Transferyna (zwana również transferryną) jest białkiem, którego główną funkcją jest transport jonów żelaza z błony śluzowej jelita do szpiku kostnego. Jej badanie jest szybkie i bezbolesne. Wskazuje na różne stany chorobowe, które mogą się wiązać z niedoborem żelaza. Kiedy należy oznaczyć poziom transferyny i jakie dokładnie pełni funkcje w organizmie?
Transferyna – na czym polega badanie i jak się do niego przygotować? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest transferyna?
Transferyna jest białkiem, które obok ferrytyny ściśle kontroluje zasoby żelaza w organizmie oraz transportuje je w miejsca zwiększonego zapotrzebowania. Jej produkcja odbywa się głównie w wątrobie, jednak najwyższe stężenia występują w osoczu krwi. Charakteryzuje się dużą masą cząsteczkową i nie jest filtrowana przez kłębuszki nerkowe. Dzięki temu związane z nią żelazo nie ulega stratom wraz z moczem.
>> Diagnostyka anemii (ferrytyna, witamina B12, kwas foliowy, transferyna)
Transferyna występuje w osoczu krwi w trzech postaciach – wolnej, związanej z jednym atomem żelaza lub dwoma. Mimo że jest jego głównym nośnikiem w organizmie, jedynie 1 proc. zasobów tego pierwiastka jest z nią związane. Produkcja transferyny jest odwrotnie proporcjonalna do zasobów żelaza – im mniej pierwiastka, tym większa sekrecja transferyny.
Transferyna – kiedy należy wykonać badanie?
Oznaczenie poziomu transferyny to przydatne narzędzie diagnostyczne dla wykrycia schorzeń przebiegających z zaburzeniami wchłaniania żelaza. Należą do nich m.in.:
- stany po zabiegach gastroenterologicznych,
- zespoły złego wchłaniania,
- zaburzenia odżywiania.
W niektórych stanach chorobowych może dochodzić do zaburzeń w stężeniu transferyny przy prawidłowych poziomach żelaza. Ma to miejsce np. w cukrzycowym uszkodzeniu nerek, nowotworach i toczących się chorobach zapalnych.
Do głównych wskazań oznaczenia poziomu transferyny należą:
- podejrzenie niedokrwistości, które może objawiać się szybszym męczeniem się, osłabieniem, pogorszeniem samopoczucia, zawrotami głowy, zaburzeniami rytmu serca, trudnościami w skoncentrowaniu się, bólami w klatce piersiowej,
- podejrzenie występowania nowotworu,
- toczący się stan zapalny,
- ocena stanu odżywienia,
- zatrucie na skutek przypadkowego przyjęcia środków z żelazem przez dzieci,
- kontrola stanu pacjenta leczonego nefrologicznie.
W przypadku podejrzenia niedokrwistości obok transferyny badaniu poddaje się również wskaźnik TIBC. Jest to wysycenie transferyny żelazem, czyli ilość pierwiastka, która jest potrzebna do wysycenia całych zapasów transferyny. Wskazuje to na ilość żelaza w osoczu krwi.
Transferyna – jak się przygotować do badania jej poziomu?
Aby wykonać badanie transferyny, należy zgłosić się do punktu pobrań na czczo. Podobnie jak w przypadku innych badań trzeba pamiętać o prawidłowym nawodnieniu. Ułatwi to pobranie odpowiedniej próbki do badań.
Trzeba pamiętać, że transferyna wykazuje zmienność dobową. Z uwagi na ten fakt jej poziom należy sprawdzać o podobnych porach, najlepiej w godzinach porannych. Ponadto warto pamiętać, że na około 12 godzin przed badaniem nie należy przyjmować preparatów z żelazem.
Jak przebiega badanie transferyny?
Doświadczona pielęgniarka pobiera próbkę materiału z żyły w dole łokciowym. Krew zostaje zaczerpnięta do hermetycznej probówki, która następnie będzie poddana analizie na miejscu lub zostanie wysłana do specjalistycznego laboratorium. Pobranie jest krótkie i bezbolesne. Może stanowić niedogodność jedynie dla ludzi, którzy nie tolerują igieł.
Transferyna – interpretacja wyniku
Normy stężenia transferyny zależą od płci. Dla kobiet wynoszą 223-446 μg/dl, natomiast dla mężczyzn – 251-391 μg/dl. Wartości mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium, które dokonuje pomiaru. Z uwagi na to, należy zwrócić uwagę, czy do wydruku dołączone są wartości referencyjne, obowiązujące w danej placówce.
Zaburzenia wyników mogą występować na skutek przyjmowania preparatów z żelazem oraz z powodu pojawienia się w osoczu przeciwciał heterofilnych. Są one wytwarzane na skutek zachorowania na mononukleozę zakaźną.
Wysoki poziom transferyny
Nadmiar transferyny w osoczu krwi z reguły wiąże się z obniżonym poziomem żelaza. W głównej mierze wskazuje to na niedokrwistość, ale wiąże się także z niedożywieniem, toczącymi się stanami zapalnym lub zakażeniem ogólnoustrojowym. Podwyższone poziomy transferyny występują również w ciąży (zwłaszcza w III trymestrze), w trakcie stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej lub estrogenów.
Zawyżone wyniki mogą wskazywać również na szereg innych schorzeń. Ich prawidłowa diagnostyka musi być dokonana w oparciu o badania dodatkowe oraz obszerny wywiad lekarski. Do objawów, które powinny zaniepokoić pacjenta, należą m.in.: omdlenia, tachykardia, suche błony śluzowe, zmęczenie i przewlekłe rozdrażnienie.
>> Co na ból głowy? Przyczyny bólu i sposoby na ból głowy
Niski poziom transferyny
Do najpoważniejszych przyczyn zbyt niskiego poziomu transferyny należą:
- przewlekłe stany zapalne,
- zespoły nerczycowe,
- toczące się nowotwory,
- rozległe oparzenia (z konsekwencją w postaci utraty białka),
- schorzenia nerek,
- choroby wątroby,
- wrodzona atransferynemia.
Transferyna – jak się zachować po badaniu?
Zawsze należy pamiętać, że prawidłową interpretacją wyników powinien zająć się lekarz specjalista. Jedynie on na podstawie kompleksowych badaniach będzie w stanie postawić rzetelną diagnozę i zaproponować skuteczną terapię.
Z wynikami badań należy udać się na konsultację jak najszybciej. Zwlekanie, zwłaszcza gdy obserwujemy niepokojące objawy, może skutkować poważnymi konsekwencjami.
Transferyna – możliwe powikłania po badaniu
Z badaniem poziomu transferyny nie wiążą się żadne skutki uboczne. Jedyną niedogodnością może być siniak, lekka tkliwość i zaczerwienie w miejscu wkłucia. Samo pobranie nie wymaga pozostania w ośrodku zdrowia, chyba że pacjent poczuje się osłabiony.
Transferyna – czy można wykonać u kobiet w ciąży?
Badania poziomu transferyny mogą być wykonywane również u kobiet w ciąży. Mimo że w tym okresie jej wartości są fizjologicznie wyższe, należy poddawać je kontroli, zwłaszcza gdy występuje ryzyko niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza. Pierwiastek ten jest często dostarczany w niewytaczającej ilości wraz z dietą, mimo że wyniki badań pozostają w normie.
Transferyna – czy można wykonać u dzieci?
Z uwagi na fakt, że niedokrwistość z niedoboru żelaza ma negatywny wpływ na rozwój dzieci i niemowląt, kontrola zasobów pierwiastka poprzez badanie stężenia transferyny jest istotnym czynnikiem diagnostycznym.
Transferyna – cena
Ocenę stężenia transferyny dokonuj się w certyfikowanych placówkach na terenie całego kraju. Koszt badania w głównej mierze zależy od miast i placówki, która je wykonuje. Średni koszt waha się w granicach 30 złotych, przy czym różnice w poszczególnych miejscowościach nie są znaczące.
>> Mioglobina – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
- Pleskaczyńska A., Dobrzańska A., Profilaktyka niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania, Standardy Medyczne, Pediatria, T.8/2011.
- Kubik P., Leibschang J., Badanie gospodarki żelazem u kobiet w przebiegu ciąży niepowikłanej i w krwi pępowinowej ich dzieci, Ginekologia Polska, nr 5/2010.
- Chełstowska M., Warzocha K., Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości, Onkologia w Praktyce Klinicznej Tom 2, nr 3/2006.
