Ostrożeń warzywny (łac. Cirsium oleraceum) jest cenną rośliną zaliczaną do rodziny astrowatych. Jest w pełni jadalny i dlatego często wykorzystywany jest w sztuce kulinarnej. Ostrożeń warzywny stosuje się zarówno profilaktycznie, jak i jako wsparcie leczenia niektórych jednostek chorobowych, w tym kamicy nerkowej, zapalenia zatok, reumatoidalnego zapalenia stawów, dny moczanowej, łuszczycy i trądziku.
Ostrożeń warzywny – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie
Ostrożeń warzywny – jakie ma właściwości?
Ostrożeń warzywny znany jest również pod nazwą czarcie żebro lub pietra ziele. Roślina jest popularna przede wszystkim w Azji, Ameryce Południowej, Europie i Afryce Północnej. Preferuje gleby podmokłe i o kwaśnym pH. W Polsce ostrożeń warzywny występuje przede wszystkim na północy i wschodzie. Roślina ma bardzo charakterystyczny wygląd i często mylona jest z ostem. Ma to związek z widocznym omszeniem łodygi i liści.
Z ostrożeniem warzywnym wiąże się pewna ludowa legenda. W dawnych czasach wierzono, że roślina ma magiczną moc i odpędza złe uroki. Co ciekawe, odwar z tego zioła gęstnieje lub galarowacieje, gdy obmyje się nim ciało chorego. Zmiany konsystencji nie obserwuje się, gdy z kąpieli korzysta zdrowy człowiek.
W krajach azjatyckich ostrożeń warzywny jest częstym dodatkiem do potraw. Ma to związek z jego składem, bogatym w białko, magnez, wapń, potas i inne substancje mineralne. Surowcem farmaceutycznym jest ziele ostrożenia warzywnego. Zbiory odbywają się na początku lipca, a surowiec poddaje się następnie suszeniu w odpowiednich warunkach.
W skład ostrożnia warzywnego wchodzą:
- fitosterole – obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, działają moczopędnie i zmniejszają przerost prostaty,
- alkaloidy – działają bakteriobójczo, pobudzają aktywność ośrodkowego układu nerwowego, zwężają naczynia krwionośne i wykazują miejscowe działanie znieczulające,
- flawonoidy – działają moczopędnie, antyoksydacyjne i chronią ściany naczyń krwionośnych. Wyniki badań naukowych wykazały, że flawonoidy skracają czas krwawień,
- triterpeny – stosowane są jako środki przeciwzapalne i przeciwbólowe,
- lignany – regulują gospodarkę hormonalną. Są częstym składnikiem preparatów łagodzących objawy menopauzy, w tym np. uderzenia gorąca,
- garbniki – działają ściągająco, antybakteryjnie, łagodzą niektóre dolegliwości układu pokarmowego, w tym zatrucia i biegunki,
- sole mineralne,
- białko.
Ze względu na swój skład ostrożeń warzywny wykazuje działanie moczopędne, przeciwzapalne, żółciotwórcze, antybakteryjne i zwiększające krzepliwość krwi.
>> Zatrzymanie wody w organizmie – sięgnij po zioła!
Ostrożeń warzywny – działanie i wskazania do stosowania
Preparaty na bazie ostrożenia warzywnego można stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrzne w postaci kompresów. Jako napar lub wywar wykorzystuje się go przede wszystkim jako środek moczopędny i przeciwzapalny. Wystudzonym naparem z ostrożenia warzywnego można przemywać cerę trądzikową. Pozwala to zmniejszyć stan zapalny, świąd i zaczerwienienie naskórka. Płukanki do włosów z ziela tej rośliny niwelują problem wypadania włosów.
Wskazaniami do stosowania ostrożenia warzywnego są:
- choroby układu moczowego,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- dna moczanowa,
- kamica żółciowa,
- trądzik,
- łuszczyca,
- wypadanie włosów.
Alkaloidy i garbniki obecne w niektórych częściach rośliny wykazują silne działanie bakteriobójcze – zwłaszcza w stosunku do szczepów Pseudomonas, Bacillus i Staphylococcus. Wyciągi z ostrożenia warzywnego wpływają również na skrócenie czasu krwawienia. Jest to związane z dużą zawartością w surowcu flawonoidów, które pobudzają produkcję płytek krwi. Ponadto w zielu ostrożenia obecny jest także związek o nazwie pektolinaryna, który wykazuje duże podobieństwo do kwasu acetylosalicylowego i tym samym działa przeciwbólowo.
Obecnie trwają badania nad wykorzystaniem surowca ostrożenia warzywnego jako wsparcie leczenia niektórych nowotworów, w tym raka piersi i prostaty.
Ostrożeń warzywny na skórę i włosy
Płukanki, odwary i napary z ostrożenia warzywnego stosowane są przez zwolenników naturalnej pielęgnacji. Substancje aktywne biologiczne obecne w zielu wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Z tego też względu ostrożeń warzywny stosuje się w przypadku świądu skóry, wysypce alergicznej, trądziku, a także oparzeniach słonecznych.
>> Zioła w kosmetyce i ich rola
Ostrożeń warzywny – dawkowanie
Ziele rośliny należy zalać 200 ml wrzącej wody i parzyć pod przykryciem przez ok. 15 minut. Gotowy napój można pić nawet kilka razy dziennie.
Preparaty zawierające ostrożeń warzywny
Ostrożeń warzywny występuje w postaci suszu.
Ostrożeń warzywny w ciąży
Nie zaleca się stosowania preparatów na bazie ostrożenia warzywnego w ciąży.
Ostrożeń warzywny – przeciwwskazania do stosowania
Przeciwwskazaniami do stosowania ostrożenia warzywnego są:
- ciąża,
- karmienie piersią,
- uczulenie na rośliny z rodziny astrowatych.
Ostrożeń warzywny – możliwe skutki uboczne
Przedawkowanie ostrożenia warzywnego może powodować stłuszczenie wątroby. Długotrwałe stosowanie ziele może mieć działanie toksyczne.
Ostrożeń warzywny w Encyklopedii ziół i roślin – Podsumowanie
- Ostrożeń warzywny znany jest w fitoterapii od dziesięcioleci. W medycynie ludowej wierzono, że roślina posiada magiczną moc i uwalnia ze złych uroków.
- W skład ostrożenia warzywnego wchodzi wiele cennych składników bioaktywnych, w tym fitosterole, garbniki, flawonoidy, lignany, alkaloidy, triterpeny i substancje mineralne.
- Ostrożeń warzywny jest w całości jadalny i dlatego jest często wykorzystywany w kuchni azjatyckiej.
- Ziele ostrożenia warzywnego można spożywać wewnętrznie w celu złagodzenia objawów niektórych chorób układu moczowego, w tym kamicy nerkowej i dny moczanowej.
- W postaci płukanek i okładów skórnych, ostrożeń warzywny łagodzi objawy trądziku, łuszczycy, a także zmniejsza wypadanie włosów.
- Ostrożenia warzywnego nie zaleca się przyjmować kobietom w ciąży, karmiącym piersią, a także uczulonym na rośliny z rodziny astrowatych.
