FSH (folikulotropina) – na czym polega badanie hormonu folikulotropowego? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest FSH (folikulotropina)?

Hormon folikulotropowy FSH wytwarzany jest zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn przez przedni płat przysadki mózgowej. Należy jednak podkreślić, że stężenie folikulotropiny u mężczyzn po okresie dojrzewania oscyluje na podobnym, stałym poziomie (odpowiedzialna jest głównie za produkcję nasienia). Inaczej jest u kobiet. FSH zmienia się w zależności od momentu cyklu miesięcznego. Hormon odpowiedzialny jest za rozwój i dojrzewanie pęcherzyków Graffa, co wspiera produkcję innych hormonów płciowych, w tym estrogenu i progesteronu. Powoduje to zmiany w strukturze endometrium (błonie śluzowej macicy) i ułatwia zagnieżdżenie się zarodka. Najwyższe stężenie folikulotropiny obserwuje się mniej więcej w połowie cyklu miesięcznego, przed samą owulacją.

Stężenie FSH uzależnione jest od kilku czynników, w tym także przyjmowania niektórych leków, w tym antykoncepcji hormonalnej, glikozydów nasercowych i fenotiazyny.

Badanie na poziom folikulotropiny wskazane jest przede wszystkim w diagnostyce niepłodności, a także zespole policystycznych jajników, zaburzeniach funkcjonowania przysadki mózgowej oraz upośledzeniu procesu dojrzewania.

FSH (folikulotropina) – kiedy należy wykonać badanie?

Wskazaniami do wykonania oznaczenia FSH jest podejrzenie:

• niepłodności u kobiet i mężczyzn,
• chorób przysadki mózgowej,
• zespołu policystycznych jajników,
• zaburzenia miesiączkowania,
• menopauzy,
• zaburzenia procesu dojrzewania u obu płci,
• oligospermii.

Badanie hormonu folikulotropowego w większości przypadków wykonuje się w połączeniu z innymi oznaczeniami – estradiolu, testosteronu i hormonu luteinizującego (LH). Taki kompleksowy wgląd w gospodarkę hormonalną daje lekarzowi pełniejszy obraz i ułatwia postawienie rzetelnej diagnozy, a co za tym idzie – zwiększa szansę na wdrożenie skutecznego leczenia.

>> Menopauza i andropauza – podobieństwa i różnice. Objawy przekwitania u kobiet i mężczyzn

FSH (folikulotropina) – jak się przygotować do badania jej poziomu?

Materiałem biologicznym do oznaczenia poziomu FSH jest krew pobierana z żyły łokciowej. Ze względu na dobowe wahania tego hormonu, na badania należy zgłosić się w godzinach porannych. Nie trzeba być na czczo. W przypadku kobiet warto jednak pamiętać, że najbardziej miarodajny wynik, da pobranie krwi między 2. a 5. dniem cyklu miesięcznego. Przed pobraniem krwi warto wypić szklankę wody mineralnej, co ułatwi wkłucie do żyły i napływ materiału biologicznego do probówki.

Poziom FSH można również oznaczyć w moczu (środkowy strumień oddany tuż po nocnym wypoczynku).

Należy poinformować lekarza o wszystkich, przyjmowanych przewlekle lekach. Niektóre substancje aktywne (w tym głównie hormony, glikozydy naparstnicy, klomifen, cimetydyna, ketokonazol, lewadopa, kortykosteroidy i nikotyna) mogą zafałszować wynik badania, co znacznie utrudnia prawidłową diagnostykę. Nie mniej cenną informacją dla lekarza ginekologa jest fakt niedawno wykonanej scyntygrafii.

>> Zespół policystycznych jajników (PCOS) – objawy, rozpoznanie, leczenie

Jak przebiega badanie?

Badanie na oznaczenie poziomu FSH (folikulotropina) jest w pełni bezpieczne i trwa tyle, co zwykła, rutynowo wykonywana morfologia. Ze względu na komfort pacjenta, pobranie krwi z żyły łokciowej można wykonywać w pozycji siedzącej lub leżącej. Materiał biologiczny umieszcza się w specjalnej probówce pokrytej cytrynianem, co ma zapobiec tworzeniu się skrzepów krwi. Następnie próbka trafia do laboratorium, gdzie jest poddawana szczegółowej analizie. Wynik na ogół dostępny jest na drugi dzień roboczy.

FSH (folikulotropina) – interpretacja wyników

Zakresy referencyjne dla poziomu FSH (folikulotropiny) uzależnione są przede wszystkim od fazy cyklu miesięcznego kobiety. W związku z tym, udając się na pobranie krwi, należy wiedzieć, w którym dniu cyklu przypada badanie. Tę informację należy udzielić ginekologowi.

Kobiety w fazie folikularnej – 1,4-9,6 IU/l

Kobiety w trakcie owulacji – 2,3-21 IU/l

Kobiety po menopauzie – 42-188 IU/l

Dokładne zakresy referencyjne mogą różnić się w zależności od miejsca wykonywania badania.

Oznaczenie FSH najczęściej wykonuje się równolegle z hormonem luteinizującego. Prawidłowy stosunek FSH do LH powinien być zbliżony do 1. Wynik powyżej tej wartości może świadczyć m.in. o zespole policystycznych jajników, natomiast znacznie niższy o chociażby niedoczynności przysadki.

>> Insulinooporność a nadwaga, niepłodność, zespół policystycznych jajników

Wysoki poziom FSH (folikulotropiny)

Podwyższony poziom FSH (folikulotropiny) może świadczyć o:

• pierwotnej niewydolności jajników i jąder,
• zespole Turnera,
• menopauzie,
• przejściu chemioterapii lub radioterapii,
• chorobie nadnerczy,
• przedwczesnym dojrzewaniu płciowym,
• chorobie przytarczyc.

Niski poziom FSH (folikulotropiny)

Obniżony poziom FSH (folikulotropiny) może świadczyć o:

• niewydolności przysadki mózgowej (przedni płat) i/lub podwzgórza, w tym także nowotworach
• hiperprolaktynemii,
• anoreksji,
• niedożywieniu,
• długotrwałym przyjmowaniu niektórych leków,
• przewlekłym stresie,
• opóźnionym dojrzewaniu płciowym.

FSH (folikulotropina) – co po badaniu?

Badanie poziomu hormonu folikulotropowego jest rutynowe i bezpieczne dla zdrowia. Po pobraniu krwi można bez obaw wrócić do wykonywania codziennych obowiązków.

FSH (folikulotropina) – możliwe powikłania po badaniu

Badanie FSH jest bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Jedyne możliwe powikłania mogą być związane z faktem wkłucia się w żyłę łokciową i obejmują m.in. uczucie tkliwości, swędzenie, zaczerwienienie, niewielki obrzęk lub siniak.

Niektóre osoby podczas wykonywania morfologii mają tendencję do omdleń lub zasłabnięcia. O takich skłonnościach należy powiedzieć pielęgniarce, która wykonana pobranie krwi w pozycji leżącej.

FSH (folikulotropina) – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Co prawda, w teorii badanie na oznaczenie poziomu hormonu folikulotropowego można wykonywać w ciąży, jednak w praktyce nie ma to większego zastosowania. W krwi kobiet spodziewających się dziecka, stężenie FSH jest bowiem śladowe – czasami nawet niemożliwe do wykrycia.

FSH (folikulotropina) badanie – czy można wykonać u dzieci?

Badanie na poziom FSH we krwi dzieci, w tym noworodków i niemowlaków jest możliwe, jednakże najczęściej wykonuje się je w grupie wchodzącej w okres dojrzewania. Ma ono wówczas na celu diagnostykę ewentualnych zaburzeń tego procesu.

FSH (folikulotropina) badanie – cena

Jeżeli skierowanie na badanie oznaczenia poziomu FSH wystawiane jest przez lekarza ginekologa, wówczas objęte jest całkowitą refundacją w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).

Osoby bez ubezpieczenia zdrowotnego lub chcące wykonać to badanie “na własna rękę” powinny liczyć się z kosztem w granicach 40-50 złotych. Ostateczna kwota zależy przede wszystkim od cennika danego laboratorium.

Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:

>> FSH