RTG jamy brzusznej – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować. Interpretacja wyniku

Na czym polega RTG jamy brzusznej?

Badanie RTG jamy brzusznej polega na naświetlaniu brzucha wiązką promieni rentgenowskich (promieni X) wytwarzanych przez lampę rentgenowską. Promienie te przenikają częściowo przez ciało pacjenta, a następnie padają na tzw. błonę rentgenowską. Obraz może tak naprawdę powstawać na różnych rodzajach nośników, także na płycie fosforowej czy pokrytym związkami selenu detektorze. A tworzy się dzięki temu, że różne tkanki w różnym stopniu pochłaniają promienie X.

Wskazania do wykonania RTG jamy brzusznej

Badanie rentgenowskie jamy brzusznej przeprowadzane jest na zlecenie lekarza, zatem chcąc je wykonać, trzeba uzyskać odpowiednie skierowanie. Wystawiane jest ono wówczas, kiedy występują dolegliwości ze strony jamy brzusznej, których źródło można zdiagnozować tą metodą, lub kiedy trzeba przeprowadzić diagnostykę w ramach profilaktyki.

>> RTG czaszki – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

Zacznijmy od przedstawienia pilnych wskazań do wykonania RTG jamy brzusznej. Są to przede wszystkim podejrzenie niedrożności przewodu pokarmowego oraz podejrzenie jego perforacji. Dotyczą na ogół pacjentów, którzy z objawami niedrożności lub perforacji trafili do szpitalnej izby przyjęć lub bezpośrednio na SOR.

Są też sytuacje, kiedy badanie jest zlecane w trybie ambulatoryjnym. Pozostałe wskazania do RTG jamy brzusznej to m.in.:

• ostry ból brzucha o nieznanej przyczynie;
• nawracające lub przewlekłe bóle brzucha;
• nawracające lub przewlekłe nudności i/lub wymioty;
• podejrzenie rozdęcia jelita grubego i jego niedrożności;
• podejrzenie wrzodów żołądka, dwunastnicy czy jelita;
• stenoza (zwężenie) części przewodu pokarmowego, mogące prowadzić do niedrożności;
• obecność płynu w jamie brzusznej;
• choroba Leśniewskiego-Crohna;
• kamienie żółciowe;
• kamienie nerkowe;
• rozdęcie okrężnicy;
• połknięcie ciała obcego.

Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej często poprzedza wykonanie urografii, czyli badania kontrastowego nerek i dróg moczowych. Zrobienie badania RTG może być też wskazane w przypadku pacjentów z protezami/stentami w obrębie dróg żółciowych, ponieważ jest to najprostszy sposób wykazania ich drożności.

RTG jamy brzusznej – jak się przygotować?

Do badania RTG jamy brzusznej pacjent powinien się zgłosić całkowicie na czczo, natomiast dzień przed badaniem zaleca się stosowanie lekkostrawnej diety. Zwykle konieczne jest pozbycie się zawartości jelit, ponieważ utrudnia ona i zmniejsza wartość diagnostyczną badania radiologicznego. Wymaga to podania specjalnego środka farmakologicznego na 2–3 dni przed badaniem. Pacjentom zaleca się też branie preparatów przeciwwzdęciowych. O wszystkim z pewnością poinformuje lekarz wypisujący skierowanie na badanie.

>> Wzdęcia brzucha - co je powoduje? Sposoby na wzdęcia

Jak przebiega badanie RTG jamy brzusznej?

Przed badaniem RTG jamy brzusznej pacjent podpisuje zgodę na jego wykonanie, następnie pozbywa się górnej części garderoby i biżuterii. Jeśli to konieczne, pacjentowi podaje się w określony sposób kontrakt. Do zrobienia prześwietlenia trzeba się specjalnie ustawić, jak również zastosowane muszą zostać odpowiednie warunki ekspozycji.

RTG przeglądowe jamy brzusznej z kontrastem – jak wygląda?

Niekiedy przed RTG jamy brzusznej pacjentowi podaje się tzw. kontrast (środek cieniujący), czyli specjalną substancję umożliwiającą uzyskanie wyraźniejszego obrazu. W zależności od wskazań kontrast można zaaplikować doustnie, dojelitowo, dożylnie lub doodbytniczo.

>> USG transrektalne (przezodbytnicze) – co to jest? Kiedy należy je przeprowadzić i jak przebiega?

Badanie RTG jamy brzusznej z kontrastem najczęściej jest stosowane w diagnostyce choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także chorób zapalnych i nowotworowych przewodu pokarmowego. Możliwe jest jednokontrastowe i dwukontrastowe badanie jelita cienkiego. W pierwszym przypadku środek cieniujący podaje się doustnie, co pozwala na zobrazowanie jelita cienkiego i ewentualnych zmian patologicznych (np. niedrożności, perforacji) oraz umożliwia ocenę perystaltyki jelit. W drugim przypadku za pośrednictwem specjalnego zgłębnika dojelitowego podaje się mieszaninę gazu i środka cieniującego, dzięki której można przeprowadzić jeszcze dokładniejszą diagnostykę chorób jelita cienkiego.

RTG jamy brzusznej – interpretacja wyniku

Interpretację wyniku badania RTG jamy brzusznej należy pozostawić lekarzowi. Mając opis prześwietlenia, pewne informacje można jednak uzyskać przed wizytą u lekarza. Przedstawiamy najważniejsze i najczęściej spotykane określenia wykorzystywane do opisu RTG jamy brzusznej wraz z krótkim wyjaśnieniem:

• perforacja przewodu pokarmowego w RTG jamy brzusznej – oznacza, że w którymś z odcinków przewodu pokarmowego (np. w żołądku lub jelicie) powstał otwór. Możliwe przyczyny to stan zapalny, zabieg chirurgiczny lub rozwijający się nowotwór;
• rozdęcie jelita grubego w RTG jamy brzusznej – dochodzi do nagromadzenia gazów jelitowych. Rozdęcie jest charakterystyczne dla niedrożności;
• poziomy płynów w RTG jamy brzusznej – rozpoznanie poziomu płynów ma miejsce w przypadku niedrożności przewodu pokarmowego;
• megacolon toxicum w RTG jamy brzusznej – to ostre rozdęcie okrężnicy, które może być powikłaniem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub rzekomobłoniastego zapalenia jelit;
• naddatek cieniowy ściany żołądka w RTG jamy brzusznej – wskazuje na chorobę wrzodową żołądka;
• ubytki wypełnienia w RTG jamy brzusznej – wskazują na obecność ciała obcego lub nowotworu w jamie brzusznej;
• stenoza (zwężenie) w RTG jamy brzusznej – jej źródłem mogą być zmiany bliznowate lub włóknienia w obrębie przewodu pokarmowego;
• obraz „kamieni brukowych” lub „kolców róży” w RTG jamy brzusznej – w obrzękniętej błonie śluzowej jelita występują owrzodzenia, a obraz jest charakterystyczny dla choroby Leśniowskiego-Crohna.

RTG jamy brzusznej – co po badaniu?

Po badaniu z kontrastem pacjent powinien pozostać jeszcze przez ok. 1 godzinę na terenie placówki medycznej. W przypadku RTG bez kontrastu można od razu po badaniu udać się do domu.

RTG jamy brzusznej – możliwe powikłania po badaniu

Po wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego jamy brzusznej nie występują żadne powikłania. W związku z tym badanie to uważane jest za bezpieczne dla zdrowia.

RTG jamy brzusznej – czy można wykonać u kobiety w ciąży?

Robienie prześwietlenia rentgenowskiego w czasie ciąży nie jest zalecane. Jeśli jednak jest konieczne, decyzja o jego przeprowadzeniu powinna być podjęta po konsultacji  z lekarzem prowadzącym ciążę.

RTG jamy brzusznej – czy można wykonać u dzieci?

Badanie RTG jamy brzusznej w przypadku wyraźnych wskazań może być przeprowadzane u dzieci. U dzieci do 16 lat każde prześwietlenie rentgenowskie musi być odnotowane w książeczce celem monitorowania liczby i dawek promieniowania jonizującego podczas wykonywanych badań.

RTG jamy brzusznej – cena

RTG jamy brzusznej w ramach ubezpieczenia NFZ wykonywane jest bezpłatnie. Robiąc je w prywatnej poradni diagnostycznej, koszt badania najczęściej wynosi od 20 do 100 zł (w zależności od liczby projekcji, chęci otrzymania opisu wyniku etc.).

>> USG tkanek miękkich – jakie tkanki podlegają badaniu? Kiedy je wykonać i na czym polega?