Badanie anty-TPO – na czym polega? Co oznacza wysokie, a co niskie anty-TPO?

Anty-TPO – co to znaczy?

Przeciwciała anty-TPO (przeciwko enzymowi peroksydazie, czyli TPO), uczestniczą w mechanizmie uszkadzania tkanki gruczołowej tarczycy, a więc ich obecność we krwi w podwyższonym stężeniu jest sygnałem alarmowym. Badanie anty-TPO wykonuje się w celu diagnozy chorób tarczycy o podłożu autoimmunologicznym, najczęściej choroby Hashimoto, prowadzącej do niedoczynności tarczycy, oraz choroby Gravesa-Basedowa, która prowadzi do wystąpienia nadczynności tarczycy. U ponad 95% chorych na chorobę Hashimoto i u około 85% chorych na chorobę Gravesa-Basedowa stwierdza się bowiem obecność przeciwciał przeciwko peroksydazie. Badanie anty-TPO wykonuje się zwykle w połączeniu z oceną innych parametrów tarczycy. Przy podwyższonym stężeniu anty-TPO na ogół widać też wzrost TSH (tyreotropiny produkowanej przez przysadkę mózgową) oraz spadek fT4 (hormon tarczycowy).

Badanie anty-TPO wykonuje się także celem oceny ryzyka:

• rozwoju niedoczynności tarczycy w przebiegu leczenia interferonem alfa, interleukiną 2 i solami litu;
• zaburzeń czynności tarczycy w przebiegu leczenia amiodaronem;
• niedoczynności tarczycy nasilonego u osób z zespołem Downa;
• zaburzeń tarczycy w przebiegu ciąży w wyniku kontrolowanej hiperstymulacji jajników i poporodowego zapalenia tarczycy;
• poronienia i niepowodzenia zapłodnienia metodą in vitro.

Przebieg badania anty-TPO

Badania hormonów tarczycowych wykonuje się próbki krwi pobranej z żyły łokciowej u pacjenta.

Badanie anty-TPO – jak się przygotować

• Na badanie należy zgłosić się w godzinach porannych na czczo.
• Przed pobraniem krwi należy pić jedynie wodę.
• W przypadku przyjmowanych na stałe leków należy poradzić się lekarza, czy wymagane jest ich odstawienie do wykonania badania. Należy przede wszystkim omówić sposób przyjęcia hormonów tarczycy, ponieważ mogą wpłynąć na wyniki badań, choć nie na wynik anty-TPO.
• Na 48 godzin przed badaniem należy odstawić biotynę, jeśli przyjmuje się ją jako suplement diety.
• W dniu badania należy unikać dużego wysiłku, stresu.

Kto powinien wykonać badanie anty-TPO?

Przeprowadzenie badania anty-TPO zalecane jest przede wszystkim osobom, które doświadczają objawów wskazujących na występowanie niedoczynności tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Do objawów, które na to wskazują, zaliczamy

• przewlekłe zmęczenie,
• znaczne osłabienie siły mięśniowej,
• nadmierną senność w ciągu dnia,
• znaczny wzrost masy ciała, który nie ma związku ze zmianą modelu żywienia,
• towarzyszące uczucie zimna,
• zaparcia,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• nadmierną suchość skóry,
• pojawiające się obrzęki,
• wypadanie włosów oraz znaczne pogorszenie ich wyglądu,
• łamliwość paznokci,
• spowolnienie tętna (tzw. bradykardia),
• zaburzenia nastroju,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• obniżone libido,
• zaburzenia miesiączkowania,
• problemy z zajściem w ciążę.

Z kolei na występowanie nadczynności tarczycy w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa wskazują:

• problemy z zasypianiem, bezsenność,
• pobudzenie nerwowe,
• nadpotliwość,
• uczucie wilgotnej skóry,
• utrata masy ciała bez zmiany nawyków żywieniowych,
• biegunki,
• wytrzeszcz oczu,
• drżenia mięśniowe,
• występowanie nadciśnienia tętniczego oraz zwiększonego tętna (tzw. tachykardia), 
• przemęczenie,
• osłabienie siły mięśni,
• uczucie gorąca,
• zaburzenia emocjonalne o charakterze lękowym,
• zaburzenia miesiączkowania
• problemy z zajściem w ciążę.

Badanie anty-TPO powinno zostać przeprowadzone także podczas diagnozowania innych schorzeń, np.

• zespołu Sjögrena, 
• raka tarczycy, 
• ziarniniakowego zapalenia tarczycy.

Pomiar należy skontrolować także u kobiet, które: 

• urodziły przedwcześnie,
• u których doszło do poronienia,
• u których występują problemy z zajściem w ciążę lub zaburzenia miesiączkowania.

Wyniki badania anty-TPO

Wyniki badania zawsze należy pokazać lekarzowi, który interpretuje je w odniesieniu do stanu pacjenta, odczuwanych objawów oraz w odniesieniu do wyników innych badań. Norma przeciwciał anty-TPO wynosi zazwyczaj poniżej 35 IU/ml, choć może się różnić w zależności od laboratorium.

Co oznacza wysokie stężenie anty-TPO?

Podwyższony poziom anty-TPO może wskazywać na:

• autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, czyli chorobę Hashimoto, 
• chorobę Gravesa-Basedowa,
• zwiększone ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy podczas leczenia z wykorzystaniem określonych grup leków, 
• zwiększone ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy w przebiegu ciąży.

Ponieważ możliwości jest wiele, niezbędne są dodatkowe badania oraz ich ocena przez lekarza. W przypadku wartości na granicy niezbędne może okazać się powtórzenie badań. 

Co oznacza niskie stężenie anty-TPO?

Niski poziom lub wręcz niewykrywalność tego przeciwciała we krwi są informacją, że u pacjenta najprawdopodobniej nie toczy się proces autoimmunologiczny skierowany przeciwko tkankom tarczycowym. Należy jednak pamiętać, że nie jest to jednoznaczne z informacją, że tarczyca jest zdrowa – nadal istnieje ryzyko występowania wielu chorób, dlatego niezbędna jest kompleksowa diagnostyka i ocena kilku parametrów, a nie tylko anty-TPO.

Skierowanie na badanie anty-TPO

Na badanie można uzyskać skierowanie od lekarza rodzinnego (jeśli występują wskazania do jego wykonania, a pacjent wykazuje objawy problemów z tarczycą), od endokrynologa lub ginekologa endokrynologa. Ze skierowaniem osoby ubezpieczone mogą wykonać je bezpłatnie w ramach usług Narodowego Funduszu Zdrowia. Badanie anty-TPO na ogół wykonuje się razem z takimi badaniami, jak poziom TSH, fT3, fT4, anty-TG oraz TRAb, nierzadko także wraz z USG tarczycy.