Tomografia komputerowa kręgosłupa jest rodzajem badania obrazowego z wykorzystaniem promieniowania X, czyli promieniowania rentgenowskiego. Wskazaniem do jego wykonania jest przede wszystkim nawracający lub przewlekły silny ból kręgosłupa, którego źródło nie zostało znalezione w innych badaniach, np. prześwietleniu rentgenowskim. Kiedy jeszcze wykonuje się TK kręgosłupa i jakie dolegliwości pozwala zdiagnozować?
Tomografia komputerowa kręgosłupa – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować, co pomaga wykryć?
Na czym polega tomografia komputerowa kręgosłupa?
Badanie kręgosłupa metodą tomografii komputerowej jest jednym z najczęściej stosowanych ze względu na jego dokładność. Wykonuje się je przy pomocy tomografu zbudowanego z cylindra, na obwodzie którego rozmieszczony jest układ lamp rentgenowskich i detektorów. Lampy rentgenowskie wysyłają wiązkę promieniowania jonizującego, która przechodzi przez ciało pacjenta, natomiast detektory tę zmienioną wiązkę odbierają i przekazują w formie sygnału do komputera.
Podczas TK kręgosłupa można standardowo uzyskać obraz dwuwymiarowy, a po komputerowym przetworzeniu danych nawet model trójwymiarowy. Badanie może zostać wykonane bez lub z użyciem środka cieniującego/kontrastowego (tzw. kontrastu). Jest to specjalna substancja, którą podaje się dożylnie celem lepszego uwidocznienia poszczególnych struktur.
>> Rezonans magnetyczny kręgosłupa – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować
Wskazania do wykonania tomografii komputerowej kręgosłupa
Tomografia komputerowa jest badaniem często wykorzystywanym w diagnostyce chorób kręgosłupa. Zwykle robi się ją wtedy, gdy wyniki innych badań, np. prześwietlenia rentgenowskiego, są nieprawidłowe lub niejasne.
Wśród wskazań do wykonania tomografii komputerowej kręgosłupa wymienia się m.in.:
- uraz z podejrzeniem uszkodzenia kręgosłupa lub rdzenia kręgowego;
- podejrzenie wypadnięcia krążka międzykręgowego;
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;
- poszukiwanie przyczyn dolegliwości bólowych kręgosłupa, drętwiejących kończyn, problemów z poruszaniem się i nieprawidłowości w funkcjonowania układu ruchu;
- podejrzenie choroby nowotworowej, przerzutów lub nacieków nowotworowych na kręgosłup.
>> Bóle kręgosłupa, bóle mięśni, stłuczenia – kiedy stosować plastry przeciwbólowe?
Tomografia komputerowa kręgosłupa – co pomaga wykryć?
Badanie tomograficzne kręgosłupa pozwala zdiagnozować takie choroby i przypadłości jak:
- przepuklina krążka międzykręgowego;
- złamania kręgów (w tym tzw. kompresyjnych, powstałych w wyniku osteoporozy);
- wady rozwojowe kręgosłupa;
- nieprawidłowa budowa naczyń krwionośnych;
- zwężenie kanału kręgowego.
TK kręgosłupa wykorzystywana jest też przy planowaniu i kontroli skuteczności leczenia operacyjnego. Badanie to ponadto niekiedy pomaga przeprowadzić biopsję.
Przeciwwskazania do wykonania tomografii komputerowej kręgosłupa
Niestety nie u każdego można przeprowadzić badanie kręgosłupa tomografem, szczególnie z podaniem środka kontrastowego. Do najważniejszych przeciwwskazań należą:
- wole guzkowe toksyczne tarczycy;
- krwotok do mózgu;
- potwierdzona nadwrażliwość na jodowy środek kontrastowy lub powikłania po jego podaniu w przeszłości;
- astma;
- szpiczak;
- niewydolność krążenia;
- niewydolność oddechowa;
- niewydolność nerek;
- przyjmowanie metforminy (leku stosowanego w cukrzycy);
- ciąża.
Tomografia komputerowa kręgosłupa – jak się przygotować?
Do badania TK kręgosłupa bez podania kontrastu nie trzeba się szczególnie przygotowywać, nie trzeba też pozostawać na czczo. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku konieczności podania środka cieniującego. Wtedy należy stosować się do poniższych zaleceń:
- pozostać na czczo na 6 godzin przed badaniem i nie przyjmować płynów na 2 godziny przed badaniem;
- zadbać o odpowiednie nawodnienie zwiększając ilość przyjmowanych płynów na 1–2 dni przed badaniem;
- wykonać badanie oceny stężenia kreatyniny.
Pacjentów leczonych farmakologicznie z powodu choroby tarczycy obowiązują dodatkowe zalecenia. Wszystkie najważniejsze wskazówki dotyczące przygotowania do TK kręgosłupa są przekazywane pacjentom przy rejestracji na badanie.
Jak przebiega badanie tomografii komputerowej kręgosłupa?
Badanie TK kręgosłupa trwa kilkadziesiąt minut. Najpierw pacjent dopełnia niezbędnych formalności, następnie proszony jest o położenie się na specjalnym łóżku, które jest częścią aparatu do robienia tomografii. W trakcie badania pacjent musi leżeć nieruchomo i wykonywać polecenia technika przeprowadzającego badanie. Jeśli do badania niezbędny jest kontrast, jest on podawany dożylnie przed badaniem.
>> Progesteron – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Tomografia komputerowa kręgosłupa – interpretacja wyniku
Dokładną interpretacją wyniku tomografii komputerowej kręgosłupa zajmuje się lekarz. Dla nas jako pacjentów kluczowe znaczenie ma sposób identyfikacji kręgów, ponieważ podczas omawiania badania pojawią się tajemniczo brzmiące oznaczenia literowe i liczbowe.
Znajdujące się w wyniku TK kręgosłupa skróty to:
- litera C (C1–C7) – kręgi szyjne (od 1 do 7);
- litery Th (Th1–Th12) – kręgi piersiowe (od 1 do 12);
- litera L (L1–L5) – kręgi lędźwiowe (od 1 do 5);
- litera S (S1–S5) – kręgi krzyżowe (od 1 do 5);
- litery Co (Co1–Co4/Co5) – kręgi guziczne (od 1 do 5).
W opisach tomografii kręgosłupa może pojawić się więcej obcobrzmiących sformułowań. Wyjaśnienia najważniejszych przedstawiamy poniżej:
- osteofity – narośla kostne będące objawem choroby zwyrodnieniowej;
- stenoza – zwężenie kanału kręgowego;
- wypuklina – wysunięcie się części krążka międzykręgowego potocznie zwanego dyskiem, która może powodować ucisk na worek oponowy;
- kręgozmyk – przemieszczenie się kręgów względem siebie.
Tomografia komputerowa kręgosłupa – co po badaniu?
W przypadku TK kręgosłupa bez kontrastu po zakończonym badaniu pacjent może od razu wrócić do domu. Po zakończeniu badania pacjent, któremu podano kontrast, musi pozostać jeszcze przez ok. 30 minut pod obserwacją personelu medycznego i dopiero wtedy jest wolny. Po wynik badania należy zgłosić się w wyznaczonym przez osobę w rejestracji czasie.
Tomografia komputerowa kręgosłupa – czy można wykonać u kobiety w ciąży?
Ciążę należy traktować jako przeciwwskazanie do wykonania TK kręgosłupa, szczególnie jej pierwszy trymestr. Badanie to wykazuje bowiem szkodliwy wpływ na płód. Dopuszcza się jednak możliwość przeprowadzenia tomografii u kobiet ciężarnej w stanach zagrożenia życia lub zdrowia. Wtedy jednak decyzja o wykonaniu TK powinna zostać podjęta w porozumieniu z ginekologiem.
Tomografia komputerowa kręgosłupa – czy można wykonać u dzieci?
Badanie tomografii komputerowej kręgosłupa w razie konieczności może zostać przeprowadzone u dziecka w każdym wieku. Jeśli dziecko odczuwa silny strach i nie jest w stanie zachować nieruchomej pozycji, można zaaplikować mu środek uspokajający. W niektórych przypadkach stosuje się znieczulenie ogólne.
Tomografia komputerowa kręgosłupa – cena
Będąc ubezpieczonym badanie TK kręgosłupa, można wykonać za darmo w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Czas oczekiwania na termin wynosi jednak do kilku miesięcy, dlatego niektórzy decydują się je zrobić szybciej, w prywatnym ośrodku. Wtedy tomografia może kosztować od 200 do nawet 500 zł.
