Powiększone węzły chłonne – objawy i leczenie. Jak rozpoznać powiększenie węzłów chłonnych?

Każdy ma ponad 500 węzłów chłonnych, najwięcej występuje pod pachami, na szyi, za uchem i w pachwinach. Jeśli w organizmie nic złego się nie dzieje, są trudno wyczuwalne. Natomiast nigdy nie wolno lekceważyć powiększenia węzłów chłonnych – taka sytuacja może świadczyć o poważnej chorobie.

Powiększone węzły chłonne zazwyczaj objawiają się wystąpieniem zgrubienia, guzka w miejscu, w którym zlokalizowany jest węzeł chłonny. Stan ten wymaga podjęcia szczegółowej diagnostyki, ponieważ może być symptomem zarówno łagodnych infekcji, zakażeń, jak również chorób immunologicznych czy nowotworów. Dopiero właściwe określenie przyczyny powiększenia węzłów chłonnych pozwala na wyleczenie dolegliwości.

Węzły chłonne – co to?

Węzły chłonne, inaczej zwane limfatycznymi, stanowią ważny element naszego organizmu, a konkretnie układu odpornościowego. Zlokalizowane w kluczowych miejscach jak pachy, pachwiny, jama brzuszna, czy szyja, tworzą pewną bazę kontrolną. W momencie, kiedy dotrze do nich informacja o obcych tworach, jak bakterie czy wirusy, znajdujące się w nich limfocyty rozpoczynają zwalczanie infekcji. Wówczas w węzłach chłonnych dochodzi do wytworzenia reakcji immunologicznej, co powoduje ich powiększenie. Dla organizmu to sygnał, że dzieje się coś złego. Powiększenie węzłów chłonnych może być również objawem choroby nowotworowej.

Gdy węzły chłonne są umieszczone głębiej, trudno je wyczuć. Gdy nie powodują żadnych dolegliwości, nie zdajemy sobie sprawy, że je mamy.

Powiększenie węzłów chłonnych jest - w zależności od przyczyny - wynikiem zwiększonej liczby prawidłowych lub nowotworowych limfocytów i komórek zapalnych. Za istotne powiększenie uważa się u dorosłych węzły o średnicy powyżej 1 cm, u dzieci – powyżej 2 cm.

Lokalizacja węzłów chłonnych

W zależności od miejsca występowania możemy wyróżnić następujące grupy węzłów chłonnych:

• potyliczne węzły chłonne
• podżuchwowe węzły chłonne
• pachwowe węzły chłonne
• nadobojczykowe węzły chłonne
• śledzionowe węzły chłonne
• wrotne węzły chłonne
• trzewne węzły chłonne
• pachwinowe węzły chłonne
• przyusznicze węzły chłonne
• szyjne węzły chłonne
• tchawicze węzły chłonne
• śródpiersiowe węzły chłonne
• wnękowe węzły chłonne
• łokciowe węzły chłonne
• biodrowe węzły chłonne
• podkolanowe węzły chłonne.

Węzły mogą być umieszczone tuż pod skórą albo znajdować się głębiej.

Sprawdź: Preparaty na odporność

Główne przyczyny powiększenia węzłów chłonnych

• zakażenia bakteryjne  - gruźlica, kiła, gronkowce, paciorkowce, bruceloza, błonica, trąd, choroba kociego pazura
• zakażenia wirusowe  - cytomegalia, HIV, wirus ospy wietrznej i półpaśca, wirusowe zapalenie wątroby, odra, różyczka
• zakażenia pierwotniakowe – toksoplazmoza
• zakażenia grzybicze.
• choroby o podłożu immunologicznym (toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, mieszana choroba tkanki łącznej, zapalenie skórno – mięśniowe)
• choroba Kawasakiego
• choroby endokrynologiczne (np. nadczynność tarczycy)
• nowotwory
• próchnica zębów
• nadwrażliwość na leki.

W zależności od lokalizacji powiększenie węzłów chłonnych ma związek z:

• powiększone węzły chłonne pod pachami – mogą wskazywać na nowotwór piersi i inne choroby nowotworowe
• powiększone węzły chłonne za uchem – wskazują na problemy stomatologiczne lub choroby zakaźne
• powiększone węzły chłonne szyi – są oznaką chorób górnych dróg oddechowych lub chorób zakaźnych. Co ciekawe, często powiększone węzły chłonne występują tylko z jednej strony szyi – to typowa reakcja organizmu, który do walki z infekcją stopniowo angażuje kolejne zasoby
• powiększone węzły chłonne w pachwinie – mogą świadczyć o infekcjach w dolnych partiach ciała

Czytaj też: Półpasiec – objawy, leczenie. Jak boli półpasiec, czy jest zaraźliwy?

Na czym polega badanie węzłów chłonnych?

Aby sprawdzić, czy węzły chłonne są powiększone, należy przyłożyć dłoń do miejsca, w którym się znajdują. Jeśli wyczujemy zgrubienie powyżej 1 cm, to znak, że trzeba się skonsultować ze specjalistą. U dzieci za powiększone węzły chłonne uznaje się sytuację, gdy średnica przekracza 2 cm. Oczywiście, trzeba wziąć też pod uwagę inne czynniki, jak ból czy obrzęk.

W badaniu węzłów chłonnych bierze się pod uwagę:

• lokalizację (powiększenie ograniczone sugeruje przyczynę miejscową, a uogólnione zwykle wskazuje na chorobę układową)
• konsystencja (twarde węzły chłonne stwierdza się w chorobach nowotworowych, w przebiegu chłoniaków i przewlekłych białaczek. Węzły dość miękkie stwierdza się w przebiegu ostrych białaczek). Miękkie, niekiedy chełbocące węzły stwierdza się w gruźlicy, ostrym zapaleniu węzłów i błonicy
• tkliwość (bolesność palpacyjna węzłów sugeruje ich niedawne, szybko postępujące powiększenie, typowe dla zapalenia, rzadziej może być wynikiem krwawienia, stymulacji immunologicznej i procesu nowotworowego)
• przesuwalność względem skóry i podłoża (niezmienione węzły chłonne są łatwo przesuwalne względem skóry i tkanki podskórnej. Przewlekły proces zapalny lub proces nowotworowy powodują łączenie węzłów w pakiety i utratę ich przesuwalności)

Objawy towarzyszące powiększeniu węzłów chłonnych

Do typowych objawów towarzyszących należą:

• zaczerwienienie
• obrzęk
• ból
• trudności z przełykaniem
• osłabienie
• podwyższona temperatura ciała
• katar
• wzmożona potliwość.

Sprawdź: Wieloskładnikowe leki na grypę i przeziębienie

Jak wygląda leczenie powiększonych węzłów chłonnych?

W leczeniu powiększonych węzłów chłonnych kluczowe jest ustalenie przyczyny problemu.

Dlatego w pierwszej kolejności należy odwiedzić lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli powodem jest infekcja, zapewne skończy się na antybiotykach, lekach przeciwzapalnych i przeciwwirusowych. Standardowym postępowaniem jest skierowanie pacjenta na badania krwi (morfologia, CRP, OB).

Czasem lekarz rodzinny podejmuje decyzję o kolejnych konsultacjach, kierując pacjentów na badanie USG lub do onkologa lub hematologa. Szczegółowa diagnostyka może obejmować badanie USG. Pomaga ono określić, czy węzeł ma charakter odczynowy czy nowotworowy. Pacjent może również zostać skierowany na biopsję czy tomografię komputerową.