Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – jakie funkcje pełni? Wskazania do badania, interpretacja wyników

Co to jest wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP)?

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy jest jednym z 30 hormonów przewodu pokarmowego, którego odkrycia w 1970 roku dokonali badacze Said i Mutt. Wydzielanie VIP jest aktywowane przez napływ kwaśnej treści żołądka do dwunastnicy i odbywa się m.in. w komórkach D1 jelit, trzustce oraz w pewnych obszarach mózgu.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy pełni również szereg funkcji niezwiązanych z funkcjonowaniem układu pokarmowego, tj:

• wykazuje działanie rozkurczające w stosunku do oskrzeli (działanie bronchodylatacyjne), zwiększa wentylację,
• jest neurotransmiterem w układzie oddechowym,
• rozszerza naczynia krwionośne w krążeniu wieńcowym, płucnym, trzewnym czy obwodowym,
• obniża ciśnienie krwi,
• wykazuje silne działanie przeciwzapalne,
• pełni ważną rolę w modulowaniu układu immunologicznego,
• zwiększa wchłanianie wody oraz chlorków w jelicie krętym i czczym,
• działa inotropowo dodatnio na mięsień sercowy – zwiększa siłę skurczu serca,
• w układzie endokrynnym VIP stymuluje wydzielanie hormonów przysadkowych (m.in. ACTH –adrenokortykotropowego, LH – lutenizującego, GH – wzrostu i prolaktyny) oraz pobudza działanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza w mechanizmie obwodowym i centralnym.

Przewiduje się, że wazoaktywny polipeptyd jelitowy może mieć kluczowe znaczenie w leczeniu chorób górnych i dolnych dróg oddechowych.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – kiedy należy wykonać badanie?

Podstawowym wskazaniem do wykonania badania wazoaktywnego polipeptydu jelitowego jest podejrzenie zespołu Vernera-Morrisona, inaczej zwanym VIP-omą. Jest to guz neuroendokrynny, najczęściej lokalizuje się go w ogonie trzustki, choć spotyka się VIP-omy zlokalizowane np. w nadnerczach, jelicie cienkim czy śródpiersiu. Głównym objawem zespołu Vernera-Morrisona są przewlekłe biegunki – ich objętość wynosi nawet 20 l na dobę. Nie zanikają mimo stosowanej głodówki czy leczenia objawowego. Prowadzą m.in. do silnego odwodnienia, hipochlorhydii, hipokaliemii, astmy, osłabienia czy zaburzeń pracy serca.

Badanie wazoaktywnego polipeptydu jelitowego pozwala odróżnić przewlekłe biegunki wywołane zespołem Vernera-Morrisona od innych zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Wynika to z faktu, że guzy endokrynne wydzielają VIP – w konsekwencji jego stężenie w surowicy jest znacznie podwyższone.

>> Jonogram, czyli badanie elektrolitów – na czym polega? Normy, wskazania, przygotowanie

Badanie poziomu wazoaktywnego polipeptydu jelitowego (VIP) – jak się przygotować?

Poziom wazoaktywnego polipeptydu jelitowego jest oznaczany w surowicy pozyskanej z krwi żylnej. Na badanie należy przyjść na czczo – ostatni posiłek najlepiej spożyć ok. 18.00-19.00 dzień wcześniej, zaś samo pobranie zazwyczaj wykonuje się w godzinach porannych (między 7.00 a 10.00 rano). Na godzinę przed badaniem warto wypić dwie szklanki wody niezgazowanej. Ma to na celu nawodnienie organizmu i ułatwienie pobrania odpowiedniej ilości krwi.

Jak przebiega badanie poziomu wazoaktywnego polipeptydu jelitowego (VIP)?

Badanie jest krótkie i praktycznie bezbolesne. Może spowodować niewielki dyskomfort dla osób, które nie tolerują igieł. Krew do analizy jest zazwyczaj pobierana z żyły w dole łokciowym. Profesjonalna pielęgniarka założy zacisk powyżej miejsca wkłucia i poprosi o zaciśnięcie pięści – ma to na celu uwidocznienie żyły. Następnie przemyje skórę środkiem odkażającym i pobierze niewielką ilość krwi do specjalnej probówki. Następnie zwolni zacisk i naklei opatrunek.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – normy

Normy na stężenie wazoaktywnego polipeptydu jelitowego są takie same dla kobiet i mężczyzn, nie zależą również od wieku. Wynoszą 20-53 ng/l.

Należy dodać, że stężenie VIP jest niezmienne w ciągu dnia, nie obserwuje się wahań związanych z rytmem dnia czy cyklem miesiączkowym u kobiet.

Wyniki badania są z reguły dostępne po 3 dniach.

Wysoki poziom wazoaktywnego polipeptydu jelitowego (VIP)

Wysoki poziom VIP stwierdza się głównie w przebiegu zespołu Vernera-Morrisona, czyli guza neuroendokrynnego przewodu pokarmowego. Jest to o tyle istotne, że 50% tego typu nowotworów jest złośliwych, a w momencie postawienia diagnozy nawet ½ pacjentów ma już przerzuty (głównie do wątroby).

Niski poziom wazoaktywnego polipeptydu jelitowego (VIP)

Niski poziom wazoaktywnego polipeptydu jelitowego stwierdza się u dzieci i młodzieży chorującej na astmę oskrzelową. Spadek ten obserwuje się w momencie pogorszenia funkcji układu oddechowego, który występuje po intensywnym wysiłku. Zależność ta nie została do końca zbadana.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – jak się zachować po badaniu?

Z wynikami należy udać się do lekarza specjalisty, który może zalecić dalsze badania diagnistyczne. Jeżeli potwierdzą one zespół Vernera-Morrisona (poziom VIP oznacza się głównie w tym celu), należy rozpocząć terapię. Jej przebieg zależy od stanu pacjenta i zazwyczaj składa się z:

• leczenia nakierunkowanego na zmniejszenie liczby przerzutów,
• chemoembolizacji,
• radioablacji,
• terapii izotopowej.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – skutki uboczne po badaniu

Badanie jest szybkie i nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Osoby, które są bardziej wrażliwe na pobranie krwi, mogą narzekać na niewielki ból i tkliwość w miejscu wkłucia. W niektórych przypadkach może pojawić się zaczerwienienie i niewielki krwiak, który samoistnie ustąpi po kilku dniach.

>> Preparaty usuwające nadmiar wody z organizmu

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Badania laboratoryjne są bezpieczne do przeprowadzenia również u kobiet w ciąży. Ciąża nie predysponuje do większego prawdopodobieństwa zachorowania na zespół Vernera-Morrisona, jednak kobiety ciężarne również mogą chorować na ten nowotwór. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, należy zbadać poziom VIP.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – czy badanie można wykonać u dziecka?

Badanie stężenia wazoaktywnego polipeptydu jelitowego jest wykonywane również u dzieci. Podstawą do jego przeprowadzenia jest obserwowana nietolerancja glukozy, przy czym nie prowadzi to do rozwoju cukrzycy. Czynnikiem wywołującym ten stan jest guz nowotworowy o takim samym charakterze jak u dorosłych.

Wazoaktywny polipeptyd jelitowy (VIP) – cena badania

Cena oznaczenia VIP zależy od wielu zmiennych, m.in. od miasta czy laboratorium wykonującego. Średni koszt wynosi 200 złotych.

>> Morfologia krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie