Cystatyna C to białko produkowane przez większość komórek ludzkiego organizmu. W diagnostyce laboratoryjnej traktowana jest jako wskaźnik prawidłowej pracy nerek. Jeśli stężenie cystatyny C jest zbyt wysokie, oznacza to, że nerki nie radzą sobie z filtracją, a więc istnieje czynnik, który zaburza ich właściwą pracę. W związku z tym oznaczenie stężenia cystatyny C pomaga ocenić wydolność nerek i wskazać ewentualnie dalszy kierunek badań.
Cystatyna C – co to jest? na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Cystatyna C - co to jest?
Cystatyna C to białko produkowane przez większość komórek w organizmie. Występuje w niemal każdym płynie, m.in. krwi, ślinie, płynie rdzeniowo-mózgowym, nasieniu czy płynie opłucnowym. Cystatyna C wspiera układ immunologiczny – działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo.
Badanie z oznaczeniem stężenia cystatyny C w organizmie wykorzystuje się w diagnostyce zaburzeń prawidłowych funkcji nerek. Wpływa na to m.in. fakt, iż cystatyna C wraz z krwią przedostaje się do kłębuszka nerkowego, gdzie przechodzi proces filtracji. Jest badaniem stosowanym alternatywnie do oznaczenia stężenia kreatyniny.
Zaletą cystatyny C jest to, że jej stężenie nie ulega wahaniom w zależności od czynników takich jak stany zapalne, niedożywienie czy otyłość. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie miarodajnego wyniku badań. Stężenie to ulega jednak zmianie wraz z rozwojem stopnia uszkodzenia nerek – im jest ono większe, tym wyższy poziom cystatyny C. Badanie z oznaczeniem stężenia cystatyny C jest również dokładniejsze niż wyniki otrzymywane przy badaniu kreatyniny we krwi lub klirensu kreatyniny.
>> Ból nerek – przyczyny i objawy bólu nerek. Profilaktyka chorób nerek
Cystatyna C – kiedy należy wykonać badanie?
Bezpośrednim i głównym wskazaniem do wykonania badania z oznaczeniem stężenia cystatyny C jest podejrzenie zaburzonej pracy nerek.
Mogą wskazywać na to objawy takie jak:
- częsta potrzeba oddawania moczu, szczególnie w godzinach nocnych;
- spadek apetytu;
- zmniejszenie się objętości oddawanego moczu;
- uczucie zmęczenia;
- tendencja do wymiotów;
- zaburzenie funkcji poznawczych, m.in. kłopoty z pamięcią;
- występowanie obrzęków w obrębie kostek i podudzi.
Wskazaniem do wykonania badania z oznaczeniem cystatyny C jest nie tylko podejrzenie chorób i schorzeń nerek, ale także monitorowanie przebiegu ich leczenia. Badanie to wykonuje się wówczas w celach kontrolnych, aby zweryfikować, czy dobrana metoda leczenia jest skuteczna.
>> Nefropatia cukrzycowa - objawy, leczenie, dieta
Badanie z oznaczeniem stężenia cystatyny C może być zalecone także jako element diagnostyki pogłębiającej, jeśli wyniki badania stężenia kreatyniny lub klirensu kreatyniny będą niepokojące. Osoby chorujące na przewlekłe schorzenia nerek również regularnie kontrolują stężenie cystatyny C, co pozwala oceniać pracę tych narządów. Badanie poziomu tej substancji we krwi wykonuje się również u osób otyłych lub o bardzo niskiej masie mięśniowej bądź w przypadku stanu niedożywienia.
Cystatyna C – jak się przygotować do badania?
Oznaczenie stężenia cystatyny we krwi to klasyczne badanie laboratoryjnej, polegające na pobraniu próbki do dalszej analizy. Cystatyna C jest substancją, która nie jest zależna m.in. od rytmu dobowego, dlatego nie ma szczególnych zaleceń przed wykonaniem badania.
Jednak dla pewności i zadbania o jak najbardziej rzetelne wyniki zaleca się, aby na badanie przybyć na czczo. Oprócz tego nie ma żadnych dodatkowych zaleceń. W przypadku tego badania nie ma również przeciwwskazań – jest ono nieinwazyjne i w pełni bezpieczne, dlatego może być wykonane u każdego.
>> Miażdżyca tętnic nerkowych – przyczyny, diagnostyka, leczenie
Jak przebiega badanie z oznaczeniem cystatyny C?
Badanie z oznaczeniem stężenia cystatyny C rozpoczyna się od zdezynfekowania miejsca nakłucia. Następnie osoba wykonująca badanie szuka odpowiedniego miejsca i wprowadza igłę pod tkankę skórną, pobierając odpowiednią ilość krwi. Do tego badania wykorzystuje się krew z żyły łokciowej.
Po zakończeniu całej procedury specjalista zabezpiecza próbkę i przekazuje do dalszej analizy laboratoryjnej. Badanie trwa bardzo krótko i zwykle całość kończy się w przeciągu 5–10 minut. Na wyniki należy poczekać od 2 do 7 dni, w zależności od wybranej placówki.
Cystatyna C – normy. Jaki interpretować wyniki?
Normy dla stężenia cystatyny C z krwi mieszczą się w granicach 0,6–1,3 mg/l. Wartość diagnostyczną ma jedynie podwyższone stężenie tej substancji w organizmie. Należy pamiętać o tym, aby otrzymane wyniki zawsze skonsultować z lekarzem.
Specjalista przeanalizuje je w odniesieniu do innych badań, a także przeprowadzonego wcześniej wywiadu i ogólnej historii zdrowia. Samodzielna interpretacja wyników może prowadzić do wyciągnięcia pochopnych wniosków. Oprócz tego lekarz, bazując na diagnozie laboratoryjnej, jest w stanie wstępnie ocenić kierunek dalszych badań lub dobrać metodę leczenia już na tym etapie.
Cystatyna C podwyższona – na co wskazuje?
Podwyższony poziom cystatyny C, oprócz schorzeń i chorób w obrębie nerek, może wskazywać m.in. na:
- nadczynność tarczycy,
- zmniejszenie przesączania kłębuszkowego,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- zmiany nowotworowe.
Warto pamiętać również o tym, że niektóre leki, m.in. glikokortykostereoidy, mogą powodować wyższe stężenie cystatyny C we krwi.
Cystatyna C – co po badaniu?
Badanie z oznaczeniem cystatyny C należy do klasycznych badań laboratoryjnych i ogranicza się wyłącznie do pobrania krwi. Dlatego też po zakończeniu całej procedury badawczej, można wrócić do swoich codziennych obowiązków.
Bezpośrednio po pobraniu krwi warto przez kilka minut docisnąć gazik w miejscu, gdzie została wprowadzona igła. Pozwoli to zminimalizować ryzyko wystąpienia siniaka na skórze. Po odebraniu wyników badań należy je skonsultować z lekarzem.
Cystatyna C – jak wykonać badanie w ciąży?
Wykonanie badania z oznaczeniem cystatyny C we krwi można wykonać u kobiet w ciąży, jeśli istnieje takie wskazanie medyczne. Metoda ta jest nieinwazyjna i bezpieczna, dlatego nie ma przeciwwskazań do jej przeprowadzenia. Badanie polega na pobraniu jednorazowej próbki krwi z żyły łokciowej.
Cystatyna C – jak wygląda to badanie u dzieci?
Niewydolność nerek i ich zaburzona praca może dotykać również dzieci. Dlatego też badanie z oznaczeniem stężenia cystatyny we krwi, wykonuje się także w grupie najmłodszych pacjentów. Badanie stężenia cystatyny u dzieci wygląda dokładnie tak samo, jak w przypadku dorosłych osób – polega na pobraniu krwi żylnej do dalszej analizy. Wykonuje się je również przy podejrzeniu zmian nowotworowych.
Cystatyna C – cena. Jaki jest koszt badania?
Badanie z oznaczeniem stężenia cystatyny C we krwi należy do tanich metod diagnostycznych. Koszt za taką usługę waha się w granicach 70–90 zł, w zależności od wybranej placówki.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
