Ostróżeczka polna (łac. Consolida regalis) to roślina przypisana do rodziny jaskrowatych. Mimo że zaliczana jest do trujących, to w odpowiednich dawkach można ją stosować pod kontrolą lekarza. Warto jednak zaznaczyć, że preparaty na bazie ostróżeczki polnej przeznaczone są głównie do użycia zewnętrznego. W postaci maści, surowiec uszczelnia naczynia krwionośne w obrębie gałki ocznej, usuwa obrzęki wokół oczu, a w postaci płynu jest skuteczny w walce z pchłami i wszom.
Ostróżeczka polna – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie
Ostróżeczka polna – jakie ma właściwości?
Ostróżeczka polna porasta tereny Europy Środkowej. W Polsce można spotkać ją na łąkach i polach, głównie pośród łanów zbóż. Zaliczana jest do chwastów, jednak od wieków stosuje się ją w medycynie ludowej. Wówczas wykorzystywano ją w leczeniu zaburzeń pęcherzyka żółciowego, a także schorzeń wątroby. W postaci sproszkowanej ostróżeczka polna jest pomocna w zwalczaniu wszy i pcheł u zwierząt, a także i u ludzi.
Maści na bazie ostróżeczki polnej były przygotowywane przez zielarzy w celu łagodzenia objawów chorób reumatycznych. W postaci okładów wywary z tej rośliny pomagają pozbyć się obrzęków wokół oczu i zapalenia spojówek.
Kwiaty ostróżeczki polnej, ze względu na swój kolor (jasnopurpurowy lub fioletowy), wykorzystywane były do barwienia tkanin na zielono i niebiesko (w połączeniu z ałunem).
W skład ostróżeczki polnej wchodzą:
- antocyjany – regulują prawidłową przepuszczalność naczyń krwionośnych,
- flawonoidy – wykazują silne działanie antyoksydacyjne, działają moczopędnie i wzmacniają ściany naczyń krwionośnych,
- mannitol – zwiększa ciśnienie osmotyczne w płynie zewnątrzkomórkowym,
- witamina C – o silnych właściwościach antyoksydacyjnych,
- akonityna – w czasach renesansu zwana arszenikiem. Jej działanie może spowodować porażenie układu oddechowego. Ten mechanizm powoduje unieszkodliwienie pasożytów, głównie pcheł i wszy.
W fitoterapii ostróżeczka polna stosowana jest w niewielkich ilościach, głównie w połączeniu z innymi ziołami. Zgodnie z wymogami UE, stężenie rośliny nie może przekraczać 1% całego składu preparatu ziołowego. Surowcem farmaceutycznym są kwiaty i ziele ostróżeczki.
Substancje aktywne biologicznie zawarte w ostróżeczce polnej wykazują działanie przeciwpasożytnicze, moczopędne, obniżające ciśnienie krwi, a także żółciopędne.
Ostróżeczka polna ceniona jest także w ogrodnictwie. Rabaty często stylizowane są na naturalistyczne i doskonale komponują się z różami. Co więcej, ostróżeczka często występuje w bukietach i zdobi wazony domostw.
>> Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów – leki na RZS
Ostróżeczka polna – działanie i wskazania do stosowania
Preparaty na bazie ostróżeczki polnej wykorzystywane są przede wszystkim jako remedium na pasożyty zewnętrzne. Płyny na skórę skutecznie zwalczają wszawicę nawet u dzieci w wieku przedszkolnym. Okłady z kwiatów ostróżeczki są skuteczne w walce z obrzękiem i zaczerwienieniem skóry powiek w przypadku zapalenia spojówek.
W postaci naparów do picia, ziele ostróżeczki polnej jest rzadko stosowane. Wyjątek stanowią mieszanki ziołowe o działaniu moczopędnym, żółciotwórczym, przeczyszczającym i obniżającym ciśnienie tętnicze krwi.
Wskazaniem do stosowania ostróżeczki polnej są:
- pasożyty zewnętrzne – pchły, wszy,
- obrzęki wokół oczu
- zapalenia spojówki,
- choroby pęcherzyka żółciowego,
- niektóre schorzenia wątroby.
>> Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) – przyczyny, objawy i leczenie
Ostróżeczka polna na pasożyty
Akonityna zawarta w ostróżeczce polnej to silny alkaloid, który poraża układ oddechowy pasożytów, co doprowadza do ich śmierci. W związku z tym mechanizmem, maści i żele naskórne z akonityną w składzie skutecznie niwelują problem pcheł, gnid i wszy.
>> Wszawica – w jaki sposób pozbyć się pasożytów?
Ostróżeczka polna – dawkowanie
Wszystkie preparaty na bazie ostróżeczki polnej należy stosować zgodnie z instrukcją producenta. Ze względu na dużą toksyczność, nie zaleca się przygotowywania naparów, odwarów lub innych mikstur z ziela rośliny w warunkach domowych.
Preparaty zawierające ostróżeczkę polną
Ostróżeczka polna występuje w postaci:
- suszu,
- wyciągu,
- nalewki,
- żelu,
- maści,
- płynu na skórę.
Ostróżeczka polna w ciąży
Nie wolno stosować wewnętrznie ostróżeczki polnej u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Ostróżeczka polna – przeciwwskazania do stosowania
Przeciwwskazaniem do stosowania ostróżeczki polnej są:
- wiek poniżej 6. roku życia,
- ciąża,
- karmienie piersią.
Nasiona ostróżeczki polnej rosnącej na polach i łąkach często przedostają się pasz zwierząt hodowlanych. Może to również szkodzić pasącym się na tych terenach zwierzętom.
Ostróżeczka polna – możliwe skutki uboczne
Spożycie ostróżeczki polnej w zbyt dużej dawce może okazać się toksyczne dla organizmu ludzi i zwierząt. Typowymi niepożądanymi skutkami ubocznymi są m.in. nudności i wymioty, biegunka, porażenie czynności oddechowych, nadmierne łzawienie, a także zawroty głowy.
Kontakt z rośliną może powodować miejscowe reakcje alergiczne, w tym zaczerwienienie, świąd i wysypkę.
Ostróżeczka polna – interakcje z lekami i preparatami
Nie istnieją żadne badanie kliniczne dotyczące interakcji ostróżeczki polnej z innymi substancjami czynnymi leków i preparatów.
Ostróżeczka polna – w Encyklopedii ziół i roślin – Podsumowanie
- Ostróżeczka polna jest powszechnie uznawana za chwast, jednak w odpowiednim stężeniu może stanowić cenny surowiec wykorzystywany w fitoterapii.
- W skład ostróżeczki polnej wchodzi wiele cennych substancji czynnych, w tym flawonoidy, witamina C, antocyjany i mannitol.
- Jednym z najważniejszych składników ostróżeczki polnej jest alkaloid o nazwie akonityna. Jest to silna trucizna, która poraża układ oddechowy organizmów żywych. Z tego względu ziele rośliny nie może występować w preparatach ziołowych w stężeniach przekraczających 1% całości.
- Ostróżeczkę polną stosuje się głównie zewnętrznie w postaci płynów na skórę, maści i żeli hamujących rozwój pasożytów, w tym pcheł i wszy.
- W postaci naparów lub odwarów z innymi ziołami ostróżeczka działa żółciotwórczo, moczopędnie i obniża ciśnienie tętnicze krwi.
- Preparaty na bazie ostróżeczki nie mogą być stosowane przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.
