Kwas moczowy we krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Czym jest kwas moczowy?

Kwas moczowy to organiczny związek chemiczny, stanowiący jeden z końcowych produktów przemiany materii. Jego optymalna ilość we krwi wskazuje na zachowaną równowagę między produkcją a wydalaniem substancji. Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu zasad purynowych pochodzących z pokarmu. 75% związku wydalanego zostaje przez nerki wraz z moczem. Pozostałe 25% przechodzi do układu pokarmowego, gdzie jest rozkładane przez bakterie jelitowe.

Kwas moczowy we krwi – kiedy należy wykonać badanie?

Szczególnym wskazaniem do badania kwasu moczowego we krwi jest podejrzenie dny moczanowej bądź kamicy nerkowej. Z tego względu test należy rozważyć po zaobserwowaniu takich objawów jak:

• ból lub nadwrażliwość stawów,
• obrzęk i zaczerwienienie w okolicy stawów,
• zwiększone cieplenie i napięcie skóry wokół stawu,
• krwiomocz,
• ból okolicy nerek,
• gorączka.

Badanie poziomu kwasu moczowego we krwi – jak się przygotować?

Na badanie należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych. Ostatni posiłek należy spożyć około 10 godzin przed planowaną wizytą w laboratorium.

Jak przebiega badanie?

Poziom kwasu mlekowego badany jest na podstawie analizy surowicy. Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

>> Dna moczanowa (podagra, artretyzm) – objawy, leczenie. Jaka dieta przy dnie moczanowej?

Kwas moczowy we krwi – interpretacja wyniku

Czas oczekiwania na wynik badania kwasu moczowego we krwi wynosi 1 dzień. Dopuszczalna norma wynosi od 180 do 420 μmol/L, co przekłada się na 3-7 mg/dL. Niższe wartości obserwowane są u kobiet, wyższe u mężczyzn.

Wysoki poziom kwasu moczowego we krwi

Podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi nazywany jest hiperurykemią. Górna granica normy wynosi 400 μmol/l (6,8 mg/dl) dla mężczyzn i 360 μmol/l (6 mg/dl) dla kobiet. Hiperurykemia towarzyszy takim schorzeniom jak:

• dna moczanowa,
• ostra niewydolność nerek,
• zespół Lescha-Nyhana,
• zespół lizy nowotworu po chemioterapii.

Zawyżony poziom kwasu moczowego może być również przyczyną stosowania niektórych leków moczopędnych.

Niski poziom kwasu moczowego we krwi

Obniżony poziom kwasu moczowego we krwi powinien być również poddany szczegółowej analizie. Dany stan nazywany jest hipourykemią. Niska wartość kwasu moczowego może wskazywać na toczące się w organizmie zapalenie nerek bądź wątroby. Sygnalizuje ona również metaboliczne choroby genetyczne, celiakię, chłoniaki i inne nowotwory.

Najczęstszymi przyczynami hipourykemii są jednak dieta z niewielką zawartością produktów wysokobiałkowych, okres ciąży i wrodzone choroby nerek.

>> Przyczyny nadciśnienia tętniczego – nadciśnienie pierwotne i wtórne

Hiperurykemia – przyczyny

Hiperurykemia może być skutkiem jednego z trzech stanów:

• nadmiernej produkcji kwasu moczowego,
• obniżonego wydalania kwasu moczowego przez nerki,
• nadmiernej produkcji kwasu moczowego z jednoczesnym obniżeniem jego wydalania.

Schorzenie może być również spowodowane zawyżonym poziomem fruktozy w diecie.

Hiperurykemia może być uwarunkowana genetycznie. W tym przypadku przyczyną są zaburzenia enzymatyczne związane z przemianą związków purynowych. Do przyczyn hiperurykemii nabytej zaliczają się:

• nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność nerek,
• niedoczynność tarczycy,
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• spożywanie pokarmów z wysoką zawartością puryny,
• wysiłek fizyczny,
• otyłość,
• zespół rozpadu nowotworu (po wdrożeniu leków w terapii przeciwnowotworowej).

>> Cukrzyca – objawy, przyczyny, dieta, badania. Jak rozpoznać i leczyć cukrzycę?

Hiperurykemia – leczenie

Leczenie hiperurykemii podejmowane jest w momencie, w którym stężenie kwasu moczowego przekracza 5 mg/dl. U pacjentów ze zdiagnozowaną dną moczanową podawane są leki mające na celu zmniejszenie poziomu kwasu moczowego we krwi. Wskazane jest również stosowanie diety pozbawionej cukru, czerwonego mięsa, podrobów i alkoholu.

Hipourykemia – przyczyny

Najczęstszymi przyczynami niskiego poziomu kwasu moczowego we krwi są dieta uboga w produkty wysokobiałkowe (m.in. dieta wegetariańska) i wrodzone schorzenia nerek. Powodem tego stanu jest też często ciąża. Przyczynami hipourykemii może być również ekspozycja na związki toksyczne, leczenie allopurynolem, oksydaza ksantynowa, zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny, akromegalii i stosowanie ponadprzeciętnych ilości salicylanów.

Hipourykemia – leczenie

Pierwszym etapem leczenia hipourykemii jest diagnoza przyczyny tego stanu. W następnym etapie specjaliści dostosowują farmakoterapię do powodu zaniżonego poziomu kwasu moczowego.

Kwas moczowy a dna moczanowa

Dna moczanowa to przewlekłe schorzenie związane z zaburzeniami przemiany materii. Kryterium diagnostycznym choroby jest zapalenie stawów spowodowane odkładaniem się kryształków moczanu sodu. Przyczyną zjawiska jest zwiększone stężenie kwasu moczowego, czyli tzw. hiperurykemia.

Dna moczanowa – przyczyny

Przyczyny dny moczanowej są szczególnie zróżnicowane. Powodami schorzenia mogą być:

• nadmierne spożycie mięsa (zwiększające podaż puryn),
• nadmierne spożycie fruktozy,
• niedokrwistość hemolityczna,
• czerwienica prawdziwa,
• leki immunosupresyjne,
• niewydolność oddechowa,
• niedoczynność tarczycy,
• nadużywanie alkoholu.

Zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi może być również spowodowane stosowaniem radioterapii w leczeniu choroby nowotworowej.

Dna moczanowa – leczenie

Farmakoterapia dny moczanowej polega na obniżeniu poziomu kwasu moczowego we krwi. Pomocne jest stosowanie allopurynolu i odpowiedniego modelu żywienia z obniżonym spożyciem puryny. Równolegle redukowane są szkody spowodowane odłożonymi kryształami kwasu moczowego. W napadzie dny moczanowej stosowane są kolchicyna, kanakinumab, glikokortykosteroidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne (z pominięciem aspiryny).

Kwas moczowy we krwi – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Badanie kwasu moczowego we krwi można bezpiecznie wykonywać w ciąży. Chociaż dna moczanowa dotyka niewielką liczbę kobiet w tym okresie, schorzenie może być powodem szeregu komplikacji. Należą do nich:

• przedwczesny poród,
• niska masa urodzeniowa,
• stan przedrzucawkowy.

Kwas moczowy we krwi – czy można wykonać u dzieci?

Badanie kwasu moczowego we krwi można z powodzeniem wykonać u dzieci. Norma w tej grupie wiekowej wynosi 210-240 µmol/l (3,5-4 mg/dl).

Kwas moczowy we krwi – cena

Cena badania kwasu moczowego zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 10 złotych.