Kwas ß-hydroksymasłowy razem z acetonem i kwasem acetooctowym należy do grupy związków zwanych ciałami ketonowymi. Stanowi on metabolit przemian kwasów tłuszczowych i odgrywa rolę alternatywnego materiału energetycznego dla narządów, m.in. mózgu, serca, nerek i mięśni. Badanie kwasu ß-hydroksymasłowy wykonywane jest m.in. przy podejrzeniu kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy. Objawy tego schorzenia to wzmożone pragnienie, wielomocz i suchość w jamie ustnej.
Kwas ß-hydroksymasłowy – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest kwas ß-hydroksymasłowy?
Kwas ß-hydroksymasłowy to organiczny związek chemiczny z grupy tzw. hydroksykwasów. Obok acetonu i kwasu acetooctowego należy również do ciał ketonowych. Związek powstaje w wątrobie z acetooctanu. Przez organizm wykorzystywany jest jako źródło energii dla tkanek, mięśni i mózgu, gdy stężenie glukozy we krwi zostaje obniżone.
Kwas ß-hydroksymasłowy – kiedy należy wykonać badanie?
Jakie są wskazania do badania kwasu ß-hydroksymasłowego? Test wykonywany jest w kierunku takich schorzeń jak:
- kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy,
- niedoczynność tarczycy,
- zatrucie alkoholem,
- stan gorączkowy.
Zaburzony poziom kwasu ß-hydroksymasłowego obserwowany jest również w trakcie stosowania restrykcyjnych diet niskokalorycznych. Zawyżone wartości związku mogą być skutkiem diety ketogenicznej, opartej na obniżonej podaży węglowodanów i zwiększonej ilości tłuszczów w jadłospisie.
Do objawów sugerujących konieczność wykonania badania kwasu ß-hydroksymasłowego zalicza się:
- suchość w jamie ustnej,
- wzmożone pragnienie,
- wielomocz,
- odwodnienie,
- złe samopoczucie,
- gorączka,
- wymioty,
- biegunka,
- słodki zapach z ust.
>> Choroby alkoholowe wątroby – rodzaje, profilaktyka i leczenie
Badanie poziomu kwasu ß-hydroksymasłowego – jak się przygotować?
Na badanie należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych. Ostatni posiłek należy spożyć co najmniej 8 godzin przed planowaną wizytą w laboratorium.
Jak przebiega badanie?
Jaki jest przebieg badania kwasu ß-hydroksymasłowego? W czasie wizyty ma miejsce jednorazowe pobranie krwi z żyły łokciowej. Związek może być również analizowany na podstawie dostarczonej próbki moczu.
Kwas ß-hydroksymasłowy – interpretacja wyniku
Czas oczekiwania na wyniki badania kwasu ß-hydroksymasłowego wynosi zazwyczaj 1 dzień. Kwas β-hydroksymasłowy stanowi około 75-80% wszystkich ciał ketonowych w organizmie człowieka. Dopuszczalna norma w surowicy krwi wynosi od 0,03 do 0,22 mmol/l (0,3-2,0 mg/dl). Obecność nawet najmniejszej ilości kwasu w moczu uznawana jest za zjawisko patologiczne, wymagające dalszej diagnostyki.
>> Ciała ketonowe w moczu – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Wysoki poziom kwasu ß-hydroksymasłowego
Wykraczające poza dopuszczalną normę stężenie kwasu β-hydroksymasłowego we krwi obserwowane jest w przebiegu kwasicy ketonowej. Ostry zespół zaburzeń przemiany węglowodanowej, tłuszczowej, białkowej oraz gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej powstaje na skutek nagłego, ponadprzeciętnego niedoboru insuliny w organizmie. To schorzenie jest jednym z pierwszych objawów cukrzycy typu 1.
Podwyższone stężenie kwasu ß-hydroksymasłowego obserwowane jest w przebiegu następujących przypadłości:
- cukrzyca (typu 1 i 2),
- nadużywanie alkoholu,
- zatrucie alkoholem,
- ciężka niewydolność nerek,
- okres ciąży,
- dieta niskowęglowodanowa (w tym dieta ketogeniczna),
- restrykcyjna dieta niskokaloryczna.
Kwas ß-hydroksymasłowy – postępowanie po badaniu
Po wykonanym badaniu kwasu ß-hydroksymasłowego można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Zdiagnozowane wysokie stężenie tego związku wymaga dalszej konsultacji ze specjalistą. Niezbędne jest ustalenie czynnika odpowiedzialnego za patologiczną wartość kwasu. Dalszymi etapami są rozpoczęcie adekwatnego leczenia i odpowiednia profilaktyka zdrowotna.
Kwas ß-hydroksymasłowy – czy można wykonać u kobiet w ciąży?
Badanie kwasu mlekowego z surowicy krwi można z powodzeniem wykonać u kobiet w ciąży. W tym okresie często obserwowany jest podwyższony poziom związku w surowicy krwi.
Kwas ß-hydroksymasłowy – czy można wykonać u dzieci?
Badanie kwasu mlekowego z surowicy krwi można bezpiecznie wykonywać u dzieci. Celem badania w tym okresie jest najczęściej diagnostyka wrodzonych wad metabolicznych bądź bieżące monitorowanie stanu zdrowia pacjenta.
Do objawów kwasicy ketonowej u dzieci można zaliczyć:
- czerwony rumieniec policzków,
- suche, popękane wargi (o wyraźnym, żywoczerwonym odcieniu),
- zajady w kącikach ust,
- suchy język z żółtym nalotem,
- zapach acetonu z ust,
- wysuszona skóra.
Kwasica ketonowa – objawy, powikłania i leczenie
Kwasica ketonowa to jeden z groźniejszych powikłań cukrzycy, stanowiących nawet zagrożenie życia. Stwierdzana jest ona w momencie, w którym poziom pH krwi wynosi poniżej 7,35. W kwasicy ketonowej energia do tkanek, mięśni i mózgu pozyskiwana zostaje nie z procesu spalania tłuszczów, a z glukozy. Charakterystycznym objawem schorzenia jest obecność ciał ketonowych w moczu (w tym kwasu ß-hydroksymasłowego) bądź wykraczające poza normę stężenie tych związków we krwi. Do rozwoju kwasicy ketonowej przyczynia się nagły, ponadprzeciętny niedobór insuliny w organizmie.
Charakterystycznymi symptomami kwasicy ketonowej są:
- wzmożone pragnienie,
- częstomocz,
- suchość w jamie ustnej,
- ogólne osłabienie i senność,
- nudności i wymioty,
- ból brzucha,
- ból w klatce piersiowej.
W poszczególnych przypadkach może dojść również do zaburzeń świadomości i śpiączki. Charakterystycznym objawem kwasicy ketonowej jest zapach acetonu z ust, przypominający woń kwaśnych jabłek bądź sfermentowanych owoców.
Kwasica ketonowa – przyczyny
Kwasica ketonowa diagnozowana jest najczęściej w przebiegu cukrzycy typu 1 i 2. Przyczynami schorzenia mogą być również zaprzestanie insulinoterapii bądź stosowanie insuliny w nieodpowiednich dawkach. Szczególną uwagę należy zwrócić na ostre zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze.
Do przyczyn kwasicy ketonowej zaliczane są również:
- ostre choroby sercowo-naczyniowe,
- ostre zapalenie trzustki,
- zaburzenia odżywiania,
- nadużywanie alkoholu,
- stany zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.
Kwasica ketonowa – leczenie
Leczenie kwasicy ketonowej polega na dożylnym przetoczeniu zwiększonej ilości płynów. Równolegle ma miejsce insulinoterapia, w czasie której obniżany zostaje poziom glukozy we krwi. Niezbędna jest również regulacja niedoboru potasu. W przypadku, w którym poziom pH krwi tętniczej wynosi poniżej 6,9, wskazana zostaje podaż wodorowęglanu sodu. Profilaktycznie podawana jest również heparyna drobnocząsteczkowa.
W procesie leczenia kwasicy ketonowej monitorowane są takie czynniki jak:
- stężenie glukozy we krwi (glikemia),
- poziom ketonów,
- temperatura ciała,
- ciśnienie tętnicze,
- czynność serca,
- bilans płynów,
- stan świadomości,
- poziom potasu, gazometrii krwi tętniczej i sody.
Kwas ß-hydroksymasłowy – cena
Cena badania kwasu ß-hydroksymasłowego zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 50 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
