Sosna zwyczajna (z łac. Pinus sylvestris) znana jest również jako sosna pospolita. Należy do rodziny sosnowatych (z łac. Pinaceae). Choć kojarzona jest głównie jako roślina sadownicza oraz surowiec drzewny, jej właściwości prozdrowotne i wysoka zawartość substancji biologicznie czynnych sprawiają, że stanowi również bardzo wartościowy surowiec leczniczy. Każda część sosny może być wykorzystana w celach terapeutycznych i korzystnie wpływać na funkcjonowanie organizmu. Najczęstszymi wskazaniami do zastosowania preparatów z sosny zwyczajnej są infekcje górnych dróg oddechowych, zakażenia bakteryjne i wirusowe, a także niektóre problemy skórne.
Sosna zwyczajna – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Sosna zwyczajna – jakie ma właściwości?
Sosna zwyczajna występuje powszechnie w Europie Środkowej, Północnej oraz wschodniej części Syberii. W Polsce jest bardzo popularnym gatunkiem tworzącym lasy iglaste. Cechą charakterystyczną sosny zwyczajnej jest to, że niemal każda jej część może być wykorzystana jako surowiec leczniczy. Zarówno pędy, pączki, kora, igły, szyszki, jak i żywica sosny są bogatym źródłem wielu substancji bioaktywnych, które wielokierunkowo wpływają na funkcjonowanie organizmu. Ze względu na nieco różny skład każdej części sosny właściwości preparatów sosnowych również się różnią w zależności od tego, z którego surowca powstały. Większość z nich charakteryzuje jednak silne działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe.
Z igieł i młodych pędów sosny zwyczajnej pozyskuje się olejki: olejek sosnowy (z łac. Oleum Pini silvestris) i olejek terpentynowy. Olejek sosnowy zawiera m.in. α-pinen, β-pinen, limonen oraz borneol, które wykazują działanie rozgrzewające, wykrztuśne, a także niewielkie właściwości moczopędne. Z kolei olejek terpentynowy, przy zastosowaniu zewnętrznym, ma właściwości odkażające i rozgrzewające.
Pędy i pączki sosny zwyczajnej zawierają z kolei substancje gorczycowe, żywicowe, karotenoidy oraz garbniki. To sprawia, że działają wykrztuśnie i odkażająco. Pobudzają też ruchy nabłonka rzęskowego wyściełającego drogi oddechowe.
Kora sosny pospolitej jest źródłem garbników, flawonoidów i polifenoli, przez co ma silne właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Natomiast z żywicy z sosny otrzymywana jest kalafonia, czyli substancja wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym do produkcji maści i plastrów na zranienia (poprawia ich przylepność do skóry).
>> Zioła na przeziębienie i kaszel - które wybrać?
Sosna zwyczajna – działanie i wskazania do stosowania
Według ludowych wierzeń i tradycji sosna zwyczajna jest drzewem życiodajnym i przypisuje się jej niemal magiczne, nadprzyrodzone właściwości. Od lat jej fragmenty i przygotowywane na ich bazie preparaty stosowane sś jako środek wspomagający leczenie wielu problemów zdrowotnych. Aktualnie sosna pospolita najczęściej stosowana jest w:
- infekcjach górnych dróg oddechowych,
- mokrym kaszlu,
- bólach gardła,
- podwyższonej temperaturze ciała,
- obniżonej odporności,
- zakażeniach bakteryjnych i wirusowych,
- nerwobólach,
- bólach reumatycznych.
Dodatkowo odwary z igieł sosnowych dodawane do kąpieli mogą być pomocne przy chorobach skóry, a także działać uspokajająco w sytuacjach wzmożonego napięcia nerwowego i bezsenności. Olejki eteryczne przy zastosowaniu zewnętrznym pomocne są też przy bólach nerwowych i reumatycznych. Wyciągi i olejki sosnowe często stosowane są również w aromaterapii – działają uspokajająco i pomagają udrożnić zatkany nos oraz odkrztuszać zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę.
>> Kaszel suchy, drapanie w gardle. Przyczyny i sposoby na suchy kaszel
Preparaty zawierające sosnę zwyczajną
Olejki i wyciągi z sosny zwyczajnej wchodzą w skład wielu preparatów. Można znaleźć je pod postacią syropów, tabletek do ssania, najczęściej w połączeniu z innymi ziołami i roślinami leczniczymi. Dedykowane są one głównie osobom borykającym się z mokrym kaszlem, bólem gardła i infekcjami. W aptekach i drogeriach można nabyć również olejki eteryczne z sosny przeznaczone do inhalacji i aromaterapii. Wchodzą także w skład kosmetyków do twarzy, ciała i włosów. Sosnę można nabyć również w formie suszu przeznaczonego do przygotowywania domowych naparów lub odwarów.
Sosna zwyczajna – dawkowanie
Nie ustalono dotychczas oficjalnych, skutecznych, a jednocześnie bezpiecznych dawek preparatów z sosny zwyczajnej. Przyjmując jakiekolwiek preparaty powstałe na bazie jej wyciągów czy olejków, zaleca się bezwzględne przestrzeganie zaleceń producenta dotyczących ich dawkowania i czasu trwania kuracji. W szczególności dotyczy to syropów i tabletek przeciwkaszlowych, które w składzie, oprócz sosny często zawierają też kodeinę o potencjale uzależniającym.
>> Syrop z sosny - na co warto go stosować i jak go zrobić
Sosna zwyczajna – przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne
Preparaty z sosny zwyczajnej nie powinny być stosowane przez kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, ze względu na brak pewności dotyczących ich bezpieczeństwa w wymienionych grupach. Z uwagi na bardzo silne, często drażniące działanie olejki z sosny powinny być stosowane wyłącznie po konsultacji z lekarzem, zwłaszcza w przypadku występowania alergii wziewnych i skórnych.
Sosna zwyczajna w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Sosna zwyczajna występuje głównie w postaci suszu, przeznaczonego do przygotowywania naparów, syropów, tabletek do ssania i olejków eterycznych. Wchodzi również w skład wielu kosmetyków.
- Wykazuje właściwości wykrztuśne, odkażające, przeciwdrobnoustrojowe. Może być pomocna w stanach wzmożonego napięcia nerwowego oraz przy bólach reumatycznych.
- Przeznaczona jest do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego.
