Kosaciec, inaczej irys, występuje w wielu gatunkach i zaliczany jest do rodziny kosaćcowatych. To popularna roślino zarówno o właściwościach ozdobnych, jak i leczniczych. Surowiec wykorzystywany jest jako remedium na stany zapalne, nudności i wymioty, choroby nerek i układu moczowego, a także przeziębienie i kaszel.
Kosaciec – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie
Kosaciec – jakie ma właściwości?
Kosaciec to roślina, która wyrasta na stanowiskach wilgotnych. Bylina to pierwotnie porastała tereny basenu Morza Śródziemnego, a obecnie rozprzestrzeniła się na całą Europę (jest szczególnie popularna we Włoszech i w Polsce). Jest łatwa w uprawie, ponieważ dobrze znosi zarówno mrozy, jak i zbyt małe i duże nasłonecznienie. To sprawia, że jest często spotykana w przydomowych ogródkach.
Obecnie wyróżnia się ponad 200 gatunków kosaćca. W celach leczniczych wykorzystywanych jest kilka z nich, w tym niemiecki, amerykański, żółty i blady. Surowcem wykorzystywanym w medycynie ludowej jest pozbawione kory kłącze rośliny. Wykazuje ono szereg prozdrowotnych właściwości, w tym przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, uspokajające, moczopędne i rozwalniające.
Ze względu na fiołkowy aromat, irys jest popularnym składnikiem perfum i kosmetyków.
Kosaciec – działanie i wskazania do stosowania
Kosaciec ma wiele cennych zastosowań. Działa moczopędnie, wykrztuśnie, ściągająco, antybakteryjnie i powlekająco.
W składzie kosaćca wyróżnia się:
- flawonoidy – w tym głównie iriflogenina i irygenina. Ich antyoksydacyjne właściwości polegają na unieszkodliwianiu wolnych rodników powodujących uszkodzenia i starzenie się komórek. Co więcej, flawonoidy chronią i wzmacniają delikatne ściany naczyń krwionośnych. Mogą działać moczopędnie, co pomaga pozbyć się z organizmu zalegających toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii,
- garbniki – znane są z właściwości ściągających. Związki te znalazły zastosowanie w łagodzeniu zmian skórnych, w tym głównie w podrażnieniach, oparzeniach i odmrożeniach,
- sole mineralne,
- glikozyd irygeniny – glikozydy wykazują działanie nasercowe i stosowane są jako surowiec w produkcji leków na niewydolność serca, w tym arytmie,
- cykliczne triterpenoidy – działają przeciwpasożytniczo i antybakteryjnie.
Wskazaniem do stosowania naparów lub nalewek z kosaćca są:
- infekcje górnych dróg oddechowych objawiających się m.in. zalegającą w płucach wydzieliną,
- choroby nerek,
- zapalenie pęcherza moczowego,
- zatrucia pokarmowe, nudności i wymioty,
- niektóre schorzenia dermatologiczne np. trądzik.
Kosaciec na układ oddechowy
Składniki aktywne zawarte w korzeniu kosaćca sprawiają, że bywa on wykorzystywany jako wsparcie leczenia dolegliwości górnych dróg oddechowych. Zmniejsza on gęstość zalegającej wydzieliny, przez co ułatwia odkrztuszanie.
>> Zioła na przeziębienie i kaszel - które wybrać?
Kosaciec na układ pokarmowy
Ciepłe napary lub odwary z kosaćca są z powodzeniem wykorzystywane w łagodzeniu dolegliwości ze strony układu trawiennego. Pity w umiarkowanych ilościach działa moczopędnie, co jest szczególnie ważne w przypadku zatruć, a także oczyszczaniu organizmu z toksyn. Zmniejsza również uczucie nudności, co zapobiega wymiotom.
>> Zatrzymanie wody w organizmie – sięgnij po zioła!
Kosaciec na trądzik
Dzięki właściwościom antybakteryjnym, przeciwzapalnym i ściągającym, kremy z kosaćca polecane są osobom borykającym się z problemem trądziku. Preparaty te zmniejszają zaczerwienienie, łagodzą stany zapalne i lekko wysuszają zmiany skórne.
Kosaciec jest cennym surowcem perfumeryjnym. Po wysuszeniu jego aromat przypomina fiołki, co wykorzystywane jest w produkcji perfum dla kobiet. Co więcej, zasuszony kosaciec można stosować jako zapach do garderoby, samochody lub innych pomieszczeń. Jest on często sprzedawany w małych woreczkach w sklepach z produktami ziołowymi. Proszek jest także dodatkiem do past do zębów, ponieważ odświeża oddech.
Korzeń kosaćca często bywa rekomendowany jako naturalny gryzak dla niemowląt, które przechodzą przez trudny okres ząbkowania. Dzięki swojemu składowi lekko łagodzi ból, a także swędzenie dziąseł. Jego zapach działa ponadto uspokajająco i wyciszająco.
Kosaciec – dawkowanie
W postaci suszu kosaciec należy zalać przegotowaną, gorącą wodą i parzyć przez ok. 15 minut. Bardzo ważne jest przykrycie naparu, ponieważ w przeciwnym razie ulatnia się zbyt wiele drogocennych olejków eterycznych, co znacznie obniża skuteczność działania ziół. Maksymalna, dzienna dawka naparu z irysa wynosi od 2 do 3 filiżanek.
Kosaciec można także przygotować w postaci odwaru. Niewielką ilość kłącza należy zalać wodą i gotować na wolnym ogniu przez ok. 30 minut. Następnie całość odcedzić i wypić.
Kosmetyki z kosaćcem w składzie należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta – najczęściej 2 razy dziennie.
Preparaty zawierające kosaciec
Kosaciec występuje w postaci:
- suszu,
- kremu,
- emulsji,
- jako dodatek do pasty do zębów,
- serum.
Kosaciec w ciąży
Nie zaleca się stosowania naparów i odwarów z kosaćca u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Kosaciec – przeciwwskazania do stosowania
Przeciwwskazaniem do stosowania suszu z kosaćca jest:
- ciąża,
- okres karmienia piersią,
- nadwrażliwość na którykolwiek ze składników aktywnych.
Kosaciec – możliwe skutki uboczne
Spożywanie kosaćca z nadmiernej ilości może powodować występowania reakcji alergicznych, które uwidaczniają się na skórze w postaci zaczerwienienia i wysypki. Długotrwałe stosowanie zwiększa ryzyko drobnych zaburzeń układu pokarmowego, w tym bólu brzucha.
Ze względu na fakt, że kosaciec jest ziołem o bardzo silnym działaniu, należy spożywać go w mieszankach ziołowych.
Kosaciec w Encyklopedii ziół i roślin – Podsumowanie
- Kosaciec, inaczej irys to roślina spełniająca funkcje zarówno ozdobne, jak i lecznicze.
- W medycynie naturalnej kosaciec stosowany jest przede wszystkim jako remedium na drobne infekcje górnych dróg oddechowych, zatrucie organizmu, choroby nerek, nudności i wymioty.
- W kosmetyce sproszkowane kłącze kosaćca stanowi dodatek do preparatów łagodzących objawy trądziku.
- W przemyśle perfumeryjnym irys jest cenną kompozycją zapachową.
