N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Czym jest N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I?

N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I jest peptydem uwalnianym podczas syntezy kolagenu od N- końca cząsteczki prokolagenu typu I. Wątroba metabolizuje ten związek, a jego masa wynosi 35000 daltonów.
PINP (Procollagen I Aminoterminal propeptide) uznawany jest za marker kościotworzenia. Jego obecność mówi o powstaniu nowej cząsteczki kolagenu, która w następnym kroku staje się składnikiem budulcowym kości. Pomiar peptydu ma fundamentalne znaczenie pod kątem diagnostyki osteoporozy – schorzenia, w którym zmniejsza się gęstość kości i dochodzi do szeregu zaburzeń w spójności ich tkanek. Konsekwencją choroby jest wyższa podatność na złamania, nawet przy niewielkich obciążeniach.
N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I to również wskaźnik przerzutów nowotworowych do kości. Oznaczanie jego aktywności jest zalecane w trakcie analizy skuteczności ich leczenia, a także oceny terapii bisfosfonianami. Najwyższy poziom związku obserwowany jest w nocy. Po południu dochodzi do jego spadku.

PINP – marker tworzenia kości

PINP (P1NP) należy do tzw. markerów tworzenia kości – enzymów opisujących aktywności osteoblastów i produktów rozpadu prokolagenu typu 1. Oprócz N-końcowego propeptydu prokolagenu typu I do danej grupy należą:

• C-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1 (P1CP, PICP),
• fosfataza zasadowa izoenzym kostny (BAP),
• osteokalcyna.

N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I uznawany jest za najbardziej swoisty i czuły marker tworzenia kości.
PINP a C-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1 (PICP)
C-końcowy propeptyd prokolagenu typu 1, tak samo jak PINP, jest jednym z markerów tworzenia kości. PICP to produkt rozsądku prokolagenu typu 1. W odróżnieniu od innych markerów charakteryzuje go krótki okres półtrwania – od 6 do 8 minut. To z kolei w znaczny sposób zaburza proces wykonywanych analiz. Jest markerem wykazującym stosunkowo dużą zmienność dobową. Największe stężenie związku ma miejsce w nocy. W godzinach porannych poziom PICP spada.

>> Pomiar gęstości kości – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

PINP a fosfataza zasadowa izoenzym kostny (BAP)

Fosfataza zasadowa izoenzym kostny (BAP) to swoisty marker aktywności osteoblastów. Związek jest markerem obrotu kostnego, znajdującym się w błonie szeregu komórek. Zwiększony poziom fosfatazy towarzyszy wszystkim postaciom cholestazy. Schorzenie doprowadza do upośledzonego tworzenia bądź odpływu żółci z wątroby do dwunastnicy. Przyczyną choroby jest najczęściej kamica żółciowa, w której przebiegu odkładają się złogi wewnątrz pęcherzyka żółciowego bądź dróg żółciowych. Powodów schorzenia można również upatrywać w zaniku dróg żółciowych, obecności torbieli i zmianach zapalnych.
BAP wyróżnia się dłuższym czasem półtrwania w stosunku do innych markerów tworzenia kości.

PINP a osteokalcyna

Osteokalcyna to białko niekolagenowe syntezowane przez osteoblasty, odontoblasty i hipertroficzne chondrocyty. Uznawana jest za swoisty marker wielkości obrotu kostnego. Do minusów osteokalcyny zaliczane są ponadprzeciętna zmienność dobowa, krótki okres półtrwania i niestabilność. Zwiększone stężenie białka w organizmie sugeruje rozwijającą się osteoporozę, nadczynność przytarczyc oraz choroby Pageta. Wysoki poziom w poszczególnych przypadkach towarzyszy przerzutom nowotworowym do kości.

>> Ryzyko złamania kości u diabetyka jest znacznie większe

PINP – kiedy należy wykonać badanie?

Badanie N-końcowego propeptydu prokolagenu typu I wykonywane jest przy podejrzeniu zaburzeń układu kostnego. Należą do nich:

• osteoporoza,
• zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej,
• deformacje układu kostnego,
• patologiczne złamania.

Badanie poziomu PINP może być pomocne podczas monitorowania stanu zdrowia pacjentów z chorobami tkanki łącznej, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie skóry czy łuszczyca. Pomiar związku zaleca się również pacjentom ze zdiagnozowaną osteoporozą. Powodem tego jest niedobór kolagenu, który jest jednym z czynników determinujących utratę gęstości kości.
Pomiar PINP jest ważnym narzędziem w diagnostyce i monitorowaniu chorób tkanki łącznej oraz w ocenie skuteczności leczenia.

>> Preparaty z wapniem i witaminą D

Badanie PINP – jak się przygotować?

Pacjent powinien zgłosić się na badanie na czczo, ostatni posiłek spożywając co najmniej 8 godzin przed planowaną wizytą. Przed wykonaniem testu warto poinformować specjalistę o przyjmowanych lekach, alergiach oraz chorobach, które mogą mieć wpływ na wynik.

Jak przebiega badanie PINP?

Poziom PINP badany jest na podstawie analizy surowicy bądź osocza. Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.

PINP – interpretacja wyników

Czas oczekiwania na wynik badania N-końcowego propeptydu prokolagenu typu I we krwi wynosi 1 dzień. Dopuszczalna norma wynosi 20-90 ng/l.

Wysokie stężenie PINP

Zwiększone stężenie PINP mówi o intensywniejszym procesie tworzenia kości. Wartości związku wzrastają w ciągu kilku tygodni po skutecznym leczeniu osteoporozy teryparatydem.

Niskie stężenie PINP

Zaniżony poziom N-końcowego propeptydu prokolagenu typu I może świadczyć o rozwijających się zaburzeniach układu kostnego, takich jak osteoporoza i zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej. Zmniejszone stężenie jest powiązane z większą podatnością na złamania.

PINP – postępowanie po badaniu

Po wykonanym badaniu N-końcowego propeptydu prokolagenu typu I można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Wykraczające poza normę wartości wymagają dalszej konsultacji ze specjalistą.

PINP – możliwe powikłania

Badanie PINP w większości przypadków nie wiąże się z obecnością działań niepożądanych. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić następujące skutki uboczne:

• osłabienie,
• infekcje/zakażenia,
• uszkodzenie nerwów,
• uszkodzenie żyły, tętnicy lub ścięgna,
• miejscowe reakcje alergiczne.

PINP – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania PINP u kobiet w ciąży.

PINP – czy można wykonać u dzieci?

Badanie PINP może być z powodzeniem wykonywane u dzieci. Oznaczenie związku ma znaczenie w diagnostyce osteoporozy – schorzenia rozwijanego również w tej grupie wiekowej. Najczęstszymi przyczynami schorzenia u dzieci są niewłaściwa dieta i zwiększona ilość przetworzonej żywności w codziennym jadłospisie.

PINP badanie – cena

Cena badania PINP zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 95 złotych.