Kalprotektyna w kale to białko zlokalizowane w białych krwinkach, które wydzielane jest przez organizm w przypadku stanów zapalnych, ale nie tylko. Jego oznaczenia dokonuje się przede wszystkim w przypadku podejrzenia niektórych chorób jelit, a także jako narzędzie do monitorowania postępów leczenia farmakologicznego. Za pomocą kalprotektyny możliwe jest także rozróżnienie schorzeń jelit, co ułatwia wdrożenie odpowiedniej terapii.
Oznaczenie kalprotektyny w kale – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest kalprotektyna w kale?
Kalprotektyna jest białkiem produkowanym w neutrofilach (komórkach należących do układu odpornościowego). Substancja ta uwalniania jest w jelitach w odpowiedzi na atak drobnoustrojów mogących wywołać stan zapalny. Do sprawnego działania kalprotektyna wykorzystuje wapń i cynk, z którymi łączy się, aby hamować proliferację drobnoustrojów. Dzięki temu dochodzi do zablokowania namnażania się szkodliwych patogenów.
Właściwości przeciwzapalne kalprotektyny polegają również na zabezpieczaniu błony śluzowej jelit przed przyleganiem do niej wirusów i bakterii. U zdrowych osób ilość tego białka w ustroju jest śladowa. Obecność kalprotektyny świadczy o stanie zapalnym i dodatnio koreluje ze stężeniem leukocytów. Zwiększone stężenie białka obserwuje się nie tylko w kale (co świadczy o uszkodzeniu ściany jelit), ale także w moczu, ślinie i osoczu.
Kalprotektyna zaliczana jest do białek ostrej fazy, co sprawia, że parametr ten wykorzystywany jest jako czuły marker procesów zapalnych. Należy jednak pamiętać, że nie powinien on stanowić narzędzia diagnostycznego per se. Aby potwierdzić lub wykluczyć diagnose, konieczne jest oznaczenie poziomu fibrynogenu, ceruloplazminy i białka CRP.
Stężenie kalprotektyny w kale wykorzystywane jest również w monitorowaniu postępów leczenia chorób jelit. Jeżeli po zastosowanej terapii jej ilość spada, jest to dobra informacja dla lekarza i pacjenta, ponieważ świadczy o szybkiej regeneracji śluzówki jelit.
Kluczowe jest jednak, aby pamiętać, że konieczne jest wykonanie minimum dwóch pomiarów kalcytoniny w kale, aby stanowiło to punkt wyjścia do dalszej diagnostyki. Dzięki temu, że badanie jest bezinwazyjne i bezbolesne, z powodzeniem zastępuje kolonoskopię. Wpływa to na poprawę komfortu osoby badanej.
>> Zespół jelita drażliwego (IBS) – objawy, przyczyny i leczenie. Jaka dieta przy IBS?
Kalprotektyna w kale – kiedy należy wykonać badanie?
Wskazaniem do wykonania oznaczenia kalprotektyny w kale jest podejrzenie:
- zespołu jelita drażliwego,
- choroby Leśniowskiego-Crohna,
- wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
- innych stanów zapalnych jelit.
Kalprotektyna służy również do oceny stopnia zaawansowania choroby jelit. Pozwala to na lepsze dobranie sposobu leczenia i ustalenie rokowania. Parametr ten jest cenną informacją o tym, jak przebiega terapia zlecona przez lekarza. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci, ze względu na złożoność i inwazyjność niektórych procedur.
Objawy, które mogą wskazywać na stany zapalne jelit, obejmują m.in.:
- nawracające bóle brzucha,
- biegunki,
- obecność krwi w stolcu,
- spadek masy ciała,
- gorączka,
- uczucie osłabienia i zmęczenia,
- utratę apetytu,
- zaburzenia trawienia.
>> Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – objawy, przyczyny, leczenie
Kalprotektyna w kale – jak się przygotować do badania jej poziomu?
Pacjent, chcący oznaczyć poziom kalprotektyny w kale, powinien pobrać materiał biologiczny i samodzielnie zanieść go do wybranego laboratorium. Stolec należy przechowywać w szczelnym, jałowym opakowaniu (można go kupić w każdej aptece). Od momentu pobrania próbki do chwili odniesienia jej do punktu pobrań opakowanie z kałem należy przechowywać w lodówce, jednak nie dłużej niż 48 godzin.
Ważne jest, aby pobierany kał nie miał kontaktu ze środkami chemicznymi ani wodą.
Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych o działaniu przeciwzapalnym.
Kalprotektyna w kale – jak przebiega badanie?
Po oddaniu próbki do laboratorium kał poddawany jest szczegółowej analizie. Poziom kalprotektyny oznaczany jest za pomocą metody zwanej ELISA (test immunoenzymatyczny). Wykorzystuje on zdolność swoistego wiązania się przeciwciał do substancji, np. białek, antygenów, hormonów itd.
Ze względu na złożoność badania na wynik należy poczekać do kilku dni roboczych.
>> Choroba Leśniowskiego – Crohna – objawy, przyczyny. Czy choroba Crohna jest wyleczalna
Kalprotektyna w kale – interpretacja wyniku
Oznaczenie kalprotektyny w kale daje dość jednoznaczny wynik. Dzięki temu łatwo o postawienie wstępnej diagnozy, która powinna być potwierdzona dokładniejszymi badaniami.
Norma u osób dorosłych wynosi <50 μg/g.
Taki wynik wskazuje na to, że w jelitach nie toczy się żaden stan zapalny.
Wysoki poziom kalprotektyny w kale
Choroby zapalne jelit diagnozuje się, gdy stężenie kalprotektyny w kale jest wyższe niż <50 μg/g, przy czym:
- od 50 μg/g do 150 μg/g – wynik słabo dodatni. Wymaga powtórzenia lub dalszej diagnostyki. Kolejne oznaczenie zaleca się wykonać po upływie ok. 2 miesięcy od pierwszego badania,
- od 150 μg/g – oznacza aktywny stan zapalny w jelitach. Taki wynik jest bezwzględnym wskazaniem do wykonania USG, RTG i/lub kolonoskopii.
Poza chorobami jelit podwyższony poziom kalprotektyny w kale może świadczyć o:
- marskości wątroby,
- nowotworach jelita grubego,
- chorobie reumatycznej,
- zakażeniu wirusowym zapaleniem wątroby typu C (HCV),
- dużym wysiłku fizycznym,
- długotrwałym przyjmowaniu leków z grupy NLPZ, np. paracetamolu lub ibuprofenu,
- zapaleniu płuc,
- nietolerancji pokarmowych, np. białka mleka krowiego,
- zapaleniu trzustki.
Niski poziom kalprotektyny w kale
Niski poziom kalprotektyny w kale, tj. <50 μg/g, jest stanem fizjologicznym i świadczy o braku stanu zapalnego na terenie jelit.
Kalprotektyna w kale – co po badaniu?
Jedyna aktywność osoby badanej polega na pobraniu próbki kału. W związku z tym po zakończeniu tej czynności można wrócić do normalnego trybu życia.
Kalprotektyna w kale – możliwe powikłania po badaniu
Pobranie kału do probówki jest całkowicie bezbolesne i bezinwazyjne. Dlatego też nie istnieje możliwość pojawienia się jakichkolwiek powikłań po badaniu.
Kalprotektyna w kale – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?
Badanie oznaczenia kalprotektyny w kale jest bezpieczne dla kobiet w ciąży.
Kalprotektyna w kale badanie – czy można wykonać u dzieci?
Oznaczenie poziomu kalprotektyny w kale można wykonać u dzieci.
Kalprotektyna w kale – cena
Określenie stężenia kalprotektyny w kale nie podlega refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Badanie można wykonać wyłącznie prywatnie w wybranych placówkach – klinikach lub laboratoriach diagnostycznych. Rozbieżność cenowa jest jednak dość duża. Koszt waha się w zakresie od 55 do nawet 200 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
