Antygen HbsAg, a ściślej mówiąc, jego oznaczenie we krwi, pozwala na zdiagnozowanie wirusowego zapalenia wątroby typu B. Jest to szczególnie ważne, ponieważ schorzenie na początkowych etapach przebiega bezobjawowo. Badanie to wykonuje się u osób z podejrzeniem ostrej lub przewlekłej infekcji wirusa HBV.
Antygen HbsAg – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest HbsAg?
HbsAg zaliczane jest do białek powierzchniowych, antygenów, które po wykryciu we krwi mogą świadczyć o wirusowym zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B). Badanie oznaczenia HbsAg wykonuje się nie tylko w celu wykrycia tego schorzenia wątroby, ale także w przypadku monitorowania postępów farmakologicznego leczenia.
Szacuje się, że wirusem HBV zakażonych może być aż 250 milionów ludzi na całym świecie. Do zarażenia może dojść kilkoma drogami – krwiopochodną, płciową i okołoporodową. Dodatkowo istnieje kilka czynników, które znacznie zwiększają ryzyko zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B.
Czynnikami ryzyka są:
- zabiegi, które naruszają ciągłość skóry, w tym wykonanie tatuażu, makijażu permanentnego itp.,
- ryzykowne zachowania seksualne (wielu partnerów, przygodny seks, współżycie bez zabezpieczenia),
- hemodializy,
- zażywanie narkotyków drogą dożylną,
- transfuzje krwi,
- praca w zawodzie wysokiego ryzyka – kontakt z płynami ustrojowymi i tkankami żywymi (ludzkimi i pochodzenia zwierzęcego).
W większości przypadków wirusowe zapalenie wątroby typu B przechodzi całkowicie bezobjawowo, a w skrajnych przypadkach pojawia się męczliwość i żółtaczka. Nieleczone zakażenie znacznie zwiększa ryzyko rozwoju marskości lub raka wątroby.
Dokładna serologia zakażenia wirusem HBV jest zawiła, a samo HBsAg może nie wystarczyć do postawienia rzetelnej diagnozy. Konieczne może być oznaczenie antygenu HBeAg, a także przeciwciał anty-HBc i anty-HBs. W niektórych przypadkach lekarz zleca ponadto wykonanie badania aktywności ALAT (aminotransferazy alaninowej) i biopsji wątroby.
Przed WZW typu B można się chronić za pomocą szczepionki, która jest obowiązkowa w wieku niemowlęcym. Jest to zasadne, ponieważ aktualnie nie ma skutecznego sposobu leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu B. Obecna farmakoterapia polega jedynie na ograniczeniu objawów schorzenia, a nie hamowania namnażania się wirusa. Kluczowe w terapii WZW typ B jest także ograniczenie uszkodzenia wątroby. Najskuteczniejsze okazuje się połączenie przyjmowania leków i zmiana diety.
>> Anemia przy cukrzycy – przyczyny występowania, skutki dla organizmu
HbsAg – kiedy należy wykonać badanie?
Wskazaniem do wykonania oznaczenia HbsAg jest podejrzenie wirusowego zapalenia wątroby typu B. Należy jednak podkreślić, że zakażenie może przebiegać skąpoobjawowo lub bezobjawowo. Dokładne symptomy choroby uzależnione są od fazy zakażenia. Początkowo są nieswoiste i mogą przypominać inne jednostki chorobowe, a nawet przewlekłe zmęczenie.
Do objawów, które mogą świadczyć o WZW typu B zaliczamy:
- wzmożoną męczliwość,
- nudności i wymioty,
- bóle brzucha,
- odbarwienie stolca,
- ciemny mocz,
- bóle mięśni,
- anemię,
- zaburzenia rytmu serca,
- świąd skóry,
- żółtaczkę.
Czasami chory zaczyna odczuwać pierwsze symptomy w momencie, gdy dochodzi już do marskości wątroby.
Ponadto, oznaczenie HbsAg wykonuje się w celu monitorowania leczenia przeciwwirusowego, u kobiet w ciąży (III trymestr), noworodków, a także w ramach badań przesiewowych produktów krwiopochodnych.
Określenie obecności HbsAg może być kluczowe w przypadku dylematów diagnostycznych innych jednostek chorobowych, które przebiegają z podobnymi objawami, zwłaszcza bólem stawów i mięśni, a także z chronicznym zmęczeniem. Mowa tutaj chociażby o niedoborach potasu, a nawet chorobach na tle psychiatrycznym np. nerwicy.
>> Diagnostyka anemii (ferrytyna, witamina B12, kwas foliowy, transferyna)
HbsAg – jak się przygotować?
Materiałem do oznaczenia HbsAg jest krew pobrana z żyły łokciowej. Nie trzeba być na czczo, jednak konieczne jest poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych przewlekle lekach.
Jak przebiega badanie?
Krew pobierana jest z żyły łokciowej w pozycji siedzącej i leżącej. Po umieszczeniu w specjalnej probówce (z czynnikiem zapobiegającym krzepnięciu), materiał do badań oddawany jest do laboratorium w celu dalszej analizy. Techniką wykorzystywaną do oznaczenia obecności HbsAg jest elektrochemiluminescencyjna.
>> Żółtaczka – objawy, rodzaje, leczenie. Szczepionka na żółtaczkę
HbsAg – interpretacja wyniku
Wynik oznaczenia HbsAg może być ujemny (brak zakażenia) lub dodatni (aktywne zakażenie).
Obecność HbsAg w surowicy może świadczyć o:
- przewlekłych zapaleniu wątroby,
- marskości wątroby.
Warto podkreślić, że nosicielstwo nie zawsze oznacza aktywnego zakażenia. Dlatego w takich przypadkach zaleca się wykonanie badań uzupełniających. Jeżeli obecność HbsAg potwierdzi się po upływie pół roku od pierwszych badań, wówczas mówi się o stanie przewlekłego nosicielstwa. Może ono nie dawać żadnych objawów nawet przez kilka lat. Charakterystyczne dla tego okresu jest także zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych – ALAT i ASPAT. Zmiany martwiczo-zapalne stwierdza się po przeprowadzeniu biopsji wątroby.
U osób z aktywnym WZW typu B, oznaczenia HbsAg wykonuje się w celu monitorowania postępów choroby. Wówczas spadki świadczą o skuteczności terapii. Jeżeli jednak HbsAg utrzymuje się na stałym poziomie, jest to informacja dla lekarza o konieczności zmiany sposobu leczenia (lub zwiększeniu dawki stosowanego leku). Dokładny schemat postępowania jest uzależniony od konkretnego przypadku. Nie należy bagatelizować wyniku dodatniego badania HbsAg. Brak interwencji farmakologicznej lub jej przerwanie wbrew zaleceniom lekarzy, może prowadzić do ostrej niewydolności wątroby, a w konsekwencji nawet do zgonu chorego.
Fałszywie dodatni wynik może pojawić się u kobiet w ciąży, w przypadku rzadkich mutacji genetycznych. Rezultat fałszywie ujemny z kolei możliwy jest w przypadku obecności przeciwciał heterofilnych.
>> Marskość wątroby - objawy, leczenie, rokowanie
HbsAg – co po badaniu?
Ze względu na to, że pobranie krwi jest zabiegiem dobrze tolerowanym i rutynowym, tuż po jego wykonaniu można bez obaw powrócić do wykonywania codziennych obowiązków.
HbsAg – możliwe powikłania po badaniu
Możliwe powikłania po badaniu HbsAg wynikają z faktu wprowadzenia igły w żyłę łokciową. Na skutek tego może dojść do krótkotrwałego obrzęku, pojawienia się siniaka i tkliwości. Niektóre osoby źle tolerują pobieranie krwi, co może zakończyć się zasłabnięciem lub omdleniem. O takich skłonnościach należy poinformować pielęgniarkę, która przeprowadzi badanie w pozycji leżącej.
HbsAg – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?
Oznaczenie obecności HbsAg w surowicy można bezpiecznie wykonywać u kobiet w ciąży. Jest to jedno z badań obowiązkowych w III trymestrze.
HbsAg – czy można wykonać u dzieci?
Badanie HbsAg można wykonywać u dzieci, w tym noworodków i niemowląt.
HbsAg badanie – cena
Posiadając skierowanie od lekarza, badanie HbsAg jest w całości refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Osoby, które nie mają aktualnego ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać oznaczenie HbsAg na “własną rękę” muszą liczyć się z kosztem ok. 25-30 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
