Badanie czystości pochwy przeprowadza się w celu oceny mikrobioty i wykrycia ewentualnych nieprawidłowości. Badanie ma szczególne znaczenie w ciąży, ponieważ infekcje pochwy mogą stanowić zagrożenie dla płodu. Kiedy należy wykonać badanie czystości pochwy? Jak się do niego przygotować i czego można się spodziewać w trakcie badania?
Badanie czystości pochwy — na czym polega i kiedy je wykonać? Przygotowanie, normy i interpretacja wyników
Czym jest badanie czystości pochwy?
Badanie czystości pochwy, nazywane również badaniem biocenozy pochwy, umożliwia analizę mikrobiologiczną na podstawie materiału pobranego z pochwy pacjentki.
Określenie „czystość” w badaniu nie oznacza jałowości, ponieważ w warunkach fizjologicznych pochwę zasiedla wiele gatunków bakterii. U kobiet w wieku rozrodczym przeważają pałeczki kwasu mlekowego — Lactobacillus (L. brevies, L. acidophilus, L. crispatus, L. jensenii, L. plantarum, L. fermentum, L. casei, L. gasseri), które utrzymują kwaśne pH w pochwie (3,5-4,2), zapobiegając namnażaniu drobnoustrojów patogennych. „Czystość” w badaniu czystości pochwy jest utożsamiana ze stanem równowagi mikrobiologicznej, jaka występuje w fizjologicznych warunkach.
Badanie czystości pochwy pozwala sprawdzić, czy nie doszło do namnażania drobnoustrojów niepożądanych w tym środowisku, np. grzybów czy bakterii chorobotwórczych (E. coli), oraz jakie mikroorganizmy wywołują określone objawy u pacjentki, co może stanowić podstawę skutecznego leczenia.
Przyczyny zaburzenia równowagi mikrobiologicznej w pochwie
Niskie pH pochwy uniemożliwia namnażanie większości drobnoustrojów chorobotwórczych. W wyniku oddziaływania niektórych czynników może jednak dojść do zmniejszenia udziału bakterii kwasu mlekowego w mikrobiocie, podwyższenia pH i zaburzenia równowagi mikrobiologicznej i powstania stanu zapalnego
Wśród czynników przyczyniających się do zaburzeń można wymienić:
- przyjmowanie antybiotyków;
- zmiany hormonalne (ciąża, miesiączka, stosowanie antykoncepcji, menopauza);
- zaburzenia odporności (wrodzone lub nabyte związane np. z przyjmowaniem leków immunosupresyjnych, HIV);
- stres;
- aktywność seksualną;
- palenie tytoniu;
- niewłaściwą higienę (nadmierna higiena może być również szkodliwa).
Wiele niegroźnych infekcji ustępuje samoistnie, a niektóre dają niespecyficzne objawy i mogą stanowić zagrożenie. Dlatego w niektórych sytuacjach lekarz zleca wykonanie badania czystości pochwy.
>> Ciąża a seks – czy można uprawiać seks w ciąży
Kiedy należy wykonać badanie czystości pochwy?
Wśród wskazań do wykonania badania czystości pochwy można wyróżnić:
- ciążę — zgodnie z zaleceniami badanie powinno być przeprowadzone trzykrotnie:
- do 10. tygodnia ciąży;
- 15-20 tydzień ciąży;
- 33-37 tydzień ciąży.
- swędzenie, pieczenie w okolicach pochwy i sromu;
- ból i pieczenie w trakcie stosunku;
- pojawienie się upławów, szczególnie o nieprzyjemnym zapachu (np. rybim);
- częste stany zapalne dróg moczowych lub dyskomfort przy oddawaniu moczu;
- w czasie lub po (częściej) zakończeniu leczenia infekcji intymnej.
Badanie czystości pochwy — przygotowanie
Na kilka dni przed badaniem czystości pochwy pacjentka powinna powstrzymać się od aktywności seksualnej.
W dniu badania nie należy stosować leków dopochwowych, stosować irygacji pochwy ani nadmiernie się podmywać. Zaleca się użycie czystej wody bez środków myjących.
Nie zaleca się przeprowadzania badania w trakcie miesiączki i przyjmowania antybiotyków.
>> Dolegliwości ciążowe w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży
Jak przebiega badanie czystości pochwy?
Lekarz pobiera materiał w trakcie badania ginekologicznego. Pacjentka proszona jest więc o rozebranie się i zajęcie miejsca na fotelu ginekologicznym. Wymaz pobierany jest z tylnego sklepienia pochwy za pomocą wacika lub ezy (cienki drucik). Następnie lekarz umieszcza materiał na szkiełku podstawowym i odpowiednio zabezpiecza.
Badanie jest całkowicie bezbolesne i w całości trwa kilka sekund.
W przypadku badania czystości pochwy czas oczekiwania na wyniki z laboratorium mikrobiologicznego wynosi zwykle od 2 do 5 dni.
Badanie czystości pochwy — interpretacja wyników
Wynik badania czystości pochwy podawany jest w czterostopniowej skali.
- Pierwszy stopień czystości pochwy — wynik prawidłowy, świadczy o występowaniu fizjologicznej biocenozy. Widoczne są liczne bakterie kwasu mlekowego, odpowiadające za właściwe pH i stan równowagi mikrobiologicznej.
- Drugi stopień czystości pochwy — wynik świadczy o pojawieniu się niewielkich nieprawidłowości. W mikrobiocie wciąż zauważa się wyraźną przewagę bakterii kwasu mlekowego, jednak występują również inne drobnoustroje i leukocyty, co może wskazywać na obecność stanu zapalnego.
- Trzeci stopień czystości pochwy — wynik świadczy o znaczącym zaburzeniu równowagi. Bakterie kwasu mlekowego nie stanowią już najliczniejszej grupy bakterii. Zauważa się wyraźną przewagę innych mikroorganizmów i zwiększoną ilość leukocytów.
- Czwarty stopień czystości pochwy — wynik świadczy o poważnej patologii w mikrobiocie, kiedy nie stwierdza się obecności bakterii kwasu mlekowego. W materiale widoczne są wyłącznie inne bakterie i grzyby. Zauważalny jest znaczący wzrost ilości leukocytów w pochwie.
W niektórych przypadkach (np. rzęsistkowica, waginoza, grzybica) zazwyczaj bez problemu ustala się rodzaj patogenów, co pozwala na podjęcie skutecznego leczenia. Czasami jednak konieczne jest dodatkowo wykonanie posiewu bakteryjnego, jak również antybiogramu.
>> Przygotowania do ciąży w wieku 20, 30 i 40 lat
Badanie czystości pochwy w ciąży — dlaczego jest ważne?
Zgodnie z aktualną rekomendacją badanie czystości pochwy w ciąży powinno być przeprowadzone 3 razy:
- w pierwszym trymestrze (przed ukończeniem 10. tygodnia);
- w drugim trymestrze (pomiędzy 15. a 20. tygodniem);
- w trzecim trymestrze (pomiędzy 33. a 37. tygodniem).
Badanie ma na celu wykluczenie obecności zaburzeń równowagi mikrobiologicznej, mogących stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu lub dziecka w czasie porodu. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości konieczne jest podjęcie skutecznego leczenia, co pozwala na zminimalizowanie ryzyka.
Namnażanie się patogennych drobnoustrojów w pochwie kobiety ciężarnej może przyczynić się do wystąpienia:
- poronienia;
- porodu przedwczesnego;
- zakażeń poporodowych (np. błony śluzowej macicy).
Badanie czystości pochwy — skutki uboczne
Badanie jest bezbolesne i nie powoduje żadnych dolegliwości u kobiet. Dlatego zaraz po badaniu pacjentka może wrócić do swoich normalnych aktywności.
Przeciwwskazania do badania czystości pochwy
Badanie jest bezpieczne, dlatego nie ma przeciwwskazań związanych z zagrożeniem dla zdrowia pacjentki.
Nie należy natomiast wykonywać badania czystości pochwy w czasie miesiączki, antybiotykoterapii oraz po współżyciu, ponieważ czynniki te mogą mieć wpływ na wynik badania.
Badanie czystości pochwy — cena
Cena badania czystości pochwy zależy od województwa, miasta i laboratorium, w którym jest wykonywane. Zazwyczaj kosztuje od 25 do 55 zł.
Badanie przeprowadzane u ciężarnej pacjentki, posiadającej ubezpieczenie zdrowotne, jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
