USG stawów – jakie schorzenia wykrywa? Rodzaje badania i wskazania do wykonania

Na czym polega USG stawów?

Badanie ultrasonograficzne stawów jest bezbolesne i nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Można je wielokrotnie powtarzać, jeżeli wymaga tego proces leczenia lub diagnostyka.

USG wykonuje się przy użyciu urządzenia zwanego ultrasonografem. Składa się on z dwóch zasadniczych części: komputera z monitorem oraz głowicy. Głowica emituje fale ultradźwiękowe o częstotliwości niesłyszalnej dla ludzkiego ucha. Z łatwością przenikają one przez skórę i rozchodzą się wewnątrz badanego stawu. Natrafiają tam na tkanki o różnej strukturze i twardości, od których odbijają się pod różnym kątem, a następnie wracają do głowicy. Ta z kolei wysyła dane do monitora, gdzie zostają przekształcone na obraz. Ma on postać plam o różnym odcieniu szarości.

>> Strzelające stawy - co robić?

USG stawów można wykonać również wtedy, gdy staw jest w ruchu. Fakt ten zwiększa rangę całego badania oraz rozszerza jego możliwości diagnostyczne.

Badanie znajduje zastosowanie w diagnostyce:

• poważniejszych i mniej poważnych zmian pourazowych,
• stanów zapalnych,
• chorób stawów i innych struktur z nimi związanych.

>> Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) - przyczyny i leczenie

USG stawów – kiedy należy wykonać badanie?

Lista objawów wskazujących na potrzebę wykonania badania ultrasonograficznego jest dosyć długa, ponieważ staw obejmuje wiele struktur. Zależnie od rodzaju pełni różne funkcje i może w odmienny sposób manifestować stany chorobowe. Wśród powodów, dla których lekarz zleci wykonanie omawianego badania, znajduje się:

• uraz stawu lub struktur z nim związanych – kości, więzadeł, ścięgien, tkanek miękkich,
• zaczerwienienie, tkliwość i obrzęk stawu,
• ograniczenie zakresu ruchów w obrębie stawu,
• różnego rodzaju zespoły bólowe,
• ograniczenie siły mięśniowej,
• kontrola postępów leczenia,
• przy zdiagnozowanym złamaniu USG stanowi uzupełnienie badania rentgenowskiego,
• podejrzenie zapalenia kaletek,
• wysięk obecny w stawie,
• poszukiwanie ciał obcych, które mogły się dostać w wyniku urazu lub wypadku,
• diagnostyka choroby zwyrodnieniowej i reumatoidalnej stawów,
• kontrola po wszczepieniu protezy stawu,
• działanie wspomagające przy różnych procedurach medycznych, np. biopsji czy punkcji,
• wykrycie w badaniu palpacyjnym zmian w postaci guzów lub torbieli.

>> Jakim chorobom towarzyszą bóle stawów?

USG stawów – jak się przygotować?

Samo badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Można je wykonać o dowolnej porze dnia. Warto ubrać wygodne ubrania, które nie będą krępowały ruchów i łatwo dadzą się podciągnąć lub zsunąć (badany staw musi być odkryty). Bardzo ważne jest, aby zabrać ze sobą komplet badań wykonywanych w obrębie danego stawu (może to być RTG, biopsja, USG lub inne). Przydatna jest zwłaszcza dokumentacja w postaci zdjęć. Pozwoli to ocenić wielkość, charakter i kierunek zmian (czy zachodzi proces gojenia, czy wprost przeciwnie). Takie postępowanie znacznie skraca proces diagnostyczny i prowadzi do szybszego wdrożenia właściwej terapii.

>> Co powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy?

Jak przebiega badanie USG stawów?

Badanie ultrasonograficzne stawów jest wykonywane w pozycji siedzącej lub leżącej, co zależy od tego, jakiego stawu dotyczy. Przy wykonywaniu USG nadgarstka wykorzystuje się również stoliki i wałki umożliwiające odpowiednie ułożenie dłoni.

Przed przystąpieniem do badania, lekarz przeprowadzi z pacjentem wywiad dotyczący objawów, przyjmowanych leków czy dotychczas wykonanych badań. Następnie na skórę oraz głowicę nakłada żel, który ułatwia przesuwanie sondy i przenikanie fal wewnątrz badanego stawu. W trakcie USG ocenie podlegają wszystkie struktury badanego stawu. Zaobserwowane zmiany patologiczne zostają zmierzone i dokładnie opisane.

USG stawu trwa ok. 15-20 minut. Na koniec pacjent otrzymuje wynik w postaci zdjęć (zarejestrowanych na specjalnym papierze lub nośniku) oraz dokładnego opisu.

>> Zwichnięcie stawu - objawy i leczenie. Kto jest narażony na zwichnięcia stawów?

USG stawów – rodzaje

Badaniu USG może być poddany każdy staw w organizmie, przy czym różne są wskazania do ich wykonania:

• staw barkowy – w diagnozie m.in. syndromu bolącego barku wskazanie do wykonania to chroniczne i nawracające bóle, ograniczenie ruchomości i osłabienie mięśni,
• staw kolanowy – wskazany głównie w celu monitorowania postępów leczenia po przebytym urazie lub w trakcie fizjoterapii,
• staw łokciowy – w diagnozie np. łokcia tenisisty lub golfisty, zespołu kanału nerwu łokciowego, stanów zapalnych czy guzów, jest badaniem niezwykle dokładnym, gdyż wszystkie struktury stawu łokciowego znajdują się tuż pod skórą,
• nadgarstka i ręki – wskazaniem do wykonania są ograniczenia w zacisku dłoni, obrzęki, przebyte urazy, zaburzenia czucia, wskazane również jako kontrola procesów leczenia,
• staw biodrowy – ma zastosowanie głównie u osób starszych i z osteoporozą, zazwyczaj diagnozuje się obecność płynu w stawie (biodro trzaskające),
• staw skokowy i stopa – ma zastosowanie u sportowców, osób czynnie uprawiających biegi, zazwyczaj diagnozuje urazy w obrębie stawu.

USG stawów – postępowanie po badaniu

Dalsze postępowanie jest uzależnione od otrzymanych wyników. W niektórych przypadkach niezbędna może być dalsza diagnostyka, w innych wdrożenie procesu leczenia czy odpowiednia rehabilitacja. Z wynikiem badania na pewno należy udać się do specjalisty np. ortopedy, który wyda odpowiednie zalecenia.

>> Czym jest remisja w reumatoidalnym zapaleniu stawów? Jak leczyć RZS, by osiągnąć remisję?

USG stawów – skutki uboczne po badaniu

USG stawów jest badaniem w pełni bezpiecznym, niepowodującym negatywnych skutków zdrowotnych. Procedura jest na tyle krótka, że nie towarzyszy jej zmęczenie czy dyskomfort. Nie wymagane jest znieczulenie, które mogłoby powodować osłabienie. Badany bezpośrednio po USG może powrócić do codziennych czynności.

USG stawów – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

USG stawów może być również przeprowadzone u kobiet w ciąży. Fale ultradźwiękowe nie wykazują negatywnego wpływu na rozwijające się dziecko, więc można je wykonać w każdym trymestrze. Badanie bywa przydatne w diagnozie takich schorzeń jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

USG stawów – czy można wykonać u dzieci?

USG stawów biodrowych jest wykonywane u wszystkich niemowląt. Stanowi badanie przesiewowe w kierunku dysplazji, która nieleczona może prowadzić do zwichnięcia stawu biodrowego. Badaniu USG mogą podlegać również inne stawy dziecka. Zazwyczaj są one zlecane w przypadku kontuzji lub urazu, jako alternatywa dla bardziej szkodliwego zdjęcia rentgenowskiego. 

>> Zmiany przeciążeniowe stawów: łokieć tenisisty, zespół cieśni nadgarstka, kolano biegacza

USG stawów – cena badania

Cena badania w dużej mierze zależy od tego, jakiego stawu dotyczy. Wpływ mają również miejsce wykonywania, doświadczenie lekarza czy to, kiedy jest przeprowadzone (badania w weekend i święta są z reguły droższe). Generalnie koszt USG zaczyna się od 200 złotych w górę.