Biopsja gruboigłowa – co to za badanie? Czy biopsja gruboigłowa boli i ile trwa?

Biopsja gruboigłowa jako jeden z rodzajów biopsji

Biopsja to specjalistyczna metoda diagnostyczna polegająca na pobraniu komórek lub fragmentów tkanek, które w następnym etapie poddaje się badaniu mikroskopowemu. Wykonuje się ją u pacjentów, u których przeprowadzone wcześniej badania fizykalne lub obrazowe wskazują na potencjalny proces nowotworowy lub inny proces chorobowy. Wyniki biopsji są niezbędne do postawienia właściwej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Jest badaniem uniwersalnym, ponieważ wykorzystuje się ją w diagnostyce chorób dotyczących różnych narządów. W zależności od umiejscowienia zmienionych chorobowo tkanek wykonuje się odmienne rodzaje biopsji, a do najpopularniejszych należą:

• biopsja gruboigłowa
• biopsja cienkoigłowa
• biopsja otwarta
• biopsja endoskopowa
• biopsja mammotomiczna
• biopsja węzła wartowniczego
• biopsja płynna
• biopsja stereotaktyczna.

Biopsja gruboigłowa – co to za badanie

Biopsja gruboigłowa (BGC) to zabieg diagnostyczny wprowadzony do użytku w latach 90. ubiegłego wieku. Wykonuje się go z wykorzystaniem igły o średnicy 1,5-3 mm, którą wprowadza się w zmienione chorobowo tkanki. Podczas zabiegu osłona igły ścina materiał tkankowy, dzięki czemu możliwe jest pobranie większych fragmentów tkanek. Biopsję gruboigłową często wykonuje się pod kontrolą ultrasonografu, tomografu lub metod rezonansowych, aby uzyskać jak największą precyzję i pobrać właściwe fragmenty tkanek. Uzyskane podczas biopsji próbki (zwykle od 3 do 6) zostają utrwalone, a następnie poddane badaniu histopatologicznemu. Dzięki nim można ustalić charakter zmian zachodzących w badanych tkankach i podjąć decyzję o dalszym leczeniu.

Biopsja gruboigłowa a cienkoigłowa

Innym, często stosowanym rodzajem biopsji jest biopsja cienkoigłowa (BAC). Choć metoda ta znana jest medycynie już od lat 30. XX wieku, to jednak w wielu przypadkach ustępuje miejsca biopsji gruboigłowej.

Podstawowe różnice pomiędzy biopsją grubo- a cienkoigłową:

• rodzaj pobieranego materiału – podczas biopsji cienkoigłowej pobierany jest materiał komórkowy, a podczas biopsji gruboigłowej materiał tkankowy;
• inwazyjność – biopsja cienkoigłowa jest zabiegiem mniej inwazyjnym, nie wymaga znieczulenia, a czas rekonwalescencji po badaniu jest krótszy niż w przypadku biopsji gruboigłowej;
• dokładność diagnostyczna – pobranie tkanek podczas biopsji gruboigłowej oraz ocena ich struktury pozwala postawić bardziej trafną diagnozę;
• zastosowanie – biopsję cienkoigłową stosuje się jako badanie wstępne, natomiast gruboigłową jako badanie potwierdzające lub oceniające bardziej złożone zmiany.

Biopsja gruboigłowa – wskazania do badania

Biopsję gruboigłową wykonuje się wówczas, gdy wykonane uprzednio badania wskazują na obecność guzów, torbieli, polipów czy powiększonych węzłów chłonnych. Znajduje zastosowanie w diagnostyce następujących części ciała i narządów:

• biopsja gruboigłowa piersi – biopsja gruboigłowa to tzw. złoty standard wykorzystywany w ocenie podejrzanych zmian w piersiach (zarówno wyczuwalnych palpacyjnie, jak i niewyczuwalnych); pozwala na określenie typu nowotworu, stopnia jego złośliwości i podjęcia odpowiedniego leczenia;
• biopsja gruboigłowa ślinianek – w przypadku podejrzenia nowotworów ślinianek;
• biopsja gruboigłowa skóry – głównie w diagnostyce czerniaka, kiedy konieczne jest pobranie głębszych warstw tkanek;
• biopsja gruboigłowa tkanek miękkich – w diagnostyce guzów mięśniowych i zbudowanych z tkanki podskórnej, ale także w diagnostyce miopatii czy dystrofii.

Jak się przygotować do biopsji gruboigłowej?

Biopsja gruboigłowa to nieskomplikowany zabieg, którego nie należy się obawiać. Warto jednak odpowiednio się do niego przygotować.

Podczas wizyty poprzedzającej badanie lekarz kierujący na biopsję dokładnie wyjaśnia cel badania, jego przebieg i możliwe powikłania. Rozmowa z lekarzem przed biopsją to idealny czas, aby poinformować go o przyjmowanych lekach i schorzeniach współistniejących. Szczególnie istotna jest informacja o przyjmowanych lekach przeciwzakrzepowych, których stosowanie należy przerwać w określonym czasie przed zabiegiem:

• 5 dni przed biopsją preparaty kwasu acetylosalicylowego, antagoniści witaminy K (również niesteroidowe leki przeciwzapalne);
• 24-48 godzin przed biopsją preparaty dabigatranu, rywaroksabanu i apiksabanu;
• 12 godzin przed planowanym badaniem heparyny drobnocząsteczkowe. 

Przed wykonaniem biopsji konieczne może być zbadanie poziomu przeciwciał przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz w razie potrzeby szczepienie przeciwko WZW typu B. Jeśli lekarz uzna za konieczne, może przed wykonaniem biopsji skierować pacjenta na dodatkowe badania, np. badanie krwi czy USG.

W niektórych sytuacjach konieczne jest przyjęcie przed biopsją określonych leków (np. antybiotyków lub leków obniżających ciśnienie krwi), o czym zawsze informuje lekarz prowadzący.

Zwykle biopsja nie wymaga pozostawania na czczo oraz stosowania określonej diety. Wyjątkiem są biopsje w obrębie przewodu pokarmowego – w ich przypadku lekarz informuje o porze ostatniego posiłku przed badaniem.

Udając się na badanie, należy zabrać ze sobą dokumentację medyczną – przede wszystkim skierowanie oraz wyniki wcześniej wykonanych badań. W dniu badania warto ubrać się swobodnie, aby umożliwić osobom wykonującym biopsję łatwy dostęp do badanego obszaru – nie zakładać obcisłych ubrań, golfów, sukienek.

>> Jak przetrwać rezonans magnetyczny w przypadku klaustrofobii?

Biopsja gruboigłowa – jak wygląda badanie

W przebiegu biopsji gruboigłowej można wyróżnić kilka następujących po sobie etapów:

1. Pacjent przyjmuje odpowiednią pozycję leżącą w zależności od lokalizacji badanego obszaru – na boku, na plecach lub na brzuchu. Należy pamiętać, aby podczas wykonywania biopsji leżeć nieruchomo.
2. Po przyjęciu odpowiedniej pozycji lekarz wykonujący badanie dezynfekuje skórę w obszarze, w którym będzie wykonywana biopsja.
3. Następnie zostaje podany preparat znieczulający, zwykle na bazie lidokainy.
4. W kolejnym etapie lekarz wykonuje niewielkie nacięcie skóry, przez które wprowadza igłę biopsyjną aż do uzyskania oporu stawianego przez badaną tkankę. Dla precyzyjnego wkłucia czynność ta jest wykonywana pod kontrolą USG.
5. Następnie zsuwa osłonę igły, czemu towarzyszy charakterystyczny dźwięk strzału. Osłona wycina fragment tkanek w postaci próbki o kształcie walca.
6. Podczas biopsji pobiera się od 3 do 6 próbek, które lekarz utrwala w formalinie, a następnie wysyła do badania histopatologicznego.
7. Po pobraniu próbek usuwa się igłę biopsyjną, a na miejsce wkłucia zakłada jałowy opatrunek, który należy uciskać przez kilkanaście minut, aby zminimalizować ryzyko krwawienia.

Ile trwa biopsja gruboigłowa?

Cały zabieg trwa zwykle od 20 do 30 minut.

Czy biopsja gruboigłowa boli?

Badanie przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym.

Czy biopsja gruboigłowa jest bezpieczna? Zalecenia po badaniu

Biopsja to stosunkowo bezpieczne badanie, jednak po jego wykonaniu należy stosować się do zaleceń lekarskich. W dniu badania oraz następnego dnia należy prowadzić oszczędzający tryb życia, unikać uprawiania sportu i nadmiernego wysiłku fizycznego.
Większość pacjentów nie odczuwa żadnych skutków ubocznych biopsji. Jednak u niektórych osób może dojść do wystąpienia objawów, takich jak zaczerwienienie, zasinienie oraz bolesność w miejscu wkłucia – objawy te nie powinny budzić obaw, ponieważ naturalnie wynikają z naruszenia badanych tkanek. Zwykle mijają one w ciągu kilku dni. Dla ich złagodzenia warto zastosować opatrunki chłodzące oraz łagodne doustne środki przeciwbólowe (najbezpieczniej na bazie paracetamolu).
Niepokojące natomiast powinny być takie objawy, jak silny obrzęk, krwawienie, ropień, narastający ból, gorączka czy wymioty. Mogą one wskazywać na rozwijające się zakażenie i wymagają pilnej konsultacji z lekarzem (występują jednak stosunkowo rzadko i nie należy się ich obawiać).

Biopsja gruboigłowa – wyniki

Pobrane podczas biopsji próbki tkanek wysyłane są do analizy w laboratorium, dlatego wyniki biopsji nie są dostępne bezpośrednio po badaniu. Okres oczekiwania na wyniki biopsji wynosi zwykle od 7 do 14 dni w zależności od obszaru poddawanego badaniom oraz możliwości laboratorium analizującego pobrane próbki. Po otrzymaniu wyników należy niezwłocznie udać się do lekarza prowadzącego, który w oparciu o nie podejmie decyzję o dalszym postępowaniu leczniczym.

Przeciwwskazania do wykonania biopsji gruboigłowej

Choć biopsja gruboigłowa jest nieocenionym narzędziem w diagnostyce onkologicznej, jej wykonanie nie zawsze jest możliwe. Do głównych przeciwwskazań do wykonania biopsji zaliczane są:

• skaza krwotoczna
• zaburzenia krzepnięcia
• przyjmowanie niektórych leków przeciwzakrzepowych
• zmiany skórne w okolicy badanego obszaru
• brak zgody pacjenta.

Czy biopsję gruboigłową można wykonać podczas ciąży?

Co ważne, ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania biopsji gruboigłowej – jej wykonanie w tym okresie jest bezpieczne i wskazane, jeśli istnieją przesłanki do badania (np. podejrzenie raka piersi).