Poziom leptyny – na czym polega badanie? Normy i wskazania do jego określenia, przygotowanie do badania

Co to jest leptyna?

Leptyna bywa również nazywana „hormonem przeciwotyłościowym”. W rzeczywistości jest to białko zbudowane z 146 aminokwasów, produkowane przez adipocyty, czyli komórki białej tkanki tłuszczowej. Oznacza to, że jej ilość w organizmie w dużej mierze zależy od zasobów tejże tkanki.

Mimo że leptyna powstaje w tkance podskórnej, bardzo szybko uwalniana jest do krwioobiegu. Tą drogą trafia do mózgu i po wychwyceniu przez specjalne receptory wpływa na hamowanie wydzielania neuropeptydu Y (pobudzającego apetyt), a w konsekwencji aktywuje ośrodek sytości zlokalizowany w podwzgórzu. Jej podwyższone stężenie powoduje uczucie sytości, przyspieszenie metabolizmu i szybsze spalanie tłuszczów.

>> Bezpieczne odchudzanie

Leptyna ma również wpływ na wiele innych procesów zachodzących w naszym organizmie. Należy do nich udział w:

• termogenezie (regulowaniu temperatury ciała),
• procesie dojrzewania płciowego (poprzez wpływ na hormony płciowe powstające w jajnikach),
• procesie wzrostu,
• regulacji ciśnienia krwi,
• procesie mineralizacji kości,
• prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,
• regulacji płodności (zasada podobna jak w procesie dojrzewania płciowego),
• produkcji hormonów LH, PRL, GH, FSH.

Wskazania do wykonania badania stężenia leptyny we krwi

U osób, które cierpią na nadwagę lub otyłość, stale występuje podwyższone stężenie leptyny we krwi. Gdy stan ten się przedłuża, mózg przyzwyczaja się do niego i przestaje prawidłowo reagować. W takiej sytuacji dochodzi do tzw. leptynooporności. Jest to pierwsze wskazanie do wykonania badania w kierunku stężenia leptyny we krwi. Osoby ze znaczną otyłością, które cierpią na napady kompulsywnego objadania się, chorzy z zaburzeniami odżywiania, niekontrolowanymi napadami głodu – to największa grupa badanych w kierunku zawartości omawianego hormonu. Pozostałą część stanowią kobiety z nadwagą, które mają problemy z miesiączkowaniem lub płodnością, pacjenci, którzy planują odchudzanie lub zgłaszają problemy z uzyskaniem efektów tego procesu. Również pacjenci borykający się z cukrzycą typu 2. powinni regularnie oznaczać poziom leptyny.

Badanie poziomu leptyny we krwi – jak się przygotować?

Określenie poziomu leptyny we krwi nie różni się w znaczący sposób od innych badań biochemicznych. Aby je wykonać, należy pobrać próbkę krwi żylnej, najlepiej w godzinach porannych, kiedy pacjent jest wypoczęty.

Przed badaniem należy pamiętać jedynie o tym, żeby być na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek należy spożyć 8-10 godzin wcześniej. Istotne jest również, aby prawidłowo się nawodnić, pijąc zalecane ilości płynów w postaci zwykłej wody (30 ml na każdy kg masy ciała). Jest to o tyle istotne, że osoby otyłe mają tendencję do zmniejszonej zawartości wody w organizmie.

>> Dieta cukrzycowa – co jeść przy cukrzycy typu 2?

Jak przebiega i ile trwa badanie?

Badanie poziomu leptyny trwa kilka chwil. Jest praktycznie bezbolesne, może stanowić problem jedynie dla osób, które „mdleją na widok igły”. Bezpośrednio po jego wykonaniu można udać się do domu, nie wymaga bowiem okresu oczekiwania, jak ma to miejsce np. w przypadku testów obciążenia glukozą.

Poziom leptyny we krwi – interpretacja wyników

Oczekiwanie na wynik trwa nieco dłużej niż w przypadku innych badań biochemicznych. Może wynosić nawet 9 dni roboczych.

Zdrowe osoby dorosłe o prawidłowej masie ciała powinny się spodziewać wyników w granicach normy. Wartości referencyjne są różne dla kobiet i mężczyzn (co wynika z różnej zawartości tkanki tłuszczowej) i wynoszą odpowiednio:

• 1-5 ng/dl dla mężczyzn,
• 7-13 ng/dl dla kobiet.

Kobiety mają z reguły 2-3 razy więcej tego hormonu niż mężczyźni o takim samym poziomie BMI, tej samej rasy czy w tym samym wieku. Na ilość hormonu wpływa również pora dnia (najwyższy poziom jest w nocy i w godzinach porannych, najniższy od godzin przedpołudniowych do północy).

>> Kalkulator BMI

Wysokie stężenie leptyny we krwi

Wartości mogą być fałszywie zawyżone, gdy pacjent przyjmuje leki z grupy kortykosteroidów, doustne preparaty hormonalne lub insulinę.

Fizjologicznie podwyższone poziomy obserwuje się u osób otyłych. W przypadku, gdy wyniki znacznie przekraczają wartości referencyjne, należy spodziewać się, że u danego pacjenta występuje leptynooporność. Jest to stan o tyle niebezpieczny, że powoduje zaburzenia łaknienia i przekłada się na dalsze tycie, spadek możliwości spalania tkanki tłuszczowej oraz nasilenie procesu insulinooporności.

>> Czynniki rozwoju insulinooporności

Niskie stężenie leptyny we krwi

U osób otyłych, u których występuje niski poziom leptyny, można podejrzewać, że jest to pierwotna przyczyna tycia. W bardzo rzadkich przypadkach taki wynik może być skutkiem mutacji genu kodującego receptor leptyny. Wówczas jest to wada wrodzona, nienabyta.

Poziom leptyny we krwi – postępowanie po badaniu

Gdy wyniki badania wskazują na leptynooporność, pacjent powinien robić wszystko, aby obniżyć jej poziom. Najskuteczniejszą metodą jest schudnięcie – spadek masy ciała o 10% powoduje spadek hormonu o nawet 50%. Konieczne jest również włączenie umiarkowanego ruchu.

W przypadku, gdy poziom jest zbyt niski, osoby chcące schudnąć powinny przyjmować leki zawierające ten hormon. Są one wydawane jedynie na wyraźne wskazanie lekarza specjalisty.

Poziom leptyny we krwi – czy można wykonywać u kobiet w ciąży?

Na skutek syntezy przez łożysko oraz w wyniku wzrostu masy ciała poziom leptyny w czasie ciąży ulega znacznemu wzrostowi. Największe wartości osiąga w II trymestrze, natomiast po porodzie szybko powraca do wartości sprzed ciąży.

Odnotowano, że poziom leptyny jest wyższy u kobiet, które borykają się ze schorzeniami indukowanymi ciążą – cukrzycą, nadciśnieniem czy stanem przedrzucawkowym. W związku z tym oznaczenie poziomu omawianego hormonu jest zasadne, gdy występuje podejrzenie występowania stanów patologicznych.

>> Wszystko, co musisz wiedzieć o cukrzycy ciążowej

Poziom leptyny we krwi – czy można określić u dzieci?

Podobnie jak u dorosłych, również u otyłych dzieci należy określić poziom leptyny. Jest to szczególnie istotne wśród tych maluchów, u których w rodzinie występują przypadki znacznej nadwagi i otyłości.

Nadmierna masa ciała w młodym wieku znacznie szybciej predysponuje do występowania schorzeń cywilizacyjnych, pogorszenia jakości życia czy występowania wad postawy. Mając to na uwadze, warto wdrożyć zdrowe nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną mające na celu utratę kilogramów. Wraz z redukcją wagi poziom leptyny powinien wrócić do wartości referencyjnych (ok. 9 ng/dl).

Poziom leptyny we krwi – cena badania

Badanie poziomu leptyny jest refundowane, jeżeli pacjent posiada skierowanie. Z reguły wystawia je endokrynolog, gastrolog lub diabetolog.

W przypadku braku skierowania badany musi liczyć się z wydatkiem rzędu 100 zł. Cena może wahać się w zależności od laboratorium.