Kruszyna pospolita – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie

Kruszyna pospolita – jakie ma właściwości?

Kruszyna pospolita to w Polsce gatunek rodzimy, którego można spotkać na terenie całego kraju. Porasta przede wszystkim lasy (bory mieszane, liściaste i iglaste), a jej dwie najpopularniejsze odmiany dostępne są w sprzedaży jako rośliny ozdobne i o działaniu leczniczym. W warunkach naturalnych osiąga wysokość nawet do 6 metrów. Charakterystyczne dla kruszyny pospolitej są drobne, czarne, pestkowe owoce.

Swoją nazwę kruszyna pospolita zawdzięcza wyjątkowo kruchym gałęziom. Surowcem farmaceutycznym rośliny jest jej kora, która powinna zostać pozyskiwana w określonych warunkach tj. wyłącznie z młodych pędów. Podlega ona następnie suszeniu w temperaturze nie wyższej niż 40 stopni Celsjusza.

Roślina wykorzystywana jest w medycynie ludowej już od czasów średniowiecznych. W Polsce wokół kruszyny pospolitej narosło wiele mitów. Początkowo traktowano ją jako truciznę, ponieważ jej spożycie powodowało wymioty. Wynikało to z niewłaściwego przygotowania rośliny i braku wiedzy na temat jej składu.

W skład kruszyny pospolitej wchodzą:

• antrazwiązki – glikozydowe pochodne franguliny, fiscjon, chryzofanol, frangulomodynę. Wykazują one działanie przeczyszczające, ponieważ zwiększają ruchy perystaltyczne jelit, a także hamują resorpcję zwrotną wody z tego organu,
• flawonoidy – w tym głównie ramnetynę. Wzmacniają one i chronią naczynia krwionośne i działają antyoksydacyjnie,
• garbniki – są z powodzeniem stosowane w przypadku zatruć i biegunek, a także zewnętrznie na oparzenia, odmrożenia i podrażnienia skóry,
• sole mineralne,
• sterole – zmniejszają proces wchłaniania cholesterolu w jelicie i tym samym przyczyniają się do obniżenia jego stężenia we krwi,
• alkaloidy peptydowe – wyróżniają się bardzo zróżnicowaną i silną aktywnością. Znane są przede wszystkim z pobudzania układu nerwowego, a w dużych dawkach mogą być trujące dla organizmu.

Aktywne biologiczne substancje obecne w kruszynie pospolitej wykorzystywane są w produkcji leków stosowanych w przypadku łagodzenia schorzeń układu pokarmowego.

Kruszyna pospolita – działanie i wskazania do stosowania

Antrazwiązki, które obecne są z wyciągach z kory kruszyny pospolitej wykazują działanie przeczyszczające. Po przedostaniu się do układu pokarmowego ulegają one reakcjom enzymatycznym, na drodze których chodzi do ich rozpadu do antronów i antranoli. To właśnie te ostatnie odpowiedzialne są za pobudzenie ruchów robaczkowych jelita, zwiększenie wydzielania żółci, upłynnienie mas kałowych, a także zmniejszenie wchłaniania zwrotnego wody z jelit.

Wskazaniem do stosowania preparatów na bazie kruszyny pospolitej są przede wszystkim zaparcia.

>> Zaparcia – przyczyny i leczenie. Jak zmiękczyć twardy stolec?

Kruszyna pospolita na układ trawienny

Kruszyna pospolita jest powszechnie stosowana w przypadku zaparć sporadycznych. Efekt przeczyszczający obserwuje się po upływie ok. 8 godzin od spożycia. Wówczas w jelicie wzrasta objętość płynów, co pobudza ruchy robaczkowe tego narządu. Treść pokarmowa przesuwa się wzdłuż jelita grubego, po czym zostaje wydalona.

Antrazwiązki obecne w kruszynie pospolitej działają ponadto drażniąco na wątrobę i dodatkowo wzmagają wydzielanie żółci.

>> Co na trawienie? Zioła, herbaty i leki bez recepty na problemy pokarmowe

Kruszyna pospolita – dawkowanie

Na rynku dostępne są preparaty na bazie kruszyny pospolitej przeznaczone do wewnętrznego stosowania. Z suszu można przygotować odwar, który należy gotować przez około 10 minut. Tak przygotowany napój jest gotowy do bezpośredniego spożycia. Należy jednak pamiętać, aby nie wypijać więcej niż 2 filiżanki dziennie.

W przypadku tabletek lub kapsułek z kruszyną pospolitą w składzie, nie wolno przekraczać dziennych dawek zalecanych przez producenta.

Preparaty zawierające kruszynę pospolitą

Kruszyna pospolita występuje w postaci:

• suszu,
• tabletek,
• syropów.

Kruszyna pospolita w ciąży

Nie należy przyjmować preparatów na bazie kruszyny pospolitej w ciąży. Surowiec bowiem przyczynia się do przekrwienia miednicy mniejszej.

Kruszyna pospolita – przeciwwskazania do stosowania

Przeciwwskazaniami do stosowania kruszyny pospolitej są:

• ciąża i karmienie piersią,
• wiek poniżej 12 lat,
• hemoroidy,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• ostre zapalenie wątroby,
• niedrożność przewodu pokarmowego.

Kruszyna pospolita – możliwe skutki uboczne

Do możliwych skutków ubocznych wynikających z przedawkowania lub nieprawidłowego przyjmowania preparatów z kruszyną pospolitą w składzie zaliczyć można m.in.:

• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• skurcze mięśni,
• krwiomocz,
• osłabienie perystaltyki jelit,
• hemoroidy.

Kruszyna pospolita – interakcje z lekami i preparatami

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku jednoczesnego przyjmowania kruszyny pospolitej z lekami moczopędnymi, antyarytmicznymi, a także sterydami. Dochodzi wówczas do znacznego obniżenia się stężenia potasu w osoczu.

Łączenie preparatów na bazie tej rośliny i korzenia lukrecji może powodować zaburzenia elektrolitów.

W przypadku przewlekłego spożywania niektórych leków, przed spożyciem preparatów z kruszyną pospolitą, należy skonsultować się z lekarzem. Zioło powoduje bowiem skrócenie pasażu jelitowego, co może mieć wpływ na działanie niektórych substancji czynnych.

>> Zioła fotouczulające - lista. Po jakich ziołach nie wolno się opalać?

Kruszyna pospolita w Encyklopedii ziół i roślin – Podsumowanie

• Kruszyna pospolita jest wykorzystywana przede wszystkim w przypadku zaparć, ponieważ działa przeczyszczająco.
• Składniki aktywne obecne w roślinie działają również żółciopędnie i żółciotwórczo.
• Ze względu na obecność antrazwiązków, należy zachować szczególna ostrożność w łączeniu surowca z innymi lekami, a także przyjmowania go w niektórych jednostkach chorobowych, w tym chorobie Leśniowskiego-Crohna, hemoroidach, a także niektórych schorzeń jelit i wątroby.
• Kruszyny pospolitej nie powinny stosować dzieci poniżej 12. roku życia i kobiety w ciąży.