Parathormon jest hormonem polipeptydowym produkowanym przez niewielkie gruczoły parzysto umiejscowione w bocznych częściach tarczycy. Podstawowym zadaniem związku jest regulacja hormonalnej gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Nadmiar parathormonu towarzyszy zazwyczaj nadczynności przytarczyc, a także ostrej i przewlekłej niewydolności nerek. Zwiększone stężenie sugeruje również rozwijający się nowotwór nerek. Do przyczyn niedoboru hormonu zaliczane są zapalenia, schorzenia autoimmunologiczne oraz urazy. Objawy zaniżonego stężenia związku to liczne parestezje, niekontrolowane skurcze mięśni i ogólne zmęczenie.
Parathormon – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Czym jest parathormon?
Parathormon to hormon polipeptydowy złożony z 84 aminokwasów o masie cząsteczkowej 9,4 kDa. W organizmie człowieka produkowany jest przez przytarczyce z preproparathormonu, będącego peptydem 115-aminokwasowych. Jego główne zastosowanie polega na regulacji hormonalnej gospodarki wapniowo-fosforanowej. Zmniejszone stężenie wapnia w surowicy krwi doprowadza do zwiększonego uwalniania i degradacji parathormonu.
Docelowym miejscem wchłaniania parahormonu są nerki i kości. Związek doprowadza do zwiększonego uwalniania wapnia – pierwiastka biorącego udział w regulacji hormonalnej i metabolicznej.
Parathormon – kiedy należy wykonać badanie?
Badanie stężenia parathormonu w organizmie wykonywane jest w celu wykrycia i monitorowania zaburzeń związanych z gospodarką wapniowo-fosforanową. Wskazaniem do testu jest diagnostyka niedoczynności przytarczyc. Niedobór PTH może bowiem prowadzić do niedoczynności tego gruczołu i obniżonego poziomu wapnia we krwi.
Innym wskazaniem do oznaczenia hormonu jest monitorowanie choroby osteoporotycznej. Schorzenie związane jest z utratą masy kostnej i zwiększonym ryzykiem złamań. Wartość PTH jest pomocna w ocenie nasilenia choroby. Parathormon badany jest w celu oceny działania leków stosowanych w leczeniu chorób przytarczyc. Niektóre leki, takie jak witamina D, zażywane w leczeniu chorób przytarczyc mogą wpłynąć na stężenie PTH we krwi.
Wskazaniami do pomiaru parathormonu jest również podejrzenie takich schorzeń jak:
- hipokalcemia bądź hiperkalcemia,
- zmiany nowotworowe,
- choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy,
- choroby nerek (w tym kamica nerkowa).
Na badanie parathormonu należy się zgłosić po zaobserwowaniu objawów hiperkalcemii. Należą do nich:
- bóle głowy,
- zaburzenia koncentracji,
- osłabienie mięśni,
- nudności i wymioty,
- obniżony nastrój.
Oznaczenie PTH jest przydatne w przypadku zatrucia witaminą D. Hormon oznaczany jest także u pacjentów po zabiegu operacyjnym usunięcia przytarczyc. Badanie pozwala na ocenę skuteczności procedury. Parathormon jest również nieustannie monitorowany u pacjentów poddawanych hemodializom.
>> Jonogram – czym jest, wskazania do wykonania. Jak interpretować wyniki jonogramu?
Badanie parathormonu – jak się przygotować?
Pacjent powinien zgłosić się na badanie parathormonu na czczo, ostatni posiłek spożywając co najmniej 8 godzin przed planowaną wizytą. Przed wykonaniem testu warto poinformować specjalistę o przyjmowanych lekach, alergiach oraz chorobach, które mogą mieć wpływ na wynik.
Jak przebiega badanie parathormonu?
Badanie parathormonu polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej.
Parathormon – interpretacja wyniku
Czas oczekiwania na wyniki badania parathormonu wynosi zazwyczaj 1 dzień. Dopuszczalna norma w organizmie wynosi od około 10 do 60 pg/mL. Niektóre placówki podają jednak wartości od 20 do 30 pg/mL.
Oznaczenie hormonu jest często wykonywane w pakiecie, razem z badaniem wapnia, fosforanów i witaminy D. Analizowane jednocześnie wyniki testów dają kompleksowy obraz gospodarki wapniowo-fosforowej. Komplet badań pozwala również na trafniejsze dobranie farmakoterapii w przypadku niedoborów.
>> Tężyczka jawna i utajona. Objawy, na czym polega napad tężyczki
Wysoki poziom parathormonu
Zawyżone stężenie parathormonu we krwi sugeruje o pierwotnej nadczynności przytarczyc. Guzki obecne na gruczole zwiększają produkcję PTH, co przekłada się również na usprawnioną produkcję wapnia. To z kolei prowadzi do hiperkalcemii. Wysoki poziom hormonu może też wskazywać na wtórną nadczynność przytarczyc, powstałą na skutek ostrej bądź przewlekłej niewydolności nerek. Schorzenie narządu często współwystępuje z hipokalcemią.
Zwiększone stężenie parathormonu to sygnał, który w niektórych przypadkach może sugerować zmiany nowotworowe. Szczególnym zagrożeniem są nowotwory piersi i płuc. Wysoki poziom wskazuje również na zatrucie witaminą D w wyniku przedawkowania danej grupy związków.
Niski poziom parathormonu
Niskie stężenie parahormonu, tak samo wysoki poziom, może wskazywać na szereg zaburzeń funkcjonowania organizmu. W większości przypadków stan ten towarzyszy niedoczynności przytarczyc. Niski poziom PTH sugeruje niedobór wapnia bądź witaminy D. W tym przypadku zalecana jest suplementacja związków. Obniżone wartości parathormonu w poszczególnych przypadkach towarzyszą zmianom nowotworowym bądź długotrwałej radioterapii.
Zaburzone wydzielanie parathormonu przez przytarczyce często poprzedzają zaburzenia w obrębie stężenia wapnia w surowicy.
Najczęstszym objawem niedoboru parathormonu jest tzw. tężyczka. Przypadłość polega na niekontrolowanych, symetrycznych skurczach mięśni, spowodowanych zasadowicą oddechową bądź zaburzeniami elektrolitowymi. Symptomami tężyczki są mrowienia, bolesne skurcze mięśni, a także częste drżenia.
Parathormon – skutki wysokiego stężenia
Zwiększone stężenie PTH wymaga natychmiastowej konsultacji ze specjalistą celem dobrania odpowiedniego leczenia i dalszej diagnostyki. Do długotrwałych skutków wysokiego PTH należą:
- zaburzone funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego,
- osłabione kości,
- zwiększone ryzyko osteoporozy,
- zaburzenia płodności.
Parathormon – postępowanie po badaniu
Po wykonanym badaniu parathormonu można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Wykraczające poza normę wartości wymagają dalszej konsultacji ze specjalistą.
Parathormon – możliwe skutki uboczne
Badanie parathormonu w większości przypadków nie wiąże się z obecnością działań niepożądanych. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić następujące skutki uboczne:
- osłabienie,
- infekcje/zakażenia,
- uszkodzenie nerwów,
- uszkodzenie żyły, tętnicy lub ścięgna,
- miejscowe reakcje alergiczne.
Badanie parathormonu – czy można wykonać u kobiet w ciąży?
Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania parathormonu u kobiet w ciąży. Stężenie hormonu w I trymestrze spada, co jest naturalnym zjawiskiem. Wartości związku mieszczą się w dolnym przedziale normy, na poziomie 10-30% średnich wartości dla kobiety ciężarnej. W kolejnych trymestrach poziom ten stopniowo wzrasta. Po porodzie parathormon wraca do optymalnego poziomu.
Badanie parathormonu – czy można wykonać u dzieci?
Badanie parathormonu może być z powodzeniem wykonywane u dzieci.
Badanie parathormonu – cena
Cena badania parathormonu zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 45-55 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
