RTG kolana – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

Na czym polega RTG kolana?

RTG kolana, inaczej badanie rentgenowskie stawu kolanowego, to podstawowe badanie wykorzystywane w ramach diagnostyki w ortopedii i traumatologii. Polega na naświetlaniu stawu kolanowego wiązką promieni rentgenowskich (promieni X), wytwarzanych przez urządzenie zwane lampą rentgenowską. Promienie te częściowo przenikają przez ciało pacjenta, a następnie padają na tzw. błonę rentgenowską. W związku z tym, że tkanki w różnym stopniu pochłaniają promienie X, tworzy się obraz.

>> RTG jamy brzusznej – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować. Interpretacja wyniku

Wskazania do wykonania RTG kolana

Wśród wskazań do zrobienia prześwietlenia RTG kolana wymienia się m.in.:

• bóle kolana (urazowe i przewlekłe);
• urazy kolan powstałe podczas aktywności fizycznej, w wyniku wypadku etc.;
• podejrzenie złamania kości długich oraz złamania lub zwichnięcia rzepki;
• zmiany zapalne w stawie kolanowym;
• zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu kolanowego;
• wady genetyczne w obrębie stawu kolanowego;
• wady rozwojowe w obrębie stawu kolanowego;
• zmiany nowotworowe w obrębie stawu kolanowego;
• niestabilność kolana.

RTG kolana robi się także niekiedy w przebiegu takich chorób, jak dna moczanowa, choroba Larsena-Johanssona, choroba Osgooda-Schlattera, reumatoidalne zapalenie stawów.

>> Jakim chorobom towarzyszą bóle stawów?

RTG kolana – kiedy się je robi? Kryteria ottawskie

Przed podjęciem decyzji o konieczności wykonania RTG stawu kolanowego lekarz powinien upewnić się, że takie badanie w określonym przypadku rzeczywiście jest zasadne. Pomocne w tym zakresie są tzw. kryteria ottawskie. Ich zastosowanie umożliwia redukcję niepotrzebnych badań radiologicznych o ok. 80%.

RTG kolana powinno zostać zlecone, jeśli stwierdzono którykolwiek z poniższych czynników:

• wiek powyżej 55 lat;
• izolowana bolesność uciskowa rzepki (bez innych obrażeń);
• bolesność uciskowa głowy strzałki;
• brak możliwości zgięcia w stawie kolanowym do kąta prostego;
• brak możliwości pełnego obciążenia nogi po urazie oraz w trakcie badania na SOR (niemożność przejścia 4 metrów przy pełnym obciążeniu nogi).

RTG kolana – jak się przygotować?

Badanie rentgenowskie kolana nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, więc jeśli tylko istnieje taka możliwość, może zostać przeprowadzone niezwłocznie. Pamiętajmy jednak, że do jego wykonania potrzebne jest skierowanie od lekarza.

>> Co powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy?

W dniu badania warto założyć luźne spodnie dresowe, a w lecie np. sukienkę lub krótkie spodenki, tak aby można było wykonać badanie bez konieczności rozbierania się. W przeciwnym razie osoba wykonująca prześwietlenie z pewnością poprosi o zdjęcie dolnych części garderoby. Jeśli w przeszłości były już robione RTG kolana lub inne badania obrazowe, warto zabrać ze sobą pełną dokumentację medyczną.

Jak przebiega badanie RTG kolana?

Pacjent po zgłoszeniu się do punktu diagnostycznego proszony jest o podpisanie zgody na badanie rentgenowskie. Kobiety w wieku rozrodczym powinny dodatkowo wypełnić kartę informacyjną dotyczącą ewentualnej ciąży lub jej braku.

Później pacjent proszony jest o przygotowanie do badania, np. zdjęcie części ubrań w specjalnie do tego przeznaczonym pomieszczeniu. Gdy pacjent jest gotowy, przechodzi do pracowni rentgenowskiej, a tam technik diagnosta ustawia go w odpowiedniej pozycji i przekazuje zalecenia dotyczące czasu, przez jaki powinien w niej pozostać.

W ramach badania RTG stawu kolanowego najczęściej wykonuje się cztery projekcje: przednio-tylną i boczną, a także zdjęcie tunelowe (nazywane też projekcją półosiową) i zdjęcie osiowe.

Badanie RTG dotyczy obu kolan, tak aby można było później je ze sobą porównać. Wynik „zdrowego” kolana traktuje się jako swego rodzaju punkt odniesienia.

>> RTG czaszki – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

RTG kolana – interpretacja wyniku

Interpretację wyniku badania rentgenowskiego stawu kolanowego należy pozostawić lekarzowi. Warto jednak wiedzieć, jakie zmiany może uwidocznić prześwietlenie.

Choć RTG nie jest badaniem tak czułym, jak choćby ultrasonografia (USG) czy rezonans magnetyczny (MRI), to pozwala wykazać zmiany w obrębie:

• kości udowej (ewentualne złamanie);
• kości piszczelowej;
• powierzchni stawowych;
• wyniosłości międzykłykciowej;
• dołu międzykłykciowego;
• układu kostno-chrzęstnego (ewentualne złamania);
• kości miękkich (pogrubienie).

Rentgen kolana nie jest za to w stanie zobrazować tkanek miękkich, w tym uszkodzeń więzadeł. Dlatego w przypadku ich podejrzenia pacjent najczęściej kierowany jest na rezonans.

>> Rezonans magnetyczny głowy – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

RTG kolana – co po badaniu?

Po badaniu rentgenowskim kolana pacjent może udać się do domu, nie musi dopełniać żadnych dodatkowych czynności. Jeśli nie jest mu potrzebny opis, wynik badania może odebrać w ciągu kilkunastu minut. Na opis zwykle trzeba czekać ok. 1–2 dni roboczych. Z odebranym wynikiem RTG stawu kolanowego powinien udać się do lekarza specjalisty (ortopedy) na konsultację, który powie, co dalej i zaplanuje ewentualne leczenie.

>> USG tkanek miękkich – jakie tkanki podlegają badaniu? Kiedy je wykonać i na czym polega?

RTG kolana – możliwe powikłania po badaniu

Dawka promieniowania X wykorzystywana do badania jest możliwie jak najmniejsza do uzyskania wartościowego diagnostycznie obrazu. W związku z tym badanie jest dla pacjenta bezpieczne i nie niesie za sobą żadnych skutków ubocznych.

RTG kolana – czy można wykonać u kobiety w ciąży?

Ciążę traktuje się jako przeciwwskazanie do wykonania rentgena kolana. Czasami jednak przeprowadzenie takiego badania staje się koniecznością. W takim przypadku decyzja  o zrobieniu prześwietlenia powinna być podjęta przez lekarza prowadzącego ciążę w porozumieniu ze specjalistą zlecającym RTG stawu kolanowego.

RTG kolana – czy można wykonać u dzieci?

Jeśli tylko wykonanie RTG kolana jest zasadne, badanie może być przeprowadzone u dziecka bez względu na wiek. Co istotne jednak, w przypadku dzieci do 16. roku życia każde badanie z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego musi być odnotowane w Książeczce Zdrowia Dziecka w celu monitorowania liczby wykonywanych badań z użyciem promieniowania jonizującego oraz przyjętych przez dziecko dawek. Dlatego na badanie oprócz skierowania trzeba zabrać ze sobą dodatkowo Książeczkę Zdrowia Dziecka.

RTG kolana – cena

Badanie RTG stawu kolanowego można wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (dotyczy osób ubezpieczonych), wtedy jest ono całkowicie bezpłatne. W razie braku ubezpieczenia lub chęci szybkiego zrobienia prześwietlenia na rentgen można udać się do placówki prywatnej. Choć ceny pomiędzy ośrodkami mogą się nieco różnić, to zazwyczaj zdjęcie RTG kolana z opisem kosztuje od 50 do 100 zł. O szczegóły dotyczące kosztu badania najlepiej pytać w wybranym punkcie diagnostycznym.

>> Tomografia głowy – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować. Interpretacja wyniku