Inhibitory SGLT2, czyli flozyny (gliflozyny), to najnowsza generacja leków przeciwcukrzycowych stosowanych w leczeniu cukrzycy typu 2., działających niezależnie od insuliny.
Inhibitory SGLT2 – druga linia obrony przed cukrzycą typu 2.
Inhibitory SGLT2 (kotransportera sodowo-glukozowego 2) obecne są w lecznictwie od 2011 roku. Leki te hamują w nerkach wchłanianie zwrotne glukozy z moczu, powodując glukozurię (cukromocz), czyli wydalanie glukozy wraz z moczem, co przekłada się na zmniejszenie stężenia glukozy w surowicy krwi.
Jak działają inhibitory SGLT2?
SGLT2, czyli kotransporter sodowo-glukozowy 2, znajduje się w nerkach i odpowiada za jeden z mechanizmów wchłaniania zwrotnego glukozy z moczu pierwotnego, co w warunkach fizjologicznych niweluje wydalanie glukozy wraz z moczem i pozwala utrzymać odpowiednie stężenie glukozy we krwi. Jednak u osób z cukrzycą transportery SGLT2 mogą potencjalnie osłabiać efekt leczniczy terapii przeciwcukrzycowej.
Flozyny blokują działanie SGLT2, powodując wzmożone wydalanie glukozy wraz z moczem, co przekłada się na obniżenie stężenia glukozy we krwi. Należy wspomnieć, że mechanizm działania flozyn jest niezależny od działania insuliny i funkcji komórek beta trzustki, co oznacza, że inhibitory SGLT2 są lekami skutecznymi nawet u osób z mniejszą wrażliwością tkanek na insulinę.
Jakie zastosowanie w lecznictwie mają inhibitory SGLT2?
Pomimo że pierwsza substancja hamująca działanie SGLT – floryzyna, została wyizolowana z kory jabłoni już w pierwszej połowie XIX wieku, to na wykorzystanie lecznicze efektu hipoglikemizującego (zmniejszającego stężenie glukozy we krwi) tej grupy substancji musiano czekać prawie 200 lat. Dopiero w 2011 roku na rynek dopuszczona została kanagliflozyna, która jako pierwsza wykorzystała blokowanie SGLT2 w leczeniu cukrzycy typu 2. Następnymi flozynami były dapagliflozyna i empagliflozyna. Zestawienie najważniejszych informacji o tych lekach przedstawiono w tabeli.
| Dostępne dawki [mg] | Czas działania [godziny] | Dostępność na listach refundacyjnych |
Kanagliflozyna | 50 | 10,6–13,1 | NIE |
100 | |||
150 | |||
300 | |||
Depagliflozyna | 5 | 12,9 | NIE |
10 | |||
Empagliflozyna | 5 | 12,4 | NIE |
10 | |||
12,5 | |||
25 |
Skuteczność działania inhibitorów SGLT2
Dostępne dane wykazują, że stosowanie inhibitorów SGLT2 zmniejsza stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) o 0,32–1,17%. Ponadto po zastosowaniu większych dawek leków obserwuje się większe obniżenie HbA1c. Co więcej, efekt leczniczy po stosowaniu inhibitorów SGLT2 jest niezależny od stężenia insuliny oraz funkcji wydzielniczej komórek beta trzustki, dzięki czemu leki te można stosować w celu zwiększenia efektu terapii przeciwcukrzycowej łącznie z insuliną lub lekami zwiększającymi wydzielanie i wrażliwość tkanek na insulinę (metformina, pochodne sulfonylomocznika).
Po stosowaniu inhibitorów SGLT2 zaobserwowano zmniejszenie masy ciała średnio o 1,5–3 kg. Utrata masy ciała jest efektem większego wydalania glukozy wraz z moczem, co przekłada się na utratę 200–300 kcal/dobę.
Flozyny, ze względu na swój efekt diuretyczny, powodują zmniejszenie ciśnienia tętniczego krwi, średnio skurczowego o 3–5 mm Hg i rozkurczowego o 1–2 mm Hg.
Należy jednak pamiętać, że efekt obniżenia masy ciała, jak również wpływ inhibitorów SGLT2 na ciśnienie tętnicze wymagają dalszej obserwacji, co związane jest z niewielką ilością danych i krótkim czasem obserwacji w tym zakresie.
Działania niepożądane i bezpieczeństwo stosowania inhibitorów SGLT2
Glukoza wydzielana wraz z moczem stanowi pożywkę dla bakterii i grzybów, dlatego po stosowaniu inhibitorów SGLT2 obserwuje się większe ryzyko infekcji dróg moczowych oraz narządów płciowych, głównie kandydozę sromu i pochwy u kobiet. Pojawiają się również niejednoznaczne dane wskazujące na zwiększone występowanie raka pęcherza moczowego po stosowaniu dapagliflozyny, dlatego nie zaleca się stosowania tego leku u pacjentów z obciążeniem rodzinnym dla tego typu nowotworu.
Do innych działań niepożądanych flozyn należą:
- nudności,
- zaburzenia przewodu pokarmowego,
- zawroty głowy,
- nadmierna potliwość,
- zmniejszenie gęstości kości (zwłaszcza po stosowaniu kanagliflozyny).
Najpoważniejszym działaniem niepożądanym po stosowaniu innych leków przeciwcukrzycowych jest ryzyko wystąpienia hipoglikemii (zbyt niskie stężenie glukozy we krwi). Jednak dane wskazują, że ryzyko wystąpienia hipoglikemii nie jest zależne od działania flozyn, ale zależy od terapii podstawowej stosowanej w leczeniu cukrzycy.
Przeciwwskazania do stosowania inhibitorów SGLT2
Inhibitorów SGLT2 nie powinny stosować osoby, u których stwierdzono:
- nadwrażliwość na którąkolwiek substancję czynną lub pomocniczą,
- cukrzycę typu 1.,
- cukrzycę ciężarnych,
- nowotwór złośliwy pęcherza moczowego,
- osteoporozę.
Flozyn nie powinny także stosować kobiety karmiące piersią.
Inhibitory SGLT2 są nową generacją leków przeciwcukrzycowych, wykorzystującą innowacyjny mechanizm działania w leczeniu cukrzycy. Leki te nie są obecnie dostępne na listach leków refundowanych w Polsce, dlatego osoby decydujące się na terapię flozynami muszą liczyć się z większymi kosztami leczenia.
