Artroskopia — na czym polega badanie i jakie są wskazania? Przygotowanie, rodzaje, możliwości

Artroskopia — co to jest?

Artroskopia to inaczej wziernikowanie stawu służące ocenie struktur stawowych. Badanie umożliwia również przeprowadzenie niektórych zabiegów naprawczych (np. usunięcie przerośniętej błony maziowej), a jeśli występuje konieczność również pobrania próbki do badania histopatologicznego.

Artroskopia może więc stanowić zarówno metodę diagnostyczną, pozwalająca na dokładne obejrzenie struktury stawu i rozpoznanie patologii, jak i metodę operacyjną, wykorzystywaną do przeprowadzenia wewnątrzstawowych zabiegów chirurgicznych. Przeprowadzenie naprawy uszkodzeń w ten sposób przynosi pacjentowi wiele korzyści, m.in. pozwala na szybszy powrót do aktywności (w porównaniu z metodą otwartą), wywołuje mniejsze dolegliwości bólowe, jak również zmniejsza ryzyko infekcji.

>> Kwas hialuronowy – właściwości i zastosowanie nie tylko w medycynie estetycznej

Najczęściej wykonywanym badaniem artroskopowym jest artroskopia kolana. Wykonuje się również artroskopię stawu barkowego, łokciowego, nadgarstkowego, biodrowego i skokowego.

Wskazania do wykonania artroskopii

Badanie artroskopowe jest zazwyczaj związane z zauważeniem nieprawidłowości w badaniach obrazowych (USG, RTG, rezonans magnetyczny). Można wśród nich wyróżnić:

• urazy stawów;
• złamania śródstawowe;
• niestabilność ruchową w stawie;
• zmiany związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów;
• zmiany zwyrodnieniowe;
• ciała obce;
• torbiele okołostawowe;
• zmiany nowotworowe.

Artroskopia — jak się przygotować do badania?

Jeśli pacjent został zakwalifikowany do badania artroskopowego przez ortopedę, konieczne jest przeprowadzenie podstawowych badań laboratoryjnych, takich jak:

• morfologia krwi;
• oznaczenie parametrów układu krzepnięcia;
• grupa krwi.

W przypadku pacjentów z chorobami przewlekłymi zazwyczaj konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, np. ekg., poziom glukozy we krwi, próby wątrobowe, ogólne badanie moczu, kreatynina. Największe ryzyko i wiążąca się z nim konieczność przeprowadzenia dokładnej diagnostyki przedoperacyjnej dotyczy przeprowadzania artroskopii w znieczuleniu ogólnym.

Pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe otrzymają dokładne zalecenia dotyczące konieczności ich odstawienia na pewien czas przed operacją.

Przed badaniem pacjent spotyka się z anestezjologiem, który przeprowadza z nim dokładny wywiad na temat chorób przewlekłych, alergii, aktualnego samopoczucia i stosowanych leków.

Zaleca się (najczęściej jest to wymóg), aby pacjenci przed badaniem zaszczepili się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Pacjenci proszeni są o stawienie się na czczo w dniu badania. Muszą posiadać pełną dokumentację medyczną i dowód osobisty.

>> Zmiany przeciążeniowe stawów: łokieć tenisisty, zespół cieśni nadgarstka, kolano biegacza

Artroskopia — jak przebiega badanie?

Artroskopia jest tzw. małoinwazyjnym zabiegiem chirurgicznym. Badanie najczęściej przeprowadzane jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym, miejscowym lub ogólnym. Jeśli wykonywane jest u dzieci, stosuje się wyłącznie znieczulenie ogólne.

Na sali operacyjnej pacjent układany jest w pozycji zapewniającej swobodny dostęp do badanego stawu (np. w przypadku artroskopii kolana kończyna jest lekko uniesiona i zgięta w stawie kolanowym). Badanie rozpoczyna się od podania znieczulenia.

Następnie ortopeda wykonuje niewielkie (ok. 7 mm) nacięcia skóry i tkanek podskórnych — porty. Miejsca są dokładnie wyznaczone przez uwarunkowania anatomiczne każdego stawu i pozwalają na bezpieczne wprowadzenie kamery (ze swoim źródłem światła) i narzędzi do wnętrza stawu. Lekarz operujący narzędziami na ekranie monitora obserwuje strukturę stawu (m.in. chrząstki, błonę maziową, więzadła, ścięgna) w czasie rzeczywistym. Jeśli konieczne jest wykonanie zabiegu naprawczego, przez porty dodatkowo wprowadza się specjalne (cienkie) narzędzia chirurgiczne. Po zakończeniu koniecznych zabiegów lekarz usuwa narzędzia, artroskop, zszywa rany, a w jednej z nich zostawia dren odprowadzający krew. Dren zazwyczaj jest usuwany przy zmianie opatrunku.

Badanie trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

>> Dieta w okresie okołooperacyjnym – co można jeść przed i po operacji?

Artroskopia — postępowanie po badaniu

Po badaniu artroskopowym należy dokładnie przestrzegać zaleceń lekarza.

Artroskopia wiąże się z koniecznością krótkiej hospitalizacji, która zwykle nie trwa dłużej niż 24 godziny. W niektórych przypadkach może istnieć konieczność zatrzymania pacjenta na kilka dni (zwykle nie więcej niż 3). Ma to związek zarówno z przebiegiem zabiegu, jak i rodzajem zastosowanego znieczulenia i samopoczucia pacjenta.

Cały proces leczenia zależy od zakresu badania. Większe zabiegi chirurgiczne wiążą się z dłuższym okresem rekonwalescencji. Zwykle trwa od trzech do sześciu tygodni, jednak może być znacznie dłuższe. W przypadku kolana i jego napraw związanych z rekonstrukcją więzadeł, chrząstki czy implantacją łąkotek wymagają od trzech do sześciu miesięcy leczenia.

Palaczom tytoniu zaleca się zerwanie z nałogiem, ponieważ ma on negatywny wpływ na gojenie ran i procesy regeneracyjne.

Artroskopia — przeciwskazania do badania

Artroskopia jest badaniem inwazyjnym, dlatego istnieją pewne ograniczenia lub przeciwwskazania wiążące się ze wzrostem ryzyka powikłań w trakcie i po badaniu.

Bezwzględnie należy poinformować lekarza o:

• stanach zapalnych skóry (szczególnie tych znajdujących się w obrębie stawu zakwalifikowanego do artroskopii);
• zaburzeniach krzepnięcia krwi;
• alergii na leki;
• aktualnych infekcjach (nawet jeśli są niewidoczne, jak np. infekcje układu moczowego, stany zapalne przyzębia).

Lekarz podejmie decyzję w odniesieniu do zgłaszanych dolegliwości i ogólnego stanu pacjenta.

Artroskopia — możliwe powikłania po badaniu

Artroskopia jest zabiegiem chirurgicznym, dlatego wiąże się z ryzykiem powikłań. Do najpoważniejszych z nich można zaliczyć:

• zakażenia pooperacyjne;
• krwiaki śródstawowe;
• zakrzepicę żył głębokich;
• uszkodzenia chrząstki;
• powstanie przetoki (np. jałowej maziówkowo-skórnej przetoki kolana);
• uszkodzenie systemu nerwowo-naczyniowego.

Artroskopia — cena badania

Cena zależy od konkretnej placówki przeprowadzającej artroskopię, stawu i pełnego zakresu badania. Koszty rosną w przypadku konieczności przeprowadzenia zabiegów naprawczych i zależą również od rodzaju uszkodzeń.

Zwykle ceny mieszczą się w przedziale od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Czas oczekiwania na badanie wynosi od kilku dni do kilkunastu tygodni.

Pacjentom posiadającym ubezpieczenie zdrowotne i skierowanie od lekarza wskazujące na konieczność przeprowadzenia artroskopii przysługuje bezpłatne badanie finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Czas oczekiwania na artroskopię w publicznych placówkach medycznych wynosi od kilku do kilkunastu miesięcy.