby nieletnie. Dla ratownika jest to dodatkowe obciążenia ponieważ dziecko to:
- Nie „mały dorosły”
- Wymaga innych leków i innych dawek
- Ma trudności z oceną bólu
- Boi się obcych osób
- Wywołuje ogromne emocje dla wszystkich zaangażowanych w niesienie pomocy
Jak zapewnić dziecku bezpieczeństwo?
Wielu nieszczęśliwym wypadkom oraz problemom zdrowotnym można zapobiec pod warunkiem przestrzegania prostych zasad bezpiecznego spędzania wolnego czasu. Do zasad tych zaliczam:
- Korzystanie z kasku i ochraniaczy
- Picie odpowiedniej ilości płynów
- Noszenia nakrycia głowy
- Kremy u okulary z filtrami UV
- Unikanie ekspozycji na słońce w godzinach 11:00-15:00
- Wzmożoną opiekę nad wodą
- Ochronę przed kleszczami
- Oczy dookoła głowy
Kask i ochraniacze
Zarówno dzieci jak i dorośli często doświadczają urazów głowy. Głowa jest stosunkowo duża, a jako dystalna część ciała, jest bardzo podatna na uszkodzenia. Skóra głowy jest mocno ukrwiona, co sprawia, że urazom często towarzyszy silne krwawienie. Dlatego kask to podstawa dla aktywności typu rower, rolki czy deskorolka. Należy zwracać uwagę dziecku, by zakładało kask nawet wówczas, gdy ma do przejechania krótki odcinek drogi. Do urazów dochodzi nie tylko na dłuższych, planowanych trasach.
Przy okazji kasku, warto też pamiętać o ochraniaczach na łokcie i kolana, które chronią przed stłuczeniami. Urazy obręczy kończyny górnej najczyściej zabezpieczamy chustą trójkątną.
Co robić w przypadku urazów głowy?
Pierwsza pomoc w przypadku urazu głowy, któremu towarzyszy krwawienie, to zawsze ucisk w miejscu rany. Po chwili krwawienie ustaje i należy ocenić co będzie kolejnym krokiem: plasterek, plastry strip czy szycie na szpitalnym oddziale ratunkowym.
Drobne urazy można samodzielnie opatrzeć w warunkach domowych, silniejsze i bardziej rozległe wymagają konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu; a takie, którym towarzyszą silne krwawienie, utrata przytomności czy wymioty należy skierować na SOR.
Nawodnienie organizmu
Niby truizm, ale większość z nas funkcjonuje permanentnie w stanie odwodnienia. Nie pijemy wystarczającej ilości wody, która jest podstawą nawodnienia organizmu. Soki owocowe czy napoje gazowane różnego rodzaju nie ją ekwiwalentem dla wody. Ponadto nie są zdrowe, bo dostarczają do organizmu spore ilości cukru. Nawet soki owocowe 100%, które nie są dodatkowo dosładzane, są bogate w cukier owocowy – fruktozę. Stąd są też dość kaloryczne.
Zdrowe nawodnienie organizmu osobom dorosłym zapewnia woda mineralna, ewentualnie woda źródlana, natomiast dla dzieci wskazana jest woda źródlana.
Badania naukowe wykazują, że już 5% odwodnienie naszego ciała powoduje skuteczny spadek koncentracji, odporności, normalnego funkcjonowania naszego organizmu oraz stanowi szok dla naszego układu. Pierwsze objawy odwodnienia to:
- złe samopoczucie,
- nudności,
- ból głowy,
- ból brzucha.
Jeśli chcemy uzupełnić deficyt wody, musimy pić często a małymi łyczkami. Jednorazowo picie dużych ilości płynów działa moczopędnie. Chory który nie jest w stanie sam uzupełnić płynów, jest podsypiający czy z utrudnionym kontaktem powinien trafić do szpitala.
W czasie upałów powinniśmy pilnować się wzajemnie, by pić wodę i dbać o prawidłowe nawodnienie. W szczególności należy zwracać uwagę na dzieci i seniorów. Postępujące odwodnienie wcale nie musi objawiać się wzmożonym pragnieniem!
Nakrycie głowy
W czasie upałów obowiązkowym elementem naszej garderoby powinno być okrycie głowy. Nasz mózg to bardzo wrażliwy komputer. Nie lubi być ani odwodniony, ani przegrzany. By unikać udaru cieplnego, wywołanego poprzez odwodnienie i przegrzanie organizmu powinniśmy nie tylko wypijać odpowiednie ilości wody, ale też chronić głowę. Szczególnie ważne są nakrycie głowy u dzieci.
Nie tylko głowa ale uszy, ramiona i twarz wymagają cienia. W tych partiach ciała skóra jest wyjątkowo delikatna i łatwo ulega poparzeniu.
Pierwsze objawy udaru cieplnego to:
- bóle głowy,
- nudności,
- wymioty,
- podwyższona temperatura ciała.
Sam udar słoneczny to przegrzanie organizmu, ale wiąże się on najczęściej z odwodnieniem. O przegrzanie organizmu najłatwiej u osób starszych, dzieci i u tych co ciężko fizycznie pracują w deficycie płynów.
W ramach domowych sposobów na udar słoneczny należy:
- nawadniać się
- odpoczywać
- zażywać leki objawowe, np. łagodzące ból głowy, przeciwwymiotne
Kremy z filtrem i okulary
Najbardziej niebezpieczna ekspozycja na słońce ma miejsce w godzinach od 11:00 do 15:00. Jeżeli przebywamy w tym czasie na słońcu, powinniśmy zadbać o oczy, które powinny być osłonięte okularami przeciwsłonecznymi z filtrem oraz o zabezpieczenie skóry, która łatwo ulega poparzeniom. Wiele badań naukowych mówi, że poparzenia słoneczne sprzyjają zwiększonemu prawdopodobieństwu powstania w późniejszych latach życia czerniaka. Jest to najczęstszy nowotwór skóry. Jeżeli mamy jakieś znamiona to powinniśmy je pokazać dermatologowi i omówić z nim jak powinniśmy się opalać.
>>> Czy opalanie jest bezpieczne i zdrowe? 10 zasad opalania
Wzmożona opieka nad wodą
Akweny wodne to jedno z najczęstszych miejsc na których dochodzi do tragedii.
Moment nieuwagi, ktoś zasłoni nam nasze dziecko, parawany, które uniemożliwiają obserwacje, co się dzieje nad wodą czy alkohol. To tylko niektóre z czynników, które mogą mieć wpływ na powstanie niebezpiecznych sytuacji.
Pamiętajmy by odpoczynek był rozsądny i bezpieczny. Wybierajmy strzeżone plaże i ośrodki z czystą wodą oraz przewidywalnym dnem. Zawsze czuwajmy nad dzieckiem. Moment nieuwagi, zachłyśnięcie, czy upadek i uderzenie w głowę może spowodować tragedię.
Oglądanie ciała po powrocie z lasu i parku
Kleszcze występują nie tylko w lesie, ale także w wysokich trawach. Skóra dzieci jest szczególnie narażona na atak tego pajęczaka, ponieważ jest delikatna i łatwo się w nią wbić. Kleszcze najchętniej wybierają ciepłe i miękkie miejsce na skórze tj.: doły kolanowe, pachy i pachwiny.
Wybierając się w miejsca, w których możliwe jest bytowanie kleszczy, polecam zakładanie jasnych ubrań, na których łatwiej dostrzeżemy intruza. Dodatkowo możemy stosować preparaty odstraszające kleszcze, a po powrocie do domu konieczne jest dokładne obejrzenie skóry na całym ciele.
>>> Borelioza – objawy, leczenie. Jak wygląda rumień po kleszczu?
Jeśli znajdziemy na skórze wbitego kleszcza, nie powinniśmy go wyrywać, niczym smarować, ani wyciskać. W aptece dostępne są odpowiednie urządzenia, które służą do wykręcania kleszcza. Jeśli sami nie umiemy poradzić sobie z kleszczem, można udać się do lekarza rodzinnego, a w dni świąteczne do przychodni pełniących dyżury.
Kleszcze nie są powodem do zgłaszania się na SOR.
Oczy dookoła głowy
Generalnie sprawdza się przestrzeganie podstawowych zasad BHP. To właśnie zaniedbania ogólnie panujących norm i zachowań powodują powstanie ryzyka oraz prawdopodobieństwo spotkania z pracownikami medycznymi w okresie wakacji.






