Glukoza w moczu (inaczej glikozuria lub cukromocz) może świadczyć o poważnych problemach zdrowotnych, w tym nefropatii cukrzycowej, uszkodzeniu kłębuszków nerkowych, a także o długotrwałym przyjmowaniu niektórych leków. W większości przypadków oznaczenie wykonuje się w podejrzeniu cukrzycy. Obecność glukozy w moczu w ciąży jest z kolei sytuacją fizjologiczną.
Badanie poziomu glukozy w moczu – na czym polega? Normy, wskazania, przygotowanie
Na czym polega badanie glukozy w moczu?
Badanie moczu zaliczane jest do podstawowych badań profilaktycznych, które należy wykonywać minimum raz w roku. Jednym z oznaczanych parametrów powinien być poziom glukozy. U zdrowych osób cukier w moczu nie powinien występować. Wyjątek stanowi ciąża.
Glukoza resorbowana jest do krwiobiegu po tym, jak krew ulegnie filtracji w kłębuszku nerkowym. Wiele zależy jednak od tego, w jakim stężeniu znajduje się cukier. Gdy jego wartość jest większa niż 180 mg/dl wówczas zostaje osiągnięty tzw. próg nerkowy. W takiej sytuacji może dojść do pojawienia się glukozy w moczu. Zaburzenie to może powstać na skutek m.in. upośledzenia gospodarki hormonalnej (przede wszystkim dysregulacji poziomów hormonów gruczołu tarczowego), wielomoczu, a także niektórych chorób nerek.
Glikozuria może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Warto podkreślić jednak, że obecność krwi w moczu nie zawsze świadczy o chorobie, jednak jest to wskazówka do dalszych badań diagnostycznych.
Wskazania do wykonania glukozy w moczu
Najczęstszym wskazaniem do wykonania oznaczenia poziomu glukozy w moczu jest stwierdzenie obecności cukru we krwi, co służy jako narzędzie przesiewowe w diagnostyce zarówno cukrzycy, jak i stanów przedcukrzycowych. Pacjenci, którzy zgłaszają się do gabinetów lekarskich z objawami hiperglikemii, najczęściej narzekają na świąd skóry, częste mikcje, wzmożone pragnienie, senność, ogólne osłabienie organizmu, nawracające infekcje grzybicze oraz powolne gojenie się ran skórnych.
Wskazaniami do wykonania oznaczenia cukru w moczu są ponadto:
- podejrzenie nefropatii cukrzycowej,
- monitorowanie chorych na cukrzycę,
- choroby autoimmunologiczne,
- otyłość,
- insulinooporność,
- podejrzenie uszkodzenia kanalików nerkowych,
- śledzenie postępów leczenia diabetologicznego.
Co ciekawe, przyczynę obecności cukru w moczu dzieli się na pochodzenie nerkowe i pozanerkowe. W tym pierwszym przypadku poziom glukozy we krwi na ogół nie odbiega od normy. W tym drugim z kolei obecności cukru w moczu towarzyszy jego podwyższony poziom we krwi.
>> Cukrzyca typu 1. jako choroba autoimmunologiczna
Badanie glukozy w moczu – jak się przygotować?
Oznaczenie poziomu cukru w moczu wykonywane jest w ramach ogólnego badania tego materiału biologicznego. Ważne jest jednak, aby przestrzegać kilku podstawowych zasad. W przeciwnym razie wynik badania może nie wyjść prawidłowo.
Jak przygotować się do badania?
- Próbkę moczu należy pobrać po nocnym odpoczynku.
- Na ok. 8-12 godzin przed mikcją należy powstrzymać się od jedzenia i picia.
- Mocz pobrać do specjalnego, nowego i sterylnego pojemniczka.
- Przed oddaniem moczu należy dokładnie umyć i osuszyć miejsca intymne.
- Materiałem do badania jest środkowy strumień moczu.
- Gotową próbkę należy jak najszybciej oddać do najbliższego laboratorium.
Jak przebiega badanie?
Pacjent pobiera próbkę moczu w warunkach domowych i oddaje ją do laboratorium w celu szczegółowej analizy. Wynik najczęściej otrzymuje się już na drugi dzień roboczy.
Oznaczeniu podlega nie tylko glukoza w moczu, ale także ciała ketonowe, białka, azotany i niektóre składniki komórkowe, w tym leukocyty, erytrocyty, nabłonki, a nawet bakterie.
W niektórych aptekach i drogeriach można zakupić specjalne paski do badania moczu. Dzięki temu badanie na stwierdzenie obecności glukozy w moczu wykonuje się w warunkach domowych. Warto jednak pamiętać o tym, że tego rodzaju testy umożliwiają uzyskanie wyniku orientacyjnego. W przypadku otrzymania pozytywnego testu, konieczne jest wykonanie bardziej szczegółowych badań w laboratorium.
>> Nefropatia cukrzycowa - objawy, leczenie, dieta
Glukoza w moczu – interpretacja wyniku
Wartością prawidłową dla wszystkich grup wiekowych i płci jest brak glukozy w moczu. Gdy w płynie tym pojawi się nawet niewielka ilość cukru, zalecane jest wykonanie dodatkowych badań, w tym oznaczenia ciał ketonowych, doustnego obciążenia glukozą, poziomu peptydu C i insuliny, a także przeciwciał trzustkowych.
Dokładna wartość zakresu referencyjnego dla glukozy w moczu uzależniona jest od laboratorium, w którym wykonuje się oznaczenie. Wynik można podać na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest wartość liczbowa, która nie może przekraczać średnio 15 mg/dl.
Czasami jednak wynik prezentowany jest w skali jakościowej. W takich przypadkach:
+ – obecność glukozy w moczu w niskim stężeniu,
++ – umiarkowane stężenie glukozy w moczu,
+++ – wysokie stężenie glukozy w moczu.
>> Insulinooporność a nadwaga, niepłodność, zespół policystycznych jajników
Wysoki poziom glukozy w moczu
Stwierdzenie glikozurii może świadczyć o wielu jednostkach chorobowych, w tym:
- upośledzeniu cewek lub kanalików nerkowych (zarówno wady anatomiczne jak i zaburzenia funkcjonalne),
- niewyrównanej cukrzycy (gdy osiągnie się tzw. próg nerkowych tzn. 180 mg/dl, w bardzo poważnych stanach poziom ten może wynosić nawet 300 mg/dl),
- wrodzonym upośledzeniu zwrotnego wchłaniania glukozy (choroba genetyczna, dziedziczona w sposób autosomalny),
- zespole Fanconiego,
- chorobie Cushinga,
- guzach przysadki mózgowej,
- leczeniu hormonalnym,
- przewlekłym stresie.
Wysoki poziom cukru w moczu może pojawić się także w wielu stanach fizjologicznych, w tym w ciąży i u osób, które spożyły nadmierną ilość słodyczy.
Glukoza w moczu – co po badaniu?
Po oddaniu moczu do sterylnego pojemniczka można wrócić do uprzednio wykonywanych czynności.
Glukoza w moczu – możliwe powikłania po badaniu
Badanie glukozy w moczu jest całkowicie bezpieczne i bezinwazyjnie, dlatego też nie stwierdza się żadnych powikłań w trakcie i po ich wykonaniu.
Glukoza w moczu – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?
Badanie moczu jest jednym ze standardowych zaleceń dla kobiet w ciąży. Warto jednak pamiętać, że obecność cukru w tym materiale biologicznym jest w tym stanie całkowicie normalne.
Glukoza w moczu – czy można wykonać u dzieci?
Oznaczenie stężenia glukozy w moczu można bezpiecznie wykonywać u dzieci. Ponieważ bardzo małe dzieci, w tym niemowlęta nie kontrolują mikcji, do pobrania moczu wykorzystuje się specjalne woreczki, które przykleja się na umyte i osuszone krocze.
Glukoza w moczu – cena
Posiadając skierowanie na badania moczu, oznaczenie glukozy jest całkowicie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Dla osób, które nie posiadają ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać badanie prywatnie, koszt wykonania glukozy we krwi jest niski i na ogół nie przekracza 10 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
