Gastryna (hormon żołądkowo-jelitowy) – na czym polega jej badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest gastryna?

Gastryna jest hormonem syntetyzowanym zarówno w żołądku (przez komórki G znajdujące się w okolicy odźwiernika), jak i jelitach. Pod względem biochemicznym związek ten jest zbudowany z rozmaitych peptydów, które różnią się między sobą stopniem aktywności biologicznej i ilością aminokwasów.

Hormon gastryna spełnia w organizmie wiele funkcji. Przede wszystkim stymuluje do wydzielania kwas solny i pepsynogen. Jest to pierwszy etap złożonego mechanizmu trawienia białek. Co więcej, ten enterohormon zwiększa wydzielanie wody i wzbogacenie soku trzustkowego i żółci w jony, co z kolei usprawnia trawienie tłuszczów.

Ponadto gastryna odpowiedzialna jest za:

• regenerację śluzówki przewodu trawiennego,
• wzmożenie krążenia w obrębie żołądka,
• pobudzenie perystaltyki jelit
• wydzielanie pepsyny.

Istnieje kilka czynników, które odpowiedzialne są za pobudzenie wydzielania gastryny. Są to m.in. spożycie posiłku (jedynie te białkowe), pobudzenie nerwu błędnego, kofeina, alkohol, a także jony wapnia. Działanie hamujące na syntezę gastryny powoduje sekretyna i somatostatyna.

Nadaktywność gastryny związana jest przede wszystkim z rozwojem nadkwaśności soku żołądkowego, co jest jedną z przyczyn powstawania choroby wrzodowej żołądka i/lub dwunastnicy. Ilość tego hormonu znacznie wzrasta w przypadku długotrwałego przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), a także inhibitorów pompy protonowej.

>> Nefropatia cukrzycowa - objawy, leczenie, dieta

Gastryna – kiedy należy wykonać badanie?

Choroby, które przebiegają z upośledzeniem wydzielania gastryny, w większości przypadków obejmują zaburzenia wydzielania soku żołądkowego, długotrwałe przyjmowanie niektórych leków (których substancje aktywne mają wpływ na obniżenie pH żołądka) i uszkodzenia błony śluzowej żołądka.

Wskazaniami do wykonania oznaczenia poziomu gastryny są:

• zapalenie przełyku,
• rak żołądka,
• choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy,
• przewlekła infekcja Helicobacter pylori,
• niedokrwistość Addisona-Biermera, w wyniku zaburzeń wchłaniania witaminy B12,
• zespół Zollingera-Ellisona,
• niewydolność nerek,
• długotrwałe przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej – stosuje się je w leczeniu nadkwasoty żołądka.

>> Najczęstsze choroby trzustki (rak trzustki, zapalenie trzustki)

Gastryna – jak się przygotować do badania jej poziomu?

Materiałem biologicznym, który potrzebny jest do oznaczenia poziomu gastryny, jest krew żylna. W związku z tym do badań należy przygotować się jak do zwykłej morfologii. Aby uzyskać rzetelny i miarodajny wynik, warto zgłosić się na pobranie krwi w godzinach porannych, będąc na czczo (na ok. 8 do 12 godzin po ostatnim posiłku).

Rekomenduje się, aby na ok. 2 doby przed badaniem nie uprawiać intensywnych ćwiczeń fizycznych, nie jeść tłustych, ciężkostrawnych posiłków, nie pić alkoholu i nie palić papierosów.

Na ok. godzinę przed badaniem warto napić się szklankę wody mineralnej, co powinno ułatwić pielęgniarce wykonanie wkłucia do żyły łokciowej. Ponadto na 15 minut przed pobraniem zaleca się odpocząć w pozycji siedzącej.

Jak przebiega badanie?

Badanie na oznaczenie gastryny przebiega jak typowa morfologia. Krew pobierana jest z żyły łokciowej w pozycji siedzącej lub leżącej i umieszczana w probówce z antykoagulantem. Następnie próbka poddawana jest szczegółowej analizie w laboratorium. Wynik otrzymać można już na drugi dzień roboczy.

Gastryna – interpretacja wyniku

Zanim przystąpi się do interpretacji wyniku pomiaru gastryny, należy pamiętać o tym, że jednorazowe wykonanie badania nie jest miarodajne. Pomiar należy powtórzyć w ustalonych przez lekarza ramach czasowych. Ponadto samo oznaczenie stężenia gastryny nie jest narzędziem diagnostycznym per se. Konieczne jest ponadto wykonanie oznaczenie wartości pH treści żołądkowej.

Norma poziomu gastryny uzależniona jest od wieku osoby badanej.

Dzieci – 10-125 pg/ml

Osoby dorosłe < 100 pg/ml

Odczytanie i zinterpretowanie oznaczenia gastryny jest zajęciem bardzo specjalistycznym i wymaga zaangażowania lekarza. Bierze on pod uwagę nie tylko płeć i wiek pacjenta, ale także ogólny stan zdrowia, współwystępowanie innych chorób i rodzaj przyjmowanych przewlekle leków.

>> Proste badanie wykrywa 8 rodzajów raka. Przełom w diagnostyce nowotworów?

Wysoki poziom gastryny

Podwyższone stężenie gastryny może świadczyć o:

• sarkoidozie,
• wrzodach żołądka i/lub dwunastnicy,
• niewydolności nerek,
• zakażeniu bakterią Helicobacter pylori,
• zanikowym zapaleniu żołądka,
• anemii złośliwej,
• marskości wątroby,
• chorobach wątroby przebiegających z hiperplazją komórek G,
• nadczynności tarczycy,
• hiperkalcemii (zbyt dużej zawartości wapnia we krwi),
• zespole Zollingera-Ellisona,
• stosowaniu leków z grupy antagonistów receptora H2, a także inhibitorów pompy protonowej (obie substancje czynne powodują hamowanie syntezy kwasu solnego),
• przebytym zabiegu wagotomii, czyli przecięciu nerwu błędnego.

Niski poziom gastryny

Zbyt niski poziom gastryny jest bardzo rzadko diagnozowany. Niemniej jednak stanowi on wówczas ważny element diagnostyki kilku jednostek chorobowych.

Obniżone stężenie gastryny może świadczyć o:

• niedoczynności tarczycy,
• atrofii żołądka,
• raku żołądka.

Aby jednak móc stwierdzić poważne zaburzenia funkcjonowania żołądka, należy dodatkowo wykonać oznaczenie pepsynogenu, a także markerów nowotworowych.

Gastryna – co po badaniu?

Uzyskanie próbki do analizy poziomu gastryny jest całkowicie bezpieczne, bezinwazyjne i dobrze tolerowane przez osoby badane. Po pobraniu krwi i odczekaniu 5 minut w pozycji siedzącej można wrócić do uprzednio wykonywanych czynności.

Gastryna – możliwe powikłania po badaniu

Pobranie krwi jest zabiegiem wykonywanym rutynowo i na ogół nie wiąże się z występowaniem powikłań. Jedyne skutki uboczne mogą dotyczyć obrzęku, utworzenia się siniaka i niewielkiego bólu w miejscu wkłucia. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia żyły.

Osoby, które mają tendencję do omdleń lub zasłabnięcia w trakcie pobierania krwi, powinny poinformować o tych skłonnościach pielęgniarkę. Wykona ona wówczas badanie w pozycji leżącej.

Gastryna – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Oznaczenie poziomu glukozy można bezpiecznie wykonać u kobiet w ciąży.

Gastryna badanie – czy można wykonać u dzieci?

Badanie na poziom gastryny wykonuje się rutynowo u dzieci. Należy wówczas odnieść wynik do zakresu referencyjnego dla określonej grupy wiekowej.

Gastryna badanie – cena

Jeżeli na badanie uzyska się skierowanie gastroenterologa, wówczas koszt oznaczenia gastryny jest refundowany w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Osoby, które nie posiadają aktualnego ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać badanie prywatnie, muszą ponieść koszt oscylujący w granicach 50-60 złotych.

Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:

>> Gastryna