Fosfataza zasadowa (alkaliczna) ALP – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest fosfataza zasadowa (alkaliczna)?

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) jest enzymem, który w ludzkim organizmie występuje w postaci czterech różnych izoform, różniących się nie tylko budową, ale i lokalizacją. Duże jej ilości znajdują się w nerkach, przewodach żółciowych, kościach, wątrobie i łożysku kobiet w ciąży. Warto jednak zaznaczyć, że największa aktywność ALP odnotowywana jest w kościach i wątrobie.

W osteoblastach, czyli komórkach kościotwórczych, fosfataza zasadowa (alkaliczna) odpowiada za prawidłowy wzrost kości, głównie w okresie dojrzewania. Enzym usuwa pirofosforany, czyli substancje, które powoduje zahamowanie proliferacji tkanki kostnej.

W sytuacjach patologicznych ALP jest w dużych ilościach uwalniania do krwi, gdzie zostaje zaangażowana w proces regeneracji komórek. Ma to miejsce przede wszystkim w przypadku chorób pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych, schorzeń wątroby i układu kostnego.

>> Bóle stawów - jakim chorobom towarzyszą? Dlaczego bolą stawy, co stosować na ból stawów?

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – kiedy należy wykonać badanie?

Lekarze zlecają wykonanie badania fosfatazy zasadowej (alkalicznej), gdy zgłaszają się do nich pacjenci, którzy narzekają na objawy mogące wskazywać na rozwój chorób wątroby, dróg żółciowych, a także układu kostnego.

Wskazaniami do wykonania oznaczenia stężenia fosfatazy alkalicznej są:

• obrzęki,
• zażółcenie powłok skórnych i białek gałek ocznych,
• świąd skóry,
• utrata apetytu,
• mdłości,
• ból kości i stawów,
• łatwa męczliwość,
• nieświeży oddech,
• zawroty głowy,
• zmętnienie moczu,
• ból brzucha,
• deformacje kostne,
• zwiększona tendencja do złamań kości.

>> Proste badanie wykrywa 8 rodzajów raka. Przełom w diagnostyce nowotworów?

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – jak się przygotować do badania jej poziomu?

Oznaczenie poziomu fosfatazy zasadowej (alkalicznej) wykonywane jest z krwi. Do badania należy zatem przygotować się jak do rutynowej morfologii. Najważniejsze jest to, aby do punktu pobrań zgłosić się w godzinach porannych, będąc na czczo (minimum 8-12 godzin po ostatnim posiłku). Na 2-3 doby przed podejściem do badania nie zaleca się spożywania alkoholu, palenia papierosów i uprawiania intensywnego sportu. To wszystko bowiem może zafałszować wynik.

Na godzinę przed pobraniem krwi warto napić się szklanki wody. Nawodni to żyły i ułatwi nie tylko samo wkłucie, ale także zapewni łatwiejszy przepływ materiału biologicznego do probówki.

W przypadku, gdy pacjent ma tendencję do omdleń podczas morfologii, warto poinformować o tym pielęgniarkę. Wówczas badanie zostanie wykonane w pozycji leżącej.

Jak przebiega badanie?

Badanie poziomu fosfatazy zasadowej (alkalicznej) przebiega tak samo, jak każda rutynowa morfologia. Krew pobierana jest z żyły łokciowej do probówki z cytrynianem, co zapobiega krzepnięciu. Następnie próbka materiału biologicznego oddawana jest do laboratorium, gdzie zostaje poddana szczegółowej analizie. Wynik badania można uzyskać nawet w drugim dniu roboczym.

>> RZS a choroba zwyrodnieniowa – podobieństwa i różnice

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – interpretacja wyniku

Szczegółowe zakresy referencyjne fosfatazy zasadowej (alkalicznej) uzależnione są od wieku i płci. Mogą się one różnić również w zależności od laboratorium, gdzie dokonywane jest oznaczenie.

Dzieci od 1. do 3. roku życia – 145-320 U/l

Dzieci od 4. do 6. roku życia – 150-380 U/l

Dzieci od 7. do 9. roku życia – 175-420 U/l

Chłopcy między 10. a 11. rokiem życia – 135-530 U/l

Chłopcy między 12. a 13. rokiem życia – 200-495 U/l

Chłopcy między 14. a 15. rokiem życia – 130-525 U/l

Chłopcy między 16. a 19. rokiem życia – 48-261 U/l

Dziewczynki między 10. a 11. rokiem życia – 130-560 U/l

Dziewczynki między 12. a 13. rokiem życia – 105-420 U/l

Dziewczynki między 14. a 15. rokiem życia – 70-230 U/l

Dziewczynki między 16. a 19. rokiem życia – 40-136 U/l

Dorośli – 30-120 U/l

Ze względu na złożoność wyników i ich zależność od wieku i płci, warto skonsultować je z lekarzem, który bierze pod uwagę również inne czynniki, w tym historię chorobową.

Wysoki poziom fosfatazy zasadowej (alkalicznej)

Podwyższony poziom fosfatazy zasadowej (alkalicznej) ma miejsce w przypadku:

• stanów związanych z utrudnionym odpływem żółci z wątroby do jelit, np. kamica żółciowa,
• chorób wątroby, np. nowotwory, marskość, WZW, toksyczne uszkodzenie miąższu,
• zatrucia grzybami,
• zakrzepicy żył wątrobowych,
• złamania kości,
• osteoporozy,
• krzywicy,
• choroby Pageta,
• niewydolności nerek,
• szpiczaka,
• posocznicy,
• nadmiernej aktywność przytarczyc,
• mononukleozy,
• długotrwałego przyjmowania niektórych leków, w tym beta-blokerów, antybiotyków i niektórych substancji hormonalnych.

Niski poziom fosfatazy zasadowej (alkalicznej)

Niski poziom fosfatazy zasadowej (alkalicznej) ma miejsce w przypadku:

• niedoboru witaminy C, cynku, magnezu,
• niedożywienia,
• celiakii,
• zespołu mleczno-alkalicznego,
• niedoczynności tarczycy,
• achondroplazji,
• hipofosfatazji (choroba genetyczna),
• nadmiernej podaży witaminy D.

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – co po badaniu?

Badanie na oznaczenie wartości fosfatazy zasadowej (alkalicznej) jest rutynowe, bezinwazyjne i całkowicie bezpieczne dla zdrowia. Po pobraniu krwi można bez obaw wrócić do wykonywania codziennych czynności.

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – możliwe powikłania po badaniu

Pobranie krwi jest badaniem, które na ogół jest bardzo dobrze tolerowane przez organizm. Jedyne możliwe powikłania to tkliwość, drobny obrzęk i siniak w miejscu wkłucia igły. Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się skutków ubocznych, należy tuż po pobraniu krwi, miejsce wkłucia ucisnąć jałowym gazikiem.

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Badanie na stężenie fosfatazy zasadowej (alkalicznej) można wykonywać u kobiet w ciąży. Warto jednak pamiętać, że aktywność tego enzymu w tej grupie wiekowej rośnie aż do ok. 16. tygodnia ciąży. Jest to wówczas łożyskowa forma tego związku. Lekarz prowadzący ciążę powinien zweryfikować poziom fosfatazy zasadowej w celu wykluczenia cholestazy ciążowej.

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) badanie – czy można wykonać u dzieci?

Badanie na oznaczenie fosfatazy zasadowej (alkalicznej) można wykonywać u dzieci. Warto jednak pamiętać, że w wieku nastoletnim poziom tego enzymu jest największy, co jest związane z szybkim wzrostem (głównie u chłopców). Nie jest to wówczas związane z żadną patologią.

Fosfataza zasadowa (alkaliczna) – cena

W przypadku, gdy badanie na stężenie fosfatazy zasadowej (alkalicznej) zlecane jest przez lekarza, wówczas podlega pełnej refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Osoby, które nie mają aktualnego ubezpieczenia zdrowotnego lub wykonują badania prywatnie, muszą zapłacić od 10 do 20 złotych. Dokładny koszt zależy również od placówki.

Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:

>> Fosfataza zasadowa